بزرگترین «اختلال اینترنت» ایران از سال ۲۰۱۹ رقم خورد | تفاوت‌های اینترنت ماهواره‌ای | فیلترینگ گسترده‌تر خواهد شد؟

خرداد: از صبح چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت که عیسی زارع‌پور از احتمال اختلال و محدودیت در شبکه سراسری اینترنت در ایران به دلیل برخی تصمیمات امنیتی سخن گفت تا چند ساعت بعد که این محدودیت‌ها آغاز شدند، فاصله زیادی نبود. فاصله‌ای که در این میان یک بار وزارت ارتباطات اعلام کرد از صحبت‌های آقای وزیر برداشت اشتباه شده است. همزمان البته توئیت‌هایی از موافقان طرح صیانت منتشر شد، چون روح الله مومن نسب که عدم اجرای طرح صیانت را حاصل این ناآرامی‌های روز‌های اخیر نامید.

از عصر چهارشنبه، اما اینترنت محدودیت‌های جدی را تجربه کرد. ابتدا همراه اول و سپس سایر اپراتور‌های تلفن همراه پوشش دهی ال تی‌ای را از دسترس خارج کردند. سپس نوبت به اختلال شدید در اینستاگرام، شبکه اجتماعی پر طرفداری که سید ابراهیم رئیسی اخیرا بار دیگر در گفتگو با شبکه سی بی اس آمریکا با اشاره به نقش آن در درآمدزایی مردم اعلام کرد برای بهبود شرایطش هم تلاش می‌کند رسید.

ساعاتی بعد نوبت به واتساپ رسید و این شبکه اجتماعی هم از دسترس خارج شد. دقایقی بعد اعلام شد شبکه اپراتور‌های موبایلی تنها به پهنای باند ملی دسترسی دارند.

اما در انتهای شب سی ام شهریور، نت بلاکس مرجع رصد جهانی اینترنت اعلام کرده در این روز، شبکه اینترنت ایران، بزرگترین اختلال را از سال ۲۰۱۹ تجربه کرده است. اختلالی که البته تسنیم و فارس درباره اش نوشتند یک تصمیم مقطعی به دلیل شرایط خاص امنیتی در کشور است و بزودی دسترسی به پهنای باند بین الملل و همین طور شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده، مثل گذشته از سر گرفته خواهد شد.

اینستاگرام فیلتر می‌ماند؟

روزنامه آرمان نیز درباره وضعیت اینترنت در ایران نوشت: طی روز‌های اخیر و با اختلال در شبکه اینترنت تلفن همراه، دولت سعی دارد که با محدود کردن اینترنت از دخالت بیشتر کشور‌های بیگانه در اعتراضات اخیر، جلوگیری کند. با توجه به تداوم قطعی اینترنت در چند روز اخیر، عصر روز گذشته پلتفرم اینستاگرام از دسترس خارج شد!. تا لحظه تنظیم این گزارش و در حالی که دسترسی به پلتفرم اینستاگرام با آی‌پی ایران امکان‌پذیر نبود. اما گزارش‌هایی وجود داشت که در تعداد زیادی از شهرستان‌ها همچنان دسترسی به اینستاگرام مقدور است. مشخص نیست که این مشکل موقتی است یا این شبکه اجتماعی نیز به سرنوشت تلگرام و یوتیوب دچار شده است همچنین نت بلاکس فیلترشدن اینستاگرام در ایران را تائید کرد. سال ۸۸ بود که به‌طور موقت این سایت بارگذاری فیلم، فیلتر شد، اما این فیلترینگ پس از ۱۳ سال ادامه دارد. روز گذشته وزیر ارتباطات گفته بود که به‌خاطر اعتراضات اخیر ممکن است که محدودیت‌هایی در اینترنت کشور اعمال شود. هرچند که دقایقی بعد وزارت ارتباطات اعلام کرد که همه چیز را به گردن رسانه‌ها انداخت و مدعی شد که رسانه‌ها اظهارات وزیر را تحریف کردند، اما فیلتر یا مسدود شدن اینستاگرام و کاهش سرعت و قطع اینترنت در برخی نقاط کشور، نشاندهنده تصمیم مسئولان برای اعمال محدودیت‌های اینترنتی در کشور است.

واکنش جالب وزیر به گفته‌های ایلان ماسک

روز سه شنبه بود که ایلان ماسک با انتشار یک توئیت درباره ایران خبرساز شد. او گفته بود که می‌خواهد اینترنت ماهواره‌ای اش را بر فراز ایران فعال کند!. اما این اقدام عملیاتی است؟ اجرایی شدن این طرح چه تبعاتی برای ایران خواهد داشت؟ آیا فیلترینگ حریف خواهد شد؟ با پارازیت می‌توان به جنگ استارلینک رفت؟ این‌ها پرسش‌هایی است که در میان مردم وجود دارد و نظر وزیر ارتباطات، در این زمینه قابل تامل است. روز گذشته عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در پاسخ به سوالی درباره ادعای استفاده از استارلینک در ایران گفت: «اپراتور‌هایی که بخواهند به صورت قانونی اینترنت ماهواره‌ای ارائه دهند حتما باید قواعد ایران را رعایت کنند. بعید می‌دانم به این زودی بتوانند این سرویس را در ایران فراهم کنند، چون هنوز سرویس‌شان کامل نیست.» درحالی که اوفک بخشی از محدودیت‌های تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای برای ایران را لغو کرده و ایلان ماسک، از احتمال پوشش دهی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در آسمان ایران خبر داده است، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات گفت ضوابتی برای اپراتور‌های داخلی در شورای عالی فضای مجازی در نظر گرفته شده است تا چنانچه نیاز باشد، این اپراتور‌ها با رعایت ضوابط بتوانند از این سرویس‌ها به صورت قانونی استفاده و در اختیار مشترکین قرار دهند. اما برنامه فعلی و ادعای ایلان ماسک و وزارت خزانه داری آمریکا، خروج از شیوه‌های رایج است که در این باره زارهپور ابتدا به قوانین بین المللی اشاره داشته است، اما تجربه اتفاقات انجام گرفته در روسیه و اوکراین نشان می‌دهد که این احتمال برای دور زدن قوانین وجود دارد. چیزی که زارع چور در باره اش می‌گوید: «این خاصیت اینترنت ماهواره‌ای است، اما با توجه به قوانین بین المللی و شرایط شبکه‌ای آن‌ها که کامل نیست و ضوابط داخلی ما، بسیار بعید است به این زودی‌ها امکانش باشد.» ایلان ماسک مدیرعامل اسپیس ایکس در پاسخ به این سوال که آیا امکان ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به مردم ایران وجود دارد، اعلام کرد شرکت برای معافیت از تحریم‌های مرتبط با ایران در این زمینه اقدام خواهد کرد.

تفاوت اینترنت ماهواره‌ای چیست؟

ایلان ۷۵۰ ماهواره را در مدار زمین قرار می‌دهد و صحبتی را بی‌اساس نمی‌کند. دستگاه‌های گیرنده اینترنت حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار قیمت‌گذاری شده و حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ دلار هزینه مصرف اینترنت است. الان در اکراین استفاده می‌شود. این تکنولوژی را در غرب راه‌اندازی شده ومخالفان آن کشور‌های روسیه و چین هستند که نمی‌خواهند، اینترنت آزاد در دسترس شهروندان قرار بگیرد. ایلان ماسک مجوز‌ها را اخذ کرده و هزینه‌ها فعلا برعهده شرکت خودش است. شاید سوال اینجاست که تفاوت اینترنتی که در ایران استفاده می‌شود و با این نوع ماهواره چیست؟ در سرویس‌های ADSL روال به این صورت است که کاربران در ازای انتخاب سرویس حجمی محدود یا نامحدود، مبلغ خاصی را می‌پردازند و در صورت تمام شدن حجم بسته خود، هزینه‌های اضافی و به صورت پلکانی پرداخت می‌کنند. ضمن اینکه اداره مخابرات محل کاربر، بایستی قادر به ارائه ADSL بوده و فاصله کاربر از این مرکز نیز، نباید مسافت طولانی باشد چرا که در صورت زیاد بودن فاصله، کاربران با افت شدید سرعت رو به رو خواهند شد. البته شرکت‌هایی که اینترنت ADSl را ارائه می‌دهند باید قوانین فیلتر کردن بعضی از سایت‌ها را با توجه به قوانین کشورشان اجرا نماید. اما این محدودیت‌ها در اینترنت ماهواره‌ای وجود ندارد و کاربران با پرداخت هزینه‌ای ناچیز می‌توانند از یک ارتباط پرسرعت، نامحدود و بدون پروکسی استفاده کنند، در واقع سرویس‌های ماهواره‌ای برای دانلود و مصرف‌های بالا بسیار مناسب هستند. ازآنجایی‌که تجهیزات اتصال به اینترنت ماهواره‌ای خیلی تجهیزات بزرگی نیست احتمالا در قالب کالای قاچاق، به ایران می‌رسد. مثل همه کالا‌های قاچاق قبلی از ویدئو تا واکسن خارجی. شاید در ابتدا مانند هر دستگاه دیگری دسترسی و تعداد آن محدود باشد، اما تجربه تهیه دستگاه‌های ماهواره نشان می‌دهد پس از مدتی دسترسی به تجهیزات مورد نیاز سخت نخواهد بود. البته استارلینک تنها پروژه‌ی اینترنت ماهواره‌ایِ در دست توسعه نیست. مهم‌ترین رقبای استارلینک که ازلحاظ نظری می‌توانند سرویس اینترنت قابل مقایسه‌ای ارائه دهند، وان وب (OneWeb) و پروژه‌ی کایپر (Project Kuiper) آمازون است.