چشم‌اندازی از تورم در پایان سال | فشار تورم خوراکی بر سفره پردرآمدها چگونه است؟
مرکز آمار ایران، در تاریخ پنجم اسفندماه، شاخص قیمت مصرف‌کننده کل کشور بر اساس دهکهای هزینه‌ای در بهمن‌ماه ۱۴۰۱ را منتشر کرد. این گزارش جزئیات فشار تورم بر دوش دهکهای مختلف را منتشر می‌کند. بر این اساس، دهکهای درآمدی هشتم، نهم و دهم، با ۸/ ۳درصد، بیشترین تورم ماهانه کل کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در بهمن‌ماه را تجربه کرده‌اند. به این ترتیب، کفه ترازوی تورم ماهانه دهک‌ها، به سمت دهکهای پردرآمد سنگینی می‌کند.
به گزارش دنیای اقتصاد، بخش عمده این افزایش در تورم ماهانه پردرآمدها، به دلیل تاثیر تورم مواد غذایی بر این دهک‌هاست. تورم دهکی بهمن‌ماه به تفکیک «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» و« خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نشان می‌دهد دهک دهم درآمدی با 2/ 5درصد بیشترین تورم گروه خوراکی‌ها را تجربه کرده است. این در حالی است که پایین‌ترین دهک درآمدی یعنی دهک اول در گروه کالاهای خوراکی، تورم 7/ 3درصدی داشته است. آمارها نشان می‌دهد فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به 8/ 9واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل 2/ 0واحد درصد افزایش داشته است. فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل 1/ 0واحد درصد افزایش داشته است و در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» نسبت به ماه قبل 4/ 0واحد درصد افزایش داشته است.
تصویر تورم دهکی بهمن‌ماه
مرکز آمار ایران با انتشار گزارش تورم دهکی در بهمن‌ماه، تصویر تورم دهکهای درآمدی را به‌روز کرد. بر این اساس در‌حالی‌‌که تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن‌ماه به 4/ 53درصد رسیده است، سطح تورم نقطه‌به‌نقطه دهک‌ها از 1/ 53 تا 7/ 58درصد متغیر است. بر این اساس در‌حالی‌‌که دهک اول درآمدی با ۷/ ۵8درصد بالاترین تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن‌ماه را در میان دهکهای درآمدی تجربه کرده، دهک درآمدی نهم با 1/ 53درصد شاهد کمترین تورم نقطه‌ای بوده است. مقایسه آمار تورم نقطه‌ای بهمن با دی نشان می‌دهد تمامی دهکهای درآمدی افزایش تورم را تجربه کرده‌اند. جزئیات آمار تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن، حاکی از این است که در بخش تورم کالاهای خوراکی و آشامیدنی، بالاترین سطح تورم خوراکی‌ها مانند دی‌ماه مربوط به دهک اول درآمدی با 6/ 72درصد است و کمترین تورم را دهک دهم با 5/ 69درصد به ثبت رسانده است. با‌این‌حال در بخش تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات وضعیت متفاوت است.
دهک دهم بیشترین تورم را تحمل می‌کند. در این بخش در‌حالی‌‌که دهک سوم با 8/ 40درصد کمترین تورم را تجربه می‌کند، دهک دهم تورم 49درصدی را ثبت کرده است. نکته قابل‌توجه در بخش تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات افزایش قابل‌توجه آن در همه دهکهای درآمدی است. براساس اعداد مربوط به تورم در میان دهکهای مختلف هزینه‌ای، فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به 8/ 9واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل 2/ 0واحد درصد افزایش داشته است. فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل 1/ 0واحد درصد افزایش و در گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» نسبت به ماه قبل 4/ 0واحد درصد افزایش داشته است.
تاثیر تورم گوشت قرمز در سفره پردرآمدها
بررسی گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در بهمن‌ماه سال جاری برای دهکهای مختلف هزینه‌ای از 1/ 45درصد برای دهک دهم تا 9/ 54درصد برای دهک اول است. بررسی جزئی‌تر تورم دهکی نشان می‌دهد در این ماه دهک هشتم، نهم و دهم درآمدی بیشترین تورم دهکی بهمن‌ماه یعنی تورم 8/ 3درصدی را تجربه‌کرده‌اند. این درحالی است که تورم دهک اول درآمدی 2/ 3درصد بوده است. تورم دهکی بهمن‌ماه به تفکیک «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» و «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نشان می‌دهد دهک دهم درآمدی با 2/ 5درصد بیشترین تورم گروه خوراکی‌ها را تجربه کرده است.
این درحالی است که پایین‌ترین دهک درآمدی یعنی دهک اول در گروه کالاهای خوراکی تورم 7/ 3درصدی داشته. بررسی تورم خوراکی نشان می‌دهد در این ماه سبزیجات و گوشت قرمز و ماکیان بیشترین تورم را داشته‌اند. از آنجایی که گوشت قرمز پیش از این از سفره خانوارهای کم‌درآمد رخت بسته بود، در حال حاضر نیز افزایش قیمت آن در تورم خوراکی دهکهای پایین درآمدی تاثیر چندانی نداشته. بررسی تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات در دهکهای درآمدی مختلف بیانگر آن است که دهک دهم با تورم 4/ 3درصدی بیشترین تورم در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات را تجربه کرده است. در این ماه دهک اول درآمدی در بخش کالاهای غیرخوراکی و خدمات تورم 5/ 2درصدی داشته است.
سهم هر دهک از کالاها
مرکز آمار در گزارش‌های خود از سطح قیمت‌ها، سبد مصرفی خانوار را به دو گروه عمده «کالاهای خوراکی و آشامیدنی» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» تقسیم می‌کند. این دو گروه در تعیین تورم دهکی نقش مهمی دارند. بر این اساس سهم کالاهای خوراکی در سبد مصرفی دهکهای کم‌درآمد بیشتر و در سبد مصرفی دهکهای پردرآمد کمتر است. گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد یک خانوار دهک اول 34/ 42درصد از درآمد خود را به کالاهای خوراکی و آشامیدنی اختصاص می‌دهد. این در حالی است که در دهک دهم درآمدی سهم کالاهای خوراکی از سبد خانوار تنها 01/ 17درصد است. این بدان معناست که سهم هزینه کالاهای خوراکی در دهک اول از کل مخارج خانوار، حدود ۵/ ۲برابر همین نسبت به دهک دهم است. این مساله نقش بسیار مهمی در تورمی دارد که دهکهای مختلف درآمدی تجربه می‌کنند. همین مساله موجب می‌شود در دوران‌هایی که تورم کالاهای خوراکی از کالاهای غیرخوراکی پیشی می‌گیرد، دهکهای کم‌درآمد متحمل تورم بیشتری شوند و این تورم فشار کمتری به دهکهای پردرآمدتر وارد می‌کند.
در نقطه مقابل، تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات تورم بیشتری را متوجه دهکهای پردرآمد می‌کند. این بدان معناست که در هنگام افزایش قابل‌توجه قیمت دارایی‌های سرمایه‌ای و مصرفی، این دهکهای پردرآمد هستند که سطح تورم بالاتری را به ثبت می‌رسانند. در آمار تورم بهمن‌ماه نیز می‌توان این مساله را به‌وضوح مشاهده کرد. طرح دولت برای حذف ارز ترجیحی و پرداخت مستقیم یارانه‌ها به خانوار در اردیبهشت‌ماه، موجب شد کالاهای خوراکی در کشور با افزایش قیمت مقطعی مواجه شوند. این موضوع موجب شده تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در ماه‌های اخیر سطح بالایی را تجربه کند و کفه تورم نقطه‌ای دهکی به سمت دهکهای کم‌درآمدتر سنگین شود.
چشم‌انداز تورم در پایان سال 1401
گروهی از کارشناسان بر این باورند که در پایان امسال و ابتدای سال آینده، در بهترین حالت وضعیت شاخص تورم همانند سال جاری خواهد بود. پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی پولی و مالی هم از ادامه روند صعودی نرخ تورم حکایت دارد. صندوق بین‌المللی پول در آخرین گزارش خود پیش‌بینی کرده بود نرخ تورم برای دو سال آینده بالای 50درصد باقی خواهد ماند. بانک جهانی هم تورم 40درصدی را برای اقتصاد ایران انتظار دارد. همچنین گزارش‌های تحلیلی مرکز پژوهش‌ها درخصوص لایحه بودجه 1402 نشان می‌دهد نرخ تورم در بودجه 1402 معادل 40درصد است. این موضوع نشان می‌دهد دولت نتوانسته آن‌طور که باید درخصوص مهار تورم به موفقیت برسد. نشانه آن هم تورم نقطه به نقطه بالای 50درصد در دی و بهمن سال جاری است. در واقع با تداوم شرایط فعلی، افزایش و رکوردزنی تورم نقطه‌ای در ماه‌های آینده دور از انتظار نخواهد بود.
