ماجرای «کارت سوخت سفید» پس از سیم‌کارت سفید / همه‌چیز برای خودی‌ها سفیده؟
انتشار خبر وجود ۳ میلیون کارت سوخت فعال اضافه در کشور، آن هم در حالی که تعداد خودروهای ایران به شکل رسمی حدود ۲۲ میلیون دستگاه اعلام می‌شود، موجی گسترده از پرسش، خشم و کنایه را در شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه ایکس برانگیخت. بسیاری از کاربران با یادآوری ماجرای «سیم کارت‌های سفید» که پیش‌تر خبرساز شده بود، نوشتند: «بعد از سیم‌کارت سفید، حالا به کارت‌سوخت سفید هم رسیدیم؛ آیا چیزی هست که سفیدش نکرده باشن؟»
برای ما نمیشه، برای اونا همیشه میشه
اما واکنش‌ها طیفی متنوع داشت و هر گروه از زاویه‌ای به این ماجرا نگاه کرد. برخی از کاربران بیشترین حساسیت را نسبت به شفافیت و عدالت داشتند. آن‌ها پرسیدند چگونه در حالی که مردم برای سهمیه بنزین و محدودیت مصرف تحت فشارند، کارت‌هایی فعال وجود دارد که معلوم نیست به نام چه کسانی ثبت شده و چگونه استفاده می‌شود. یکی از کاربران نوشت: «اگر یک لیتر بنزین اضافه مصرف کنیم می‌گویند سهمیه‌ات تمام شد، اما کسی نمی‌گوید سه میلیون کارت اضافی دست کیست.»
گروهی دیگر ماجرا را از نگاه اقتصادی تحلیل کردند. آن‌ها یادآور شدند وقتی اختلاف قیمت بنزین یارانه‌ای و آزاد زیاد است و قاچاق سوخت همچنان سودآور محسوب می‌شود، وجود کارت‌های اضافی می‌تواند عملاً یک مسیر ویژه برای رانت ایجاد کند. کاربران پرسیدند اگر هر کارت فقط روزی چند لیتر سهمیه بگیرد، مجموع بنزین یارانه‌ای منتقل‌شده از این سه میلیون کارت چه مقدار خواهد بود و چه عددی را در قیمت آزاد یا قاچاق نمایندگی می‌کند. یکی از توییت‌ها نوشته بود: «این‌ها با کارت سفید سوخت می‌زنن، بعد ما باید نگران سهمیه ۶۰ لیتری باشیم.»
در مقابل، برخی کاربران سعی کردند نگاه واقع‌گرایانه یا خنثی‌تری ارائه دهند. آن‌ها گفتند بخشی از این اختلاف ممکن است ناشی از خودروهایی باشد که سال‌هاست اسقاط شده‌اند اما مالک یا ورثه برای ابطال کارت اقدام نکرده‌اند؛ یا کارت‌هایی که دو بار صادر شده، یا خودروهایی که فروخته شده و کارت قدیمی هنوز فعال است. با این حال، همین گروه هم تأکید داشتند که حتی اگر بخشی از این ۳ میلیون کارت با خطای سیستمی قابل توضیح باشد، نبود شفافیت باعث شده افکار عمومی بدترین سناریو را باور کند.
همه چیز سفیده، غیر از زندگی ما!
بخشی از واکنش‌ها هم کاملاً طنزآمیز بود. کاربران با زبان شوخی نوشتند: «در کشور ما همه چیز یا خاکستریه یا سفیده، فقط زندگی مردم سفید نیست!» یا «کارت سوخت سفید: مخصوص کسانی که هیچ‌وقت پشت پمپ بنزین تو صف نمی‌ایستند!» بخشی دیگر از طنزها حول تجربه‌های شخصی بود: «ما هنوز دنبال کارت سوخت گم‌شده‌مونیم، اما ظاهراً سه میلیون کارت اضافی پیدا شده!»
در میان همه این واکنش‌ها، یک نگرانی مشترک دیده می‌شد: بی‌اعتمادی نسبت به سیستم توزیع یارانه و مدیریت داده‌ها. بسیاری معتقدند ماجرای کارت سوخت سفید تنها یک نمونه از مشکلات گسترده‌تر در نظام شفافیت است. کاربری نوشته بود: «مسئله فقط کارت سوخت نیست؛ مسئله اینه که هر جا عددها با هم نمی‌خوره، همیشه پای یک عده خاص در میانه.»
با وجود سکوت نسبی نهادهای مسئول، کاربران همچنان خواهان انتشار گزارش دقیق و رسمی از وضعیت این کارت‌ها، زمان صدور، صاحبان احتمالی و نحوه استفاده هستند. جمع‌بندی واکنش‌ها نشان می‌دهد مردم بیش از هر چیز به دنبال اطمینان از عدالت در توزیع سوخت یارانه‌ای‌اند؛ چون در شرایط فشار اقتصادی، هر عدد اضافی، هر کارت فعال بیشتر و هر توضیح نامشخص، بذر بی‌اعتمادی تازه‌ای می‌کارد.
