بایـد بـه ظریـف مـدال طلا داد

سرویس سیاسی خرداد: مذاکرات ژنو3 سختی‌ها و دشواری‌های خاص خود را داشت. مذاکرات داغی که بدون توجه به هوای سرد ژنو برگزار و سرانجام به نتیجه مطلوب برد-برد که مدنظر مردان هسته‌ای ما بود، رسید. هرچند این ابتدای راه است و راه طولانی مذاکرات باید کامل شود اما مهم برداشتن گام‌های متوازن بود که به‌خوبی تاکنون برداشته شد و دستاوردهای خوبی برای جمهوری اسلامی ایران دربرداشت. درباره نتایج مذاکرات ژنو 3 با دکتر صادق زیباکلام، تحلیلگر مسائل سیاسی و استاد دانشگاه گفت‌وگو کردیم که توافق ژنو 3 را همانند نقطه عطفی در تاریخ جمهوری اسلامی می‌داند و از آن به‌عنوان مقطع جدیدی تحت عنوان آشتی با دنیا یاد می‌کند. متن گفت‌وگوی آرمان با زیباکلام را در ادامه می‌خوانید:

دستاورد ژنو 3 را چه می‌دانید؟

فکر می‌کنم 3 آذر 92 یا توافق ژنو یک نقطه عطف تاریخی در عصر جمهوری اسلامی خواهد شد و بعدها از قبل از توافق ژنو و بعد از توافق ژنو صحبت خواهد شد. معتقدم توافق ژنو خیلی جزئیات نکاتی که ما ظرف 6 ماه آینده چه کار باید بکنیم و غربی‌ها چکار کنند، مهم نیست. مهم این است که برای اولین‌بار بعد از 10 سال، ما یک گام مهم در سیاست خارجی‌مان برداشتیم و بعد از 10 سال برای اولین‌بار یک توافق، تفاهم و راه و روش مصلحت‌جویانه بین ما و غرب به‌وجود آوردیم. این بعد تاریخی است که برایم خیلی مهم‌ است. به‌علاوه، فکر می‌کنم نقطه مهم تاریخی که در توافق ژنو وجود دارد به این مساله برمی‌گردد که خط اعتدال، میانه‌روی، دست‌کم در تعامل با کشورهای بیرون تقویت خواهد شد. تردیدی ندارم که این خط اعتدال و میانه‌روی یقینا در داخل کشور هم باعث تقویت این خط خواهد شد. واقعا معتقدم کاری که دولت آقای روحانی و تیم مذاکره‌کننده و دکتر ظریف و همکارانشان توانستند ظرف 99 روزی که دولت بر سر کار بود انجام دهند، کاری بود که متاسفانه اصولگرایان ظرف 8 سال گذشته نتوانستند انجام دهند والا ما ازمواضع خود عقب‌نشینی نکردیم و دراین میان تنها تغییری که به‌وجود آمده، در تیم مذاکره‌کننده ایران است. آقای ظریف شایسته مدال طلاست چراکه توانست با زبان درست و با احترام به دیگران غربی‌ها را وادار به این کند که حاضر شوند به ایران اعتماد کنند. واقعا معتقدم که بعدها صاحبنظران، مورخین و کارشناسان تاریخ جمهوری اسلامی ایران را به ایران بعد از توافق ژنو و به ایران قبل از توافق ژنو تقسیم خواهند کرد.

توافقنامه تا چه مقدار در راستای دیدگاه‌های طرفین و تامین‌کننده حقوق طرفین می‌دانید؟

البته عده‌ای در ایران خواهند گفت غرب حق غنی‌سازی ما را سرانجام به رسمیت شناخت و این در نتیجه مقاومت بوده و قس‌علیهذا... ولی واقع مطلب این است که غربی‌ها دنبال چیز دیگری بودند، مشکل در بی‌اعتمادی بود. غربی‌ها معتقدند بودند آنچه در فردو و نطنز انجام می‌دهیم، معلوم نیست. ما هم معتقد بودیم که هسته‌ای بهانه است و بعد از هسته‌ای غربی‌ها چیز دیگری را علم می‌کنند و به چیزی کمتر از دشمنی با جمهوری اسلامی ایران رضایت نمی‌دهند. واقعا غرب یک‌کاسه اینگونه نبوده که علیه جمهوری اسلامی ایران بوده باشند. اکنون که اطمینان طرفین حاصل شده به‌نظرم راه برای توافق‌های دیگر با غرب و آمریکا در خیلی از زمینه‌های دیگر هم هموار خواهد شد. بنابراین باز هم می‌گویم که جزئیات مهم نیست که 20 درصد اورانیوم غنی‌شده را تبدیل به میله سوخت کنیم و آنها فقط 10میلیارد از دارایی‌های ما آزاد می‌کنند. قطعات هواپیما برای برخی از شرکت‌ها می‌دهند و برای همه شرکت‌ها نمی‌دهند مهم نیست. مهم این است که بعد از 10 سال حاضر شدند بر اساس احترام متقابل توافق کنند. بعد از 10 سال به انگلستان و اروپا اعتماد می‌کنیم و آنها هم حاضر شدند به ما اعتماد کنند. این نکته بسیار اساسی و بنیادی است که در ژنو 3 به دست آمده است.

آیا حق غنی‌سازی ایران هم در عمل و هم در گفتار در متن درج و به رسمیت شناخته شده است؟

بله، کاملا این مساله اتفاق افتاده است.

نتیجه توافق را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چطور پیش‌بینی می‌کنید و از این به بعد شاهد چه تحولاتی در عرصه بین‌المللی می‌توانیم باشیم؟

یکی از جنبه‌های مهم دولت آقای روحانی آشتی با دنیاست. نه‌تنها آمریکا و انگلستان دشمن ما بودند، کانادا، استرالیا، ژاپن و کره را نیز اضافه کردیم. فکر می‌کنم گام مهمی که آقای روحانی برمی‌دارد درحقیقت ادامه همان سیاستی است که از زمان آیت‌ا... هاشمی شروع شد منتها نتوانستند به‌دلیل مخالفت‌ها این سیاست بهترکردن روابط ایران با دنیا را به جلو ببرند ولی آقای خاتمی تحت عنوان تنش‌زدایی مقدار زیادی موفق شدند در این زمینه. فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، اتریش و بلژیک کشورهایی بودند که وی را دعوت کردند اگر به یاد آوریم. اما تمام اینها ظرف 8 سال گذشته به‌نظرم از بین رفت و آقای روحانی جای پای خاتمی پای می‌گذارند و سیاست نگاه مثبت، آشتی‌جویانه و نگاه با لبخند را تکرار می‌کنند. دیدیدم در نیویورک چقدر متعادل صحبت کردند و چقدر با احترام صحبت کردند. نه گفتند که من آمده‌ام با مردم صحبت کنم و نه صحبت از مدیریت جهانی کردند. که اینها اثرگذار است. بخشی از اینکه در ژنو توانستیم موفق شویم، به‌دلیل عملکرد مثبت آقای روحانی در شهریورماه بود که به نیویورک رفتند. به‌نظرم یک عصر و مقطع جدیدی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به وجود آمده که اسمش را مقطع آشتی با دنیا گذاشته‌ام.

معمولا در مذاکره بده بستان صورت می گیرد. تا چه حد این موازنه در توافقنامه مشاهده می‌شود؟

اینها جزئیات است. شاید بگویید اگر می‌خواستیم به 5 درصد اکتفا کنیم چرا سال گذشته یا 3 سال پیش نکردیم اگر حاضر بودیم امتیازاتی که در ژنو دادیم سال‌های پیش هم می توانستیم بدهیم و این همه هزینه نپردازیم. اینها مهم نیست و گذشته است. آنچه مهم است اینکه بیشتر از این اقتصاد آسیب نبیند و بیشتر از این بها را نپردازیم.

پیامدهای حقوقی چنین توافقنامه‌ای در حوزه منطقه‌ای به‌خصوص بر کشورهای حوزه خلیج فارس و عربستان چطور است؟

دو گروه کشورها هستند که اخم کردند و بسیار ناراحت هستند. یک گروه کشورهایی که لزوما دشمن جمهوری اسلامی ایران نبودند، رقیب جمهوری اسلامی ایران نبودند ولی درنتیجه تحریم‌ها و نداشتن رابطه با غرب درحقیقت غیرمستقیم از قبل ما سوءاستفاده می‌کردند. یقینا آنها ناراحت هستند و دلیلی نمی‌بینم که چرا روس‌ها، چینی‌ها یا اماراتی‌ها باید از این توافق خوشحال باشند! اینها تمام کشورهایی هستند که به‌دلیل مشکلاتی که با غرب داشتیم و به‌دلیل تحریم‌ها تا جایی که توانستند ظرف این سال‌ها بهره‌برداری و سوءاستفاده از وضعی که در دنیا داشتیم، کردند. اما یکسری دیگر از کشورها هستند که دشمن جمهوری اسلامی ایران هستند. یکسری از کشورها و جریانات سیاسی به چیزی کمتر از دشمنی با جمهوری اسلامی ایران رضایت نمی‌دهند. این جریانات و کشورها قطعا ناراحت هستند. شما ناراحتی را در چشمان نتانیاهو کاملا مشهود بود. ناراحتی در سعودی‌ها کاملا دیده می‌شود چون درحقیقت خواهان بهترشدن اوضاع و احوال برای جمهوری اسلامی ایران نیستند.

منبع: آرمان