برای ایران، طالبان خطرناکتر است یا آمریکا؟
اگرچه حضور طالبان در افغانستان تهدیدی به اندازه حضور نظامی قدرتمندترین دشمن ایران یعنی آمریکا قلمداد نمی‌شود با این وجود، پیروزی طالبان در لحظه‌ای ناخوشایند خطری جدی برای تهران و تهدیدی علیه آن کشور محسوب می‌شود.
تهران ممکن است از خروج آمریکا از افغانستان تا حدودی رضایت داشته باشد اما این موضوع باعث ظهور و قدرت گیری دشمن خشن‌تری در مقایسه با امریکا برای ایران خواهد شد؛ طالبان.
شبکه خبری "بلومبرگ" با اشاره به تهدید ناشی از قدرت‌گیری طالبان برای ایران می‌نویسد: "گاهی اوقات دشمن یک دشمن حتی یک دشمن بزرگتر است. برای ایران، تحقیر امریکا در افغانستان باعث نمایش دشمن سرسختتری شده است: طالبان.
اگرچه حضور طالبان در افغانستان تهدیدی به اندازه حضور نظامی قدرتمندترین دشمن ایران یعنی آمریکا قلمداد نمی‌شود با این وجود، پیروزی طالبان در لحظه‌ای ناخوشایند خطری جدی برای تهران و تهدیدی علیه آن کشور محسوب می‌شود.
اگرچه ایران ارتباط دیپلماتیک خود را با طالبان افزایش داده است اما دولت "ابراهیم رئیسی" که در داخل با نارضایتی مواجه و در میانه امید به لغو تحریم‌های اقتصادی اعمال شده از سوی غرب قرار دارد، باید با مخاطرات تازه در مرز‌های شرقی ایران نیز مواجه شود.
طالبان ممکن است هیچ علاقه‌ای به اقدام علیه ایران نداشته باشد اما ظهور آن گروه در جنگ داخلی افغانستان مطمئنا باعث ایجاد امواج تازه‌ای از پناهجویان افغان در مرز ۹۰۰ کیلومتری افغانستان با ایران خواهد شد. این موضوع تهدیدات متوجه از جانب قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و فعالیت‌های تروریستی را علیه ایران افزایش خواهد داد. همچنین، قدرت‌گیری طالبان، تجارت ایران را به خطر می‌اندازد. دولت ایران در پروژه‌ای بلندپروزانه راه آهن قصد داشت صادرات افغانستان به بنادر ایران و به نقاط دیگر جهان را گسترش دهد. رسیدن طالبان به منطقه اسلام قلعه، پست مهم مرزی میان ایران و افغانستان قطعا باعث نگرانی ایران شده است. اسلام قلعه نه تنها گذرگاهی مهم برای تجارت دوجانبه؛ بلکه دروازه‌ای برای ورود به شهر هرات، محل استقرار کنسولگری بزرگ ایران است. در سال ۱۹۹۸ میلادی شبه نظامیان طالبان ۱۱ ایرانی در آن کشور (از جمله نه دیپلمات) را به قتل رساندند".
"بلومبرگ" در ادامه می‌افزاید: "ایران و طالبان موفق شدند راهی میانه را انتخاب کنند اما روابط خصمانه میان آن دو باقی ماند. ایران و طالبان از نظر فرقه‌ای نیز رقیب یکدیگر بوده‌اند. طالبان در دوران زمامداری بر کابل خشونت زیادی را علیه اقلیت شیعه افغانستان اعمال کردند. طالبان اکنون مدعی است که شیعیان را تحمل می‌کند اما گروه‌های مورد حمایت طالبان حملات‌شان را علیه اهداف شیعه در افغانستان افزایش داده‌اند. رهبران طالبان باهوش هستند و می‌دانند ایران گذرگاه و مجرای مفیدی برای صادرات مواد مخدر به بازار‌های غربی است. همچنین، ایران یکی از بالاترین میزان نرخ اعتیاد در جهان را دارد و می تواند منبع درآمدی برای طالبان باشد. طالبان به تسلیحات بیشتری نیاز دارند و قطعا صادرات تریاک را افزایش خواهند داد. همچنین، با شدت‌گیری درگیری میان طالبان و نیرو‌های دولتی افغانستان، بدون شک پناهجویان افغان بیشتری راهی ایران خواهند شد.
قدرت‌گیری طالبان می‌تواند به تقویت گروه‌های وابسته به القاعده بیانجامد. این موضوع باعث هراس چین روسیه نیز شده، اما تهران به دلیل هم‌مرز بودن با افغانستان، آسیب‌پذیرترین کشور در برابر این مسئله است. از سوی دیگر، ایران از نفوذ کمی برای مقابله با طالبان در افغانستان برخوردار است. نسخه افغان قوی‌ای مشابه انصارالله در یمن، حزب الله لبنان و شبه نظامیان شیعه در عراق در افغانستان وجود ندارد. اگرچه ایران از پناهجویان افغان برای نبرد در سوریه کمک گرفته، اما هرگز آنان را در وطن‌شان در افغانستان مستقر نکرده است.
پیشنهاد ظریف در این‌باره که می‌توان از برخی از جنگجویان افغان برای کمک به دولت افغانستان استفاده کرد نیز با قاطعیت از سوی تصمیم‌گیرندگان ارشد ایران رد شد. با این وجود، پیشنهاد ظریف نمی‌تواند از نظر رهبری طالبان دور باشد. یادآوری این موضوع برای آنان سخت نیست که به نقش تهران در ایجاد ائتلاف ضدطالبان در شمال افغانستان در اواخر دهه ۹۰ میلادی و یا حمایت ایران از حمله تحت رهبری امریکا علیه طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی فکر کنند. بنابراین، علیرغم آن که رهبران طالبان در تهران پشت میز مذاکره به سختی به مقام‌های ایرانی لبخند می‌زدند طرف ایرانی می‌دانست که با یک تضاد قدیمی روبرو است که تازه سرباز کرده است. این لبخند دوام زیادی نخواهد داشت.
