آستانه‌اشرفیه همچنان ول؛
۵ ماه بعد از جنگ؛ انتظار دولت از جنگ‌زدگان آواره برای بازسازی زندگی‌شان با ۲۰۰ میلیون!
۵ ماه از روزی که شهر آرام آستانه اشرفیه از توابع استان گیلان هدف حمله اسرائیل قرار گرفت، می‌گذرد. حمله‌ای که هدف اصلی آن یکی از دانشمندان هسته‌ای کشور با نام «سیدمحمدرضا صدیقی‌صابر» بود. در این حمله ۱۶ هموطن از جمله این دانشمند هسته‌ای جان خود را از دست دادند و ۹ واحد مسکونی کاملا تخریب شد. همان زمان رحمت حیدری نژاد؛ فرماندار این شهر اعلام کرد که به دنبال این حمله ۴۳۲ واحد با درصد‌های تخریب متفاوت آسیب دیده‌اند.
حادثه‌دیدگان، اما از روند رسیدگی‌ها راضی نیستند. آنها می‌گویند مسئولان به گرفتن عکس و فیلم در روز‌های بعد از حادثه اکتفا کرده‌اند. در این وانفسای گرانی و بی‌پولی تنها مبلغی که تا کنون برای بازسازی واحد‌ها به آنها پرداخت شده ۲۰۰ میلیون تومان بلاعوض است. این البته شرایط مالکان است، مستاجران بی‌بخت و اقبال، اما شرایط بدتری دارند. بیشتر آنها از محله رفته‌اند و جای دیگر ساکن شده‌اند. آنها که مانده‌اند، اما اعلام می‌کنند از روند‌ها راضی نیستند. با توجه به میزان خسارتی که دیده‌اند مبلغ بلاعوض درنظر گرفته شده برای آنها اندک است، از جبران خسارت لوازم منزل و خودروها هم فعلا خبری نیست.
فرماندار شهر، اما می‌گوید وضعیت مناسب است. پرداختی‌ها به مالکان ادامه دارد، خسارت لوازم منزل پرداخت خواهد شد و مستاجر‌ها هم سهم خود را گرفته‌اند.
زوج سالمند مستاجر کوچ کرده به شهری غریب
اسماعیل اصلاح‌کار بازنشسته نیرو‌های مسلح است. خانه استیجاری او تنها ۷ متر با منزل شهید صدیقی صابرفاصله داشت. بخت با او و همسرش یار بود که با وجود شدت تخریب خانه، اما از مهلکه جان سالم به در بردند.
این زوج سالمند ۴ سال، ساکن کوچه میعاد ساکن بوده‌اند، اما حالا به دلیل غیرقابل سکونت بودن منزل استیجاری و ناتوانی در تامین ودیعه مسکن به شیراز کوچ کرده و در منزل فرزندشان زندگی می‌کنند. به آنها نه وام بلاعوض داده‌اند و نه ودیعه مسکن، فرمانداری می‌گوید پرونده شما ناقص است. علت این موضوع هم نداشتن قولنامه است.
«ما به اعتبار دوستی صاحبخانه با یکی از اقوام نزدیک‌مان بدون انعقاد قرار داد با صاحبخانه معامله کردیم و ۱۲۰ میلیون تومان پول بی‌زبان را در اختیارش قرار دادیم ۵۰۰ هزار تومان هم مبلغ اجاره‌مان بود.» این را آقا اسماعیل می‌گوید: «بنیاد مسکن گفت خانه تخریب کامل است و شامل بند الف شدیم. اما به هر حال ما مستاجر بودیم و بنیاد با صاحبخانه ما طرف حساب بود.»
این زوج سالمند چند روز اول بعد از حادثه را خانه دخترشان سر می‌کنند به این امید که صاحبخانه پول رهن آنها را بازگرداند: «لوازم منزل ما نابود شد مثلا ترکش از سقف روی ماشین لباس‌شویی افتاده بود، تنها یک مشت آهن از آن باقی ماند. آن بخش کمی هم که از لوازم منزل سالم مانده بودند، برخی از آنها دزدیده شدند. خودروی‌مان هم صفر بود. اما در این حادثه نابود شد.»
اسماعیل می‌گوید: «صاحبخانه پا پیش نمی‌گذارد. پول پیش‌مان را نمی‌دهد ما هم مدرکی برای اثبات گفته‌های‌مان نداریم. شماره تلفن و کد ملی او را در اختیار مراجع مربوطه قرار دادیم. استشهاد محلی هم درست کردیم که اثبات کنیم ساکن این خانه بوده‌ایم، اما دوندگی‌های‌مان فایده نداشت. فرمانداری می‌گوید پرونده‌تان ناقص است. می‌گفتند برای زندگی به مدرسه‌ای که برای این کار در نظر گرفته بودند برویم، اما ما قبول نکردیم. من مبتلا به سرطان هستم از همسرم هم سنی گذشته است، قطعا نمی‌توانیم در چنین شرایطی زندگی کنیم. به همین دلیل هم به شیراز سفر کردیم.»
با وجود خسارت مالی شدید، اما نهاد‌های مربوطه به این زوج سالمند کمک نکرده‌اند. آنها شرایط‌شان را به بنیاد مسکن و فرمانداری اعلام می‌کنند، اما تنها پاسخی که می‌شنوند این است که قولنامه ندارند و کمکی به آنها تعلق نمی‌گیرد: «زیر بار قرض و قوله رفته‌ایم تا بتوانیم بخشی از لوازم منزل را خریداری کنیم. تا کی می‌توانیم از لوازم پسرمان استفاده کنیم؟ ما حتی اگر در کوچه چادر زده و مورد آسیب قرار گرفته بودیم باز هم نباید چنین رفتاری با ما می‌شد.»
۲۰ میلیون تومان دادند و رفتند
محمد، کارگری ساده است که خانه استیجاری‌اش در این حادثه آسیب می‌بیند. دیوار‌ها ترک می‌خورند و در‌ها از جا کنده شده و تخریب می‌شوند. بخشی از لوازم منزلش را از دست می‌دهد و پرایدش هم له می‌شود: «صاحبخانه، اقدامات مرتبط با بازسازی و ترمیم را انجام داد. اما با حقوق ماهانه ۱۱ میلیون تومان، توان خرید لوازم منزل را ندارم. روز‌ها اول آمدند و گفتند که بابت خسارات وارده هم به مالک و هم به مستاجران پول می‌دهند. اما تا کنون تنها ۲۰ میلیون تومان به صورت بلاعوض دریافت کرده‌ام. در این گرانی‌ها این مبلغ برای خرید کدام یک از لوازم زندگی‌ام به کار می‌آید؟ با این حال می‌گویند بازهم کمک می‌کنیم، اما چه زمانی، معلوم نیست.»
صاحبخانه تشکیل پرونده نداد، خسارات ما پرداخت نشد
محمود هم در نزدیکی محل حادثه اجاره‌نشین است. موج انفجار باعث شکستن شیشه‌ها، ترک خوردن عمیق سقف خانه و دیوار‌ها می‌شود: «لوازم منزل‌مان آسیب ندید. بیشتر آسیب متوجه ساختمان بود. حلب‌های شیروانی منزل ما سوراخ شده است و ما با چنین شرایطی سر می‌کنیم. صاحبخانه کار لکه‌گیری و تعویض شیشه‌ها را انجام داده، اما تشکیل پرونده نداده است.»
به گفته این شهروند آسیب‌دیده عدم تشکیل پرونده توسط صاحبخانه باعث شده که به او هم خسارتی پرداخت نشود: «من چاره‌ای ندارم به جز اینکه با همین شرایط و آسیب‌هایی که هنوز بر جا مانده در همین خانه بمانم. ما سعی کردیم ترک دیوار‌ها را بگیریم، اما عملیات ساختمانی که در کوچه ما انجام داده‌اند باعث شد که دوباره ترک دیوار‌ها سرباز کنند. گچ‌بری‌های منزل ما همه تخریب شده و خانه سیمای بدی پیدا کرده است. امنیت خانه هم بالا نیست، اما با همین شرایط سر می‌کنیم.»
تکه‌ای از موشک روی شیروانی
مالکان هم دل پری دارند. درست مثل آقا محسن که آن شب وقتی به بستر می‌رفت گمان نمی‌کرد تا چند ساعت دیگر تکه‌ای از یک موشک مرگ‌آور روی شیروانی خانه‌اش قرار گیرد. او به ایلنا توضیح می‌دهد: «خانه ما در قسمت پشتی منزلی قرار داشت که آن شب هدف اسرائیل قرار گرفته بود. شدت حادثه به حدی بود که ساختمان دو طبقه ما تخریب شد این منزل حاصل یک عمر کار و زندگی من است، اما کسی شرایط ما را پیگیری نمی‌کند. از روزی که اینجا موشک زده‌اند از همه ارگان‌ها آمده‌اند، فیلم و عکس گرفته‌اند، اما یک نفر حال ما را در این مدت نپرسیده است.
پرت شدن تکه‌ای از موشک روی شیروانی منزل محسن باعث می‌شود بخش‌هایی از سقف خانه تخریب و ایرانیت‌های به کار رفته در سازه شیروانی هم سوراخ شوند: تمام الوار‌های چوبی ۲ متری به کار رفته در شیروانی خانه شکسته بودند. اما به دلیل هزینه بالای آن نتوانستم همه این چوب‌ها را تعویض کنم و به ترمیم آنها اکتفا کردم. همین تعمیر سقف را هم به سختی و با کمک گرفتن از دوستان و آشنایان انجام دادم.
در حالیکه او برای بازسازی منزلش بیش از ۵۰۰ میلیون تومان هزینه کرده است، اما از سوی مراجع مربوطه تا کنون تنها ۲۶۰ میلیون تومان به حسابش واریز شده، البته در فرایندی سه مرحله‌ای. خسارت لوازم منزل آسیب‌دیده هم تا کنون پرداخت نشده: «برای بازسازی منزلم زیربار قرض رفته‌ام. به ما گفته بودند که خسارت ما پرداخت می‌شود من هم به مردم قول دادم که طلب‌شان را به موقع می‌پردازم. اما تا به حال نتوانسته‌ام پول آنها را پس بدهم.»
خودروی محسن هم در حادثه آسیب شدید دیده است، اما تا کنون بیمه خسارت او را پرداخت نکرده: «نمایندگی بیمه در آستانه اشرفیه می‌گوید آنچه بر سر خودروی من آمده مشمول حوادث غیرمترقبه نمی‌شود. درحالی که بیمه مرکزی در تهران می‌گوید مشمول پرداخت خسارت بدنه خودرو هستم. به هر حال در این فرایند بی‌نظم، آنچه نادیده گرفته شده حق و حقوق من است. خودرویم را بعد از بازنشستگی خریداری کرده بودم به امید اینکه عصای دستم باشد. اما حالا توان مالی برای تعمیر کاملش را هم ندارم.»
کارشناسان بنیاد مسکن در آخرین بازدیدی که داشته‌اند به محسن اعلام می‌کنند که بازسازی‌ها ناکافی بوده و وضعیت خانه چندان هم امن نیست به نحوی که تاب تحمل یک زلزله ۴.۵ ریشتری را هم ندارد. او هم توان مالی کافی برای بازسازی کامل را ندارد.
وام با اقساط ۴ درصدی برای هنرمندان حادثه‌دیده
خانه پدری بهرام کریمی هنرمند گیلک هم در این حادثه آسیب می‌بیند، موج انفجار شیروانی را از جا بلند می‌کند و می‌نشاند. شیشه‌ها می‌شکنند و دیوار‌ها ترک می‌خورند. لوازم خانه آسیب‌می‌بیند حتی لباس‌های داخل کمد. آنها الوار‌ها و حلبی‌های شیروانی و سیم‌کشی ساختمان را تعویض می‌کنند، گچ دیوار‌ها هم ترمیم می‌شود.
پدر این هنرمند برای بازسازی منزل حدود ۸۰۰ میلیون تومان هزینه می‌کند: «تنها برای تعویض حلب‌های شیروانی بدون احتساب دستمزد کارگران ۱۶۰ میلیون تومان هزینه شده است. برای تعویض چوب‌بست‌ها هم همین میزان هزینه شده است.» با این حال تا کنون به والدین بهرام ۱۸۰ میلیون تومان به صورت بلاعوض پرداخت شده است که با توجه به شرجی بودن هوای گیلان و از بین رفتن همه وسایل الکتریکی خانه، ۶۰ میلیون تومان آن تنها بابت خریداری یک دستگاه کولر هزینه می‌شود. بنیاد مسکن، اما اعلام مساعدت کرده است.
لوازم موسیقی و همه ابزار‌های کاری بهرام که در خانه والدینش بوده‌اند، در این حادثه از بین می‌رود: «نمایندگانی از صندوق هنر آمدند و گفتند به هنرمندان حادثه‌دیده وام ۴ درصدی می‌دهیم، ما را به بانکی معرفی کردند که هر مرحله ثبت نام تا گرفتن کارت و… آن بسیار زمان بر است. به علاوه اینکه من در حال حاضر توان بازپرداخت وام را ندارم.»
از روند رسیدگی راضی نیستم
یکی دیگر از شهروندان آسیب‌دیده، اما تاکید می‌کند که از روند رسیدگی‌ها راضی نیست. مجتبی می‌گوید منزل مسکونی‌اش چنان به محل اصابت موشک نزدیک بوده است که اگر موشک کمی سرکج می‌کرد، مستقیما به منزلش خورده بود. موج انفجار که در ساختمان آنها می‌پیچید هر آنچه را که در سر راهش قرار دارد از جا می‌کند و ویران می‌کند: سربندی ساختمان کاملا از بین رفت، پنجره‌ها از جا کنده شد و شیشه‌ها تبدیل به تلی از پودر شد. حتی در واحد‌ها و آسانسورساختمان هم تخریب می‌شوند. داخل واحد‌ها دچار تخریبی شدید شدند، اما اسکلت و نمای آپارتمان سه طبقه پابرجا می‌ماند.
«همان روز‌های اول بعد از حادثه همه ارگان‌ها و مسئولان آمدند، فیلم و عکس گرفتند و رفتند، «همین» این را مجتبی می‌گوید و اضافه می‌کند: «خدا رو شکر محتاج‌شان نبودم تخصص من معماری است و واحد مسکونی‌ام را خودم بازسازی کردم. برای داخل منزل نزدیک به ۲۰۰ میلیون تومان هزینه کرده‌ام، اما هزینه بازسازی مشاعات آپارتمان بیش از یک میلیارد تومان شده است که این میزان میان همسایگان تقسیم شده است.»
او از تبعیض‌ها گلایه می‌کند: «با توجه به شدت خسارات وارده به ۸ واحد از ساختمان ۹ واحدی ما مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان بلاعوض از طرف بنیاد مسکن پرداخت شده، اما به من تنها ۴۰ میلیون تومان پرداخته‌اند. پیگیری‌هایم بی‌فایده بوده. حالا مدتی است که کارشناسان دوباره به منطقه ما آمده و در حال بررسی ساختمان‌های آسیب‌دیده هستند. از طرف دیگر لوازم منزل ما هم تخریب شده‌اند، آنهم در شرایطی که هر روز قیمت‌ها افزایش می‌یابد. چند ماه پیش از جنگ، بابت تعویض پرده‌های منزل ۲۵ میلیون تومان هزینه کردم. بعد از آن حادثه همه پرده‌ها پاره شد و من ناچار شدم ۳۰ میلیون تومان برای تعویض پرده‌ها هزینه کنم.»
بیش از ۹۰۰ میلیون تومان هزینه بازسازی منزل و خودرو
خانه ویلایی حمید، اما در مجاورت منزل خانواده شهید صدیقی صابر واقع شده. موج انفجار خانه او را هم تخریب کامل می‌کند. به دلیل شدت بالای تخریب وضعیت منزل او مشمول بند «الف» دستورالعمل بنیاد مسکن شده است: آن شب در خانه مهمان هم داشتیم، برادر همسرم و خانواده‌اش از تهران به منزل ما پناه آورده بودند، وقتی ساعت یک و نیم نصفه شب صدای شدیدی شنیدیم گمان نمی‌کردیم پای موشک و انفجار در میان باشد. بعد‌ها متوجه شدیم که در همسایگی ما یک دانشمند هسته‌ای حضور داشته است.
او تعریف می‌کند که شدت تخریب خانه‌اش به حدی بوده که بینندگان از زنده ماندن‌شان متعجب شده‌اند: بعد از انجام ارزیابی و اقدامات کارشناسی همه چیز تمام شد. البته در یک فرایند دو مرحله‌ای مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان به صورت بلاعوض به حسابم بابت خسارت واریز شد، در حالی که تا کنون ۹۰۰ میلیون تومان هزینه بازسازی خانه شده است. لوازم داخل منزل هم از بین رفت و غیرقابل استفاده شده است. ۱۱۵ میلیون تومان هم هزینه تعمیرات خودرویم شده که در حادثه دچار آسیب شدید شد، در واقع له شد.
به گفته این شهروند حادثه‌دیده از چند روز پیش تعدادی از کارشناسان بنیاد مسکن به حادثه‌دیدگان مراجعه می‌کنند. آنها بررسی کردند که ما چه بازسازی‌هایی انجام داده‌ایم و چه مواردی را تعویض کرده‌ایم. آنها گفته‌اند مابقی خسارات‌مان جبران می‌شود.
به مستاجر‌ها هم کمک کردیم
رحمت حیدری‌نژاد؛ فرماندار آستانه اشرفیه در گفت‌و‌گو با ایلنا اعلام می‌کند که در حادثه سوم تیر ماه ۹ واحد دچار تخریب کامل شده است: «همه این ۹ واحد پروانه ساخت و ساز گرفته‌اند و گودبرداری هم شده‌اند. پروانه‌های ساخت و ساز به صورت رایگان صادر می‌شود و هزینه‌ای برای خانواده‌های حادثه‌دیده ندارد. با این حال خانواده شهید صابری مقدم و یکی دیگر از خانواده‌ها اعلام کرده‌اند که قصد ساخت آپارتمان ۴ واحدی دارند. هر دو خانواده هم اقدامات لازم را انجام داده‌اند. سایر خانواده‌ها هم در حال انجام اقدامات اولیه در شهرداری هستند و بنیاد مسکن هم با نظر مثبت استاندار، در حال پرداخت هزینه‌های ساخت منازل بر اساس متراژ تخریبی است.»
او تاکید می‌کند که تا امروز ۲۰۰ میلیون بلاعوض به همه خانواده‌ها پرداخت شده است، مستاجر‌ها هم مبالغی بلاعوض دریافت کرده‌اند، برای برخی این مبلغ ۳۰ میلیون تومان و برای برخی دیگر ۴۰ میلیون تومان بوده است. اما طبق صحبتی که با معاونت بنیاد مسکن کشور داشته‌ایم بعد از ساخت منازل مبالغی به حادثه‌دیدگان بابت لوازم منزل تخریبی پرداخت خواهد شد، اما مقدار این مبلغ هنوز مشخص نیست و بودجه‌ای هم بابت این موضوع در اختیار بنیاد مسکن قرار نگرفته است. در رابطه با خسارت وارده به لوازم منزل مستاجر‌ها هم فرم‌هایی تهیه شده تا آنها هم بتوانند مبالغ را دریافت کنند.
فرماندار آستانه اشرفیه می‌گوید: «وزارت کشور پول رهن خانه را از طرف موجر‌ها به حساب مستاجران واریز کرده. این مبالغ البته متفاوت بوده است.»
تازه یک ماه است کار را به بنیاد مسکن واگذار کرده‌اند
امیررضا رحمتیان معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن استان گیلان هم به ایلنا می‌گوید: بنیاد مسکن در روز‌های بعد از حادثه بر اساس وظیفه ذاتی خود وارد عمل شد و ارزیابی‌ها را انجام داد. اما ادامه اقدامات در صورتی از سوی سازمان ما انجام می‌شود که ابلاغیه یا مصوبه هیات وزیران در این زمینه به ما ابلاغ شود. این روند انجام نشد تا یک ماه پیش که ادامه پیگیری‌های مربوط به رسیدگی به وضعیت آسیب‌دیدگان به ما ابلاغ شد. تا پیش از این امور در دست وزارت کشور بوده است.
او با بیان اینکه پرداخت‌هایی به حادثه‌دیدگان انجام شده است، اضافه می‌کند: پرداخت‌ها در چند مرحله انجام می‌شود. وقتی ما در اولین مرحله مبلغی را به حادثه‌دیدگان پرداخت می‌کنیم، باید بررسی کنیم که افراد روند بازسازی را به کجا رسانده‌اند، از اقدامات‌شان بازدید می‌کنیم، دستورالعمل‌های لازم را در اختیارشان قرار می‌دهیم، اگر شخص اقدامات لازم را انجام داده باشد، مابقی مبلغ هم به او پرداخت می‌شود. البته خسارت لوازم منزل و پیگیری وضعیت مستاجران در حیطه وظایف ما نیست.
رحمتیان این را هم می‌گوید که باید موافقتنامه‌ای میان بنیاد مسکن و سازمان برنامه و بودجه مبادله شود تا میزان بودجه در نظر گرفته شده برای ادامه پرداخت‌ها مشخص شود. این رقم مشخص شده، اما بعد از قطعی شدن آن می‌توان عدد را اعلام کرد.
