آموزشهای مهارتی و نیازهای بازار کار
خرداد: عدم تناسب آموزشهای دانشگاهی با نیازهای بازار کار ، موجد بحرانهای مترتبی در عرصه های اقتصادی ، اجتماعی و اشتغال است که متاسفانه یکی از معضلات ساختار اقتصادی کشور در سالهای اخیر بوده است . گرچه آموزشهای مهارتی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور در سالیان اخیر و با توجه به آموزشهای تقاضا محور ، آمایش فضائی و توسعه آموزشهای مهارتی منتج به شغل ، توانسته است سهم بسزاء را در این خصوص ، ایفاء نماید.
با این وصف کماکان فقر سیاستگذاری در حوزه نیازهای بازار کار و اشتغال پایدار بخصوص در مناطق کم برخوردار اقتصادی کشور ، محسوس است . دربسیاری از کشورهای درحال توسعه، مفهوم آموزش هیچ ارتباطی به نیروی کار یا فرصت های ایجاد اشتغال در فضای بعد از پذیرش این برنامه ندارد . از سوئی ، جمع آوری و استفاده از اطلاعات بازار کار در رشد و پایداری کسب و کار از طریق ارتباط با برنامه های آموزش فنی و حرفه ای نقش مهمی دارد.
نویسندگان بسیاری معتقدند که توسعه برنامه های آموزش فنی و حرفه ای ماندگارتر با استفاده از اطلاعات بازار کار برای اطلاع رسانی و طراحی دوره ها و همچنین روش های آموزش، امری مهم می باشد. آموزش در مشاغل پر تقاضا معمولا باعث می شود که دانشجویان مهارت های مربوط به بازار بیشتری فرا بگیرند و در نهایت، منجر به ایجاد اشتغال بیشتر می شود ،مثلا بانک جهانی در کتاب" مهارت های بهره وری: آموزش حرفه ای در کشورهای در حال توسعه"، از نظریه ای که می گوید آموزش باید با نیازهای کار مرتبط باشد حمایت می کنند.
همچنین بیان می گردد که "در حالی که برخی از روش های آموزشی، به ویژه آموزش توسط کارفرمایان، کارآمدتر از دیگر روش ها هستند، اکثر روش های آموزشی، زمانی که کار برای فارغ التحصیلان در دسترس باشد و آموزش تقریبا با تقاضای اشتغال ارتباط داشته باشد" می توانند بازده خوبی را کسب کنند.در اهمیت اطلاعات بازار کار باید عنوان نمود که این اطلاعات باعث افزایش برنامه های آموزش فنی و حرفه ای می گردد
پنج راه اصلی وجود دارند که برنامه های آموزشی با انجام اطلاعات بازار کار و تطبیق برنامه های آموزش فنی و حرفه ای ارتقا می یابند.
1. با توجه به نیازهای بازار کار، برنامه های آموزشی می توانند تحت تاثیر تقاضا باشند و نیازهای کارفرمایان محلی یا منطقه ای را برآورده کنند.
2. برنامه های تحت تاثیر تقاضا (مبتنی بر تقاضا)معمولا در شغلی آموزش داده می شوند که در بلندمدت ماندگار هستند.
3. فارغ التحصیلان آموزش فنی و حرفه ای می توانند مهارت های انطباقی و قابل انتقال را که در داخل و بین بخش ها قابل اجرا هستند، توسعه دهند.
4. زمانی که موسسات آموزش فنی و حرفه ای آموزش های مبتنی بر تقاضا را ارائه می دهند کارفرمایان تشویق می شوند که به آموزش های کارآموزی در محل کار و الحاقات کاری همت گمارند.
5. آموزش مبتنی بر تقاضا، در صورتی که مشاغل با تقاضای فراوان باعث ایجاد درآمد بیشتر برای کارفرمایان و موسسات شوند از نظر هزینه ای موثرتر است.
در بعضی موارد، کشورها ارزیابی ها یا تحلیل های بازار کار را انجام نمی دهند و در مواردی که اطلاعات بازار کار جمع آوری می شود، داده ها دقیق نیستند در بعضی موارد، کشورها ارزیابی ها یا تحلیل های بازار کار را انجام نمی دهند و در مواردی که اطلاعات بازار کار جمع آوری می شود، داده ها دقیق نیستند و فقط به صورت تصادفی جمع آوری می شوند.
حتی زمانی که اطلاعات بازار کار خوب وجود دارد، موسسات در نحوه استفاده از داده ها و تجزیه و تحلیل برای اطلاع رسانی برنامه های خود و کمک به آنها در شناسایی مشاغل تقاضا آموزشی نمی بینند. در کشورهایی که دولتها تحلیل و بازار کار را برای مشاغل تقاضا به عنوان بخشی از فرایند اعتباربخشی موسسات آموزش فنی و حرفه ای انجام می دهد، شواهدی وجود دارند که کارآموزان مناسب تری آموزش می بینند که قابلیت تطابق با شغل را داشته و پس از فارغ التحصیلی نیز به سرعت جذب بازار کار می شوند. از سوئی و پیرو تمرکز زدائی از تصمیم گیری در راستای حکمرانی آموزشی باید عنوان نمود ، مؤسسات آموزش فنی و حرفه ای روابط بهتری با کارفرمایان محلی و منطقه ای دارند، که معمولا در زمانی کوتاه پس از اتمام برنامه، به ایجاد اشتغال بیشتری منتهی می شود.
در نگاه دیگر و مرتبط با نیازهای بازار کار و ارتباط آن با مولفه های آموزشهای مهارتی ، تدوین و طراحی مدلهای آموزشی مهارتی ، یکی از عوامل خیز نظامهای آموزشهای می باشد. برخلاف نگاه کلاسیک که کارکرد آموزشهای مهارتی را تنها ارائه آموزش ، می داند اما باید مدلهای آموزشی را که با ملزومات شغلی و بازاریابی در ارتباطند را ، خلق و ایجاد ، نمود . مضاف براین موضوع ، سنتزی از مدلهای آموزشی و بومی سازی مدلهای جهانی با شرایط و ویژگی های جغرافیایی ، صنعتی و اقتصادی کشور ، راهکار مناسبی برای ارتباط بین آموزشهای مهارتی ، اشتغال و بازار کار است. لذا ، ارائه مدلی مناسب در خصوص پیوند بین متغیرهای مذکور ، ضرورتی اجتناب ناپذیر در راستای بالندگی آموزشهای مهارتی و فضای کسب و کار ، باشد .
اما موضوع مهمی که نیاز به توجه و باید مطمع نظر باشد ، بومی سازی مدلها با توجه به ساختار اقتصادی / اجتماعی کشور است که در حال حاضر نظر به تمرکز زدائی از مرکز تصمیم گیری و تفویض حداکثری به مراکز استانی ، باید درصدد ایجاد مدل استقرائی آموزشهای مهارتی در راستای نیازهای مهارتی و شغلی استانها بود. به طور کلی ، با توجه به مزیت رقابتی و نسبی استانهای کشور ، مدلها و دستور کارهای متفاوت اموزشی با توجه به سند آمایش سرزمینی و اشتغال و نگاه مهارتی به جغرافیای صنعتی ، کشاورزی و اقلیمی ، راهکاری مناسب برای ایجاد اشتغال و ایجاد مهارت بهتر ، شغل بهتر و زندگی بهتر برای آینده کشور و مناطق کم برخوردار خواهد بود.
رضا گرزین؛ مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای استان تهران
