توافق هسته ای در حاشیه رود دانوب؛ ماموریت ممکن

عقربه های ساعت به سمت پایان ضرب الاجل توافق شده در ژنو حرکت می کند اما هنوز جدال بیم و امید و ممکن و ناممکن بودن ماموریت دیپلمات ها، تنها بازتابی است که از میان حجم اخبار منتشر شده از هتل کوبورگ وین دیده می شود؛ جدالی سخت برای آغاز یک پایان.

این روزها شهر وین، پایتخت موسیقی دنیا و زادگاه بزرگان این عرصه ، در کانون توجهات خبرنگاران رسانه های بین المللی و فلش دوربین عکاسان قرار گرفته است. البته نه به خاطر برگزاری فستیوال هنری و یا ارکستر موسیقی بلکه این پایتخت اروپایی این روزها میزبان یکی از مهمترین مذاکرات سیاسی اخیر است.

چند روزی است که سفر هیات های سیاسی به سرپرستی وزرای خارجه کشورهای مهم جهان باعث ترافیک دیپلماتیک در وین شده است. آنها رهسپار این شهر تاریخی شده اند تا مذاکرات طولانی مدت هسته ای ایران و گروه 1+5 را به سرانجام برسانند. سرانجامی که محمدجواد ظریف از آن با عنوان «تصمیم سیاسی برای پایان دادن به بن بست موجود در مذاکرات هسته ای» نام برده است.

آنچه که مسلم است، مذاکرات ایران و 6 کشور قدرتمند بر سر فعالیت هسته ای ایران پس از 10 سال ، به حساس ترین مقطع خود رسیده و آن هم به دلیل نزدیک شدن به پایان ضرب الاجل 24 نوامبر(سوم آذر) است. ضرب الاجلی که پس از آن یا باید بر سر تمدید مذاکرات توافق کرد و یا به توافقی جامع دست یافت، البته برخی از تحلیلگران سیاسی هم طی روزهای گذشته از احتمال توافقی موقت و یا توافق برسر چارچوب کلی سخن گفته اند که هنوز از روند مذاکرات وین نمی توان استنباط کرد کفه ترازو به کدام یک از این راه ها سنگین تر است.

اما آنچه که پیداست به گفته سیدعباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران «هیچ کسی خواستار بازگشت به شرایط قبل از توافق ژنو نیست زیرا این امر برای همه، یک سناریوی خطرناک خواهد بود.»

در سه روز نخست برگزاری این دور از مذاکرات که از 27 آبان ماه و با ناهار کاری محمدجواد ظریف و کاترین اشتون آغاز شد، تقریبا هیچ خبری مبنی بر پیشرفت مذاکرات ازهتل کوبورگ مخابره نشد اما به گفته وزیر امور خارجه کشورمان مبنی اینکه « وارد مرحله آخر مذاکرات شده ایم» و یا تاکید وندی شرمن که « زمان آن رسیده که کار را تمام کنیم» باعث شده که تا حدودی جو مثبت تری نسبت به مذاکرات هم در عرصه رسانه های داخل و هم در عرصه بین الملل ایجاد شود.

دیدارهای وزرای خارجه ایران و آمریکا، نشست های سه جانبه ایران،آمریکا و اروپا، رایزنی های معاونان وزرای خارجه ایران با کشورهای 1+5، نشست کارشناسان سیاسی دو طرف در طی روزهای گذشته همه بخشی از تلاش های جمهوری اسلامی ایران از یک سو و 6 کشور عضو گروه 1+5 از سوی دیگر برای رسیدن به توافقی برد- برد است.

در روزهای پایانی هفته گذشته (پنج شنبه و جمعه) وزرای خارجه آمریکا،انگلیس و فرانسه نیز خود را به اتریش رساندند و وزیر امور خارجه آلمان نیز روز گذشته به وین آمد و قرار است وزیران امور خارجه روسیه و چین هم به آن ها بپیوندند.

وی پیش از عزیمت به وین در پاریس با همتای فرانسوی خود درباره مذاکرات هسته ای گفت و گو و اعلام کرد که گزینه زمان بیشتر دادن به مذاکرات به شکلی که در ماه جولای (تیرماه) انجام شد، چندان محتمل نیست.

کری همچنین پیش از دیدار با محمدجواد ظریف گفت: ما در خصوص تمدید مذاکرات صحبت نمی کنیم. روز گذشته (جمعه) نیز خبرهای ضد و نقیضی درباره احتمال سفر ظریف به تهران برای رایزنی با مقامات بلندپایه کشور منتشر شد.

همه اینها باعث شد که برخی رسانه ها سخن از طرح جدید پیشنهادی به ایران به میان بیاورند، موضوعی که از سوی سخنگوی وزارت امورخارجه ایران تکذیب شد. به گفته افخم، هیچ گونه طرح جدیدی از طرف کشورهای 1+5 ارایه نشده است.

از دیگر رویدادهای روز گذشته در وین اتریش، تماس های تلفنی جان کری وزیرخارجه آمریکا با همتایان خود همچون قطر،بحرین، امارات و حتی ترکیه بود. تاساعات پایانی شنبه شب نیز خبر گفت وگوی تلفنی کری با وزرای خارجه کانادا و عربستان نیز در رسانه ها بازتاب یافت.

برخی از تحلیلگران معتقدند که این تماس های می تواند به منظور رایزنی و در جریان قرار دادن از آخرین روند مذاکرات به مقامات این کشورها که شرکای منطقه ای ایالات متحده هستند، باشد.

با توجه به آنچه که گفته شد به خوبی می توان درک کرد مذاکرات هسته ای در حال حاضر وارد گردنه حساس وین شده است و باید دید از دل رایزنی ها و مذاکرات فشرده و جدی که این روزها در آخرین فرصت باقی مانده در حال انجام است، چه نتیجه ای حاصل خواهد شد.

اگرچه در کنار تمام تلاش های دیپلماتیکی که در وین در حال انجام است، لابی های صهیونیستی و برخی مخالفان توافق نیز این روزها تمام تلاش خود را به ویژه در عرصه رسانه ای به کار بسته اند تا مانع ایجاد توافق جامع شوند اما بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان سیاسی و بین المللی و حتی شخصیت های برجسته جهانی بر لزوم دستیابی به توافق تاکید کرده اند و آن را لازمه صلح و ثبات جهانی دانسته اند.

اظهارات عصرامروز (یکشنبه) علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی یکی از این اظهارات است که در جلسه غیرعلنی در ارایه گزارشی از مذاکرات هسته ای با وجود اشاره به باقی ماندن اختلافات، به نمایندگان گفت که قدرت های مذاکره کننده با ایران نرم تر شده اند و مذاکرات در مسیر پیشرفت قرار گرفته است. 

با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها اعلام کرده که قصد دستیابی به سلاح هسته ای را ندارد و برای این کار خود فتوای مقام معظم رهبری را نیز دارد و همچنین از آنجا که همواره در چارچوب قوانین آژانس بین المللی انرژی اتمی و پادمان عمل کرده و تعهدات خود را برای ایجاد اطمینان از فعالیت صلح آمیز هسته ای خود در مدت گذشته انجام داده است، به نظر می رسد این طرف غربی به ویژه آمریکاست که باید با دوری از زیاده خواهی و همچنین عدم تاثیرپذیری از لابی های صهیونیستی دست به یک تصمیم مهم و تاریخی بزند.

آنچه مسلم است دست یابی به توافق جامع می تواند پایانی بر نگرانی ساختگی غرب و بحران غیرضروری 10 ساله برنامه هسته ای ایران باشد. آن هم در شرایطی که منطقه خاورمیانه این روزها بیش از همه در آتش افراط و خشونت می سوزد و تنها ایران است که به مثابه یک جزیزه با ثبات و همچنین بازیگر مهم در تحولات منطقه ای به ایفای نقش می پردازد.

دستیابی به توافق جامع می تواند جامعه جهانی را به جای پرداختن به بحران ساختگی فعالیت هسته ای ایران به مسایل اصلی تری همچون مبارزه با تروریسم که تهدیدی جدی برای منطقه و صدالبته برای غرب به شمار می رود، معطوف کند.

بنابه دلایل گفته شده و حتی دلایل ناگفته بسیار دیگر، امروز بهترین فرصت برای اعتماد آفرینی متقابل بین طرف های مذاکره کننده است؛ فرصتی که مشخص نیست بار دیگر امکان تکرار داشته باشد یا خیر.

گزارش از: هدی یوسف زاده/ایرنا