درباره فوتبال عراق، رویایی که نیم سوخته است/بمب بال!

حضور جاسم کرار یا همان کرار جاسم دربرنامه نود هفته گذشته و صحبتهای اودرباره فوتبال عراق بهانه ای شد تا در آستانه جام ملتهای آسیا گزارشی درباره فوتبال عراق را منتشر کنیم.

نامشان همیشه بیم و ترس را به یاد هر طرفدار فوتبالی می اندازد. کشوری پر راز و رمز که فوتبالش هم پر از راز و رمز است. عراق سرزمین علی بابا و چهل دزد معروف، کشوری پر از اقوام و ادیان مختلف و اماکن زیارتی که همیشه آبستن حوادث بوده است فوتبالش را وامدار گذشته ای عجیب است. گذشته ای که خواه ناخواه نام صدام حسین دیکتاتور را همچنان یدک می کشد.

صدام حسین و پسرش عدی، که سالها (عدی) رئیس فدراسیون فوتبال عراق بود نامشان در عراق با ترس اهالی فوتبال عراق همراه بود. عدی در قاموس یک رئیس فدراسیون، جنایت هایی تاریخی انجام داد. اسناد و مدارک این جنایتهای فوتبالی بارها و بارها رو شده که کمترین آن زمانی بود که وقتی در یک بازی تیم ملی عراق از تیم ملی ایران شکست خورد، بازیکنان تیم ملی عراق به زندان فرستاده شدند و حتی خبر آمد زیر شکنجه های شدید رفتند.

 فوتبال در دوران صدام حسین، مختص به کسانی بود که طرفدار حزب بعث بودند. کردها و شیعه ها جایی در فوتبال عراق نداشتند و یا اگر هم داشتند می بایست در رسانه ها بیعتشان را با صدام اعلام می کردند. سواستفاده های عدی از موفقعیتش در فدراسیون عراق و سفرهای زیاد او به مقر فیفا در سوئیس همیشه سوژه خبرنگارهای بین المللی و بی طرف بود.

 حضور او در مقر فیفا و زوریخ و در روزهایی که عراق تحت محاصره اقتصادی شدید غرب و آمریکا قرار داشت، تنها جایی بود که عراقی ها می توانستند از تحریم های بین المللی بگذرند و عدی خیلی خوب دلارهای ذخیره پدرش را خرج می کرد و علیه جهان غرب مصاحبه می کرد و خبرساز می شد.

عراق در حالی که زیر فشار شدید تحریم های بین المللی هم بود در رقابتهای مقدماتی جام های جهانی ۸۲، ۸۶، ۹۰، ۹۴، ۹۸ و ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶و ۲۰۱۰ شرکت کرد، این کشور با اینکه درگیر جنگ با ایران، جنگ با کویت و حتی جنگ با آمریکا بود فیفا را راضی می کرد تا میزبانی اش را از دست ندهد اما فیفا گاه و بیگاه این کشور را محروم می کرد و پس از حمله آمریکا، دیگر این کشور به راحتی روی میزبانی را ندید تا اینکه در نهایت در رقابتهای جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل به دلیل بمب گذاریهای گسترده در مناطق مختلف عراق به آنها میزبانی نداد تا عراقی ها در دوحه قطر میزبان حریفانشان باشند.

همانطور که می دانید عراق پس از حمله آمریکا در هیچ نقطه اش رنگ آرامش ندیده و بمب گذاریها حتی حضور باشگاههای این کشور در رقابتهای لیگ قهرمانان آسیا را هم قربانی کرده است و مقامات کنفدراسیون فوتبال آسیا راضی نمی شوند تا عراق بتواند در لیگ قهرمانان آسیا تیمی داشته باشد.

شرایط و زیر ساختها در شهرهای مختلف عراق فراهم نیست و وجود قومیت ها و مذاهب گوناگون کار را کمی سخت تر هم کرده است.

مدتها بود که در بازیهای باشگاهی داخلی قرار گرفتن یک تیم سنی مقابل یک تیم شیعه، یا تیم عربی مقابل تیم کردی و یک باشگاه کردی مقابل عربهای شیعه و سنی به درگیریهای هواداران روی سکوها ختم می شد و مسایل فرافوتبالی، بازی در مستطیل سبز را تحت تاثیر قرار می داد که البته هرازچند گاهی که تیم ها با هم روبرو می شوند، اوضاع کمی بهتر از گذشته شده است اما در هر حال با ظهور داعش و آفات جنگ طلبی آنان و تصرف نقاطی از عراق، کار مشکل تر شده است.

جالب است بدانید که چند بار فدراسیون فوتبال عراق به تقلید از فدراسیون فوتبال لبنان تصمیم گرفت تا بازیهای باشگاهی اش را بدون تماشاگر برگزار کند اما در نهایت به دلیل علاقه ویژه مردم نقاط عراق به فوتبال، جرات اعلام چنین حکمی را پیدا نکردند.

درباره فدراسیون فوتبال عراق 

فدراسیون فوتبال عراق در سال ۱۹۴۸ میلادی پایه‌گذاری شد و نهایتا در سال ۱۹۵۰ میلادی به عضویت فیفا درآمد.در تاریخ ۲۶ می ۲۰۰۸، کمیته اجرایی فیفا در واکنش به اقدام دولت عراق در انحلال کمیته ملی المپیک و همه فدراسیون‌های ورزشی آن کشور، از جمله فدراسیون فوتبال، عضویت فدراسیون فوتبال عراق در فیفا را به مدت یکسال به حال تعلیق درآورد. این در حالی بود که تیم ملی عراق در جام ملتهای ۲۰۰۷ قهرمان جام ملتهای آسیا شده بود. در واکنش به این ماجرا، دولت عراق با فرستادن نامه‌ای رسمی به فیفا اعلام کرد که «دخالتی در کار فدراسیون فوتبال این کشور نخواهد کرد». نهایتا فیفا در تاریخ ۲۹ می ۲۰۰۸ با تعلیق تصمیم قبلی خود، به طور موقت تعلیقی را که سه روز پیش ازآن بر فوتبال عراق اعمال کرده بود را لغو کرد. در حال حاضر رئیس فدراسیون فوتبال عراق عبدالخلیق مسعود است. او یکی دو سالی است که رئیس فدراسیون فوتبال عراق شده و البته رئیس قبلی این فدراسیون ناجح حمود حريب بود که اصالتا متعلق به نجف عراق بود و به همین دلیل بسیاری از مقامات فعلی فدراسیون فوتبال عراق نجفی هستند و ترکیبی از بغدادی ها را در خود دارند. می شود که گفت که فدراسیون فوتبال عراق هم به نوعی مثل فدراسیون فوتبال ایران مجمع الجزایری اداره می شود. البته در عراق و در تقسیم بندیهایی که بین جلال طالبانی رئیس جمهور سابق و نوری مالکی نخست وزیر سابق و شیعه عراق شده بود، فوتبال در سیطره شیعیان عراقی قرار گرفته بود. در دوره جدید که فواد معصوم رئیس جمهور شده و البته نوی مالکی همچنان معاون رئیس جمهور است و البته حیدرالعبادی نخست وزیر این کشور است، ساختار در حال تغییر است و کم کم بغدادی ها و کردها و عربها که نفوذ چندانی در فدراسیون فوتبال عراق نداشتند دارای نفوذ می شوند.

اما آنچه که بیشتر جامعه فوتبال عراق را آزار داد، این بود که پس از حمله آمریکا به عراق، بمب گذاریهای تروریستی حتی در ورزشگاههای فوتبال هم اتفاق افتاد و کشته های بسیاری را روی دست فوتبال این کشور گذاشت. نکته ای که بازیکنان عراقی که به فوتبال ایران می آیند همیشه به آن اشاره می کنند.

درباره تیم های ملی و باشگاهی عراق 

تیم ملی فوتبال عراق که لقب شیرهای بین النهرین را دارد، یک بار در سال ۱۹۸۶ میلادی در جام جهانی فوتبال حاضر بوده‌ که هر سه مسابقه خود را باخته است. بازیکنان این تیم از دل رقابتهایی به نام سوپر لیگ عراق انتخاب می شوند. در هر حال به دلیل حضور یکباره این تیم در جام جهانی ، تیم ملی فوتبال عراق یکی از پر افتخارترین تیم‌های آسیاست و بزرگترین افتخار آنها راهیابی به جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک است.البتٌه نمی‌توان قهرمانی جام ملٌت‌های آسیا در سال ۲۰۰۷ با آن همه تیم سرشناس و قدرتمند از جمله ایران و عربستان سعودی و استرالیا و ژاپن و کرهٔ جنوبی و مشکلات ناشی از جنگ در عراق را از یاد برد.

عراق فوتبال پایه قدرتمندی دارد و چندین بار در رده‌های سنٌی مختلف آسیا قهرمان شده و چندین بار به فوتبال المپیک صعود کرده‌است. آنها حتٌی یک مقام جهانی هم در فوتبال جهان دارند آنها شگفتی ساز بازی‌های فوتبال المپیک آتن یونان هم شدند و به یک مقام چهارمی دست یافتند. و با دستی پر از رقابت‌های المپیک آتن بازگشتند.البته آنها بدشانس بودند و گرنه حتٌی می‌توانستند تک مدال خود را از آتن و یکی از سکٌوهای سه گانهٔ المپیک در رشتهٔ فوتبال را فتح کنند. در جام جهانی زیر۲۰ سال ۲۰۱۳ ترکیه، عراق توانست به نیمه نهایی جام جهانی برسد اما در نهایت به فینال نرسید و در دیدار رده بندی هم شکست خورد و چهارم شد اما به عنوان بهترین تیم آسیا در سال ۲۰۱۳ انتخاب شد.

 در هر حال فوتبال عراق تا پیش از پایان دههٔ هفتاد میلادی چندان توفیقی نداشت ولی دههٔ هشتاد اوج فوتبال عراق بود. حمایت مالی عجیب و غریب صدام حسین و پسرش عدی که رئیس کمیتهٔ ملی المپیک و همچنین رئیس فدراسیون فوتبال عراق بود و برگزاری اردوهای پی در پی اروپایی برای تیم ملی عراق، این تیم را به جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک برد.

هر چند اوج درخشش فوتبال عراق رسیدن به مقام چهارم المپیک آتن در سال ۲۰۰۴ میلادی بود. عراقی‌ها در آن سال با رهبری عدنان حمد معروف و با پیروزی بر پرتغال و کاستاریکا و همچنین استرالیا چشمها را خیره کردند. البته عراق از صعود به مرحله بعدی بازیهای مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۰ باز ماند. این تیم در آخرین بازی در مقابل قطر شکست خورد بازی که به گفته‌ مردم عراق یک بازی سیاسی بود و از قبل برنده‌ای بازی مشخص شده بود و قطری ها پول خوبی به فدراسیون وبازیکنان تیم ملی عراق داده بودند. قطر با وجود یک بازیکن برزیلی در بازی اول که در قطر در مقابل عراق انجام داده بود از هیچ محرومیتی از سوی فیفا مواجه نشد که به دلیل نفوذ محمد بن همام قطری رئیس وقت کنفدراسیون فوتبال آسیا بود که مشکلی برای قطر پیش نیامد.

لیگ نه چندان حرفه‌ای فوتبال عراق شامل ۲۴ تیم است . سه گروه بغداد و شمال و جنوب عراق این لیگ را تشکیل می‌دهند و در گروه بغداد ۱۰ تیم دو گروه مجزا و در گروه شمال و جنوب هم ۱۴ تیم هر کدام ۷ تیم حضور دارند. باشگه ألزٌوراء پر افتخارترین تیم این کشور است و رکورددار تعداد قهرمانی در لیگ این کشور محسوب می‌شود. البته باشگاههای دیگری مثل پلیس عراق در رقابتهای جام باشگاههای آسیا حریف باشگاههای ایرانی در دهه ۷۰ بوده است.

فوتبال در کردستان عراق 

فوتبال در کردستان حال و هوای دیگری دارد.در و دیوار پر از عکسهای مسی و بارسا و پپ گواردیولاست. کودکان و نوجوانان فوتبالدوست پیراهن بارسا پوشیده اند و مسی اسطوره آنهاست. در حالیکه اربیل و دهوک به اماکنی توریستی تبدیل شده اند و هتل های پنج ستاره و برجها کم کم دارد شهر را می پوشاند اما فوتبالی ها و فوتبال نویس ها نگرانند. یک خبرنگار فوتبال نویس بغدادی به نام عباس ولید که نماینده و گزارشگر شبکه دوری الکاس قطر هم هست در سفری که نگارنده به عراق داشت گفته بود:« فوتبال را فراموش کرده اند.آقایان می خواهند از کردستان عراق دوبی و قطر بسازند اما فوتبال را فراموش کرده اند.توسعه باید متوازن باشد.چرا باید هوار ملامحمد و کرار جاسم و عماد رضا و ابوالهیل و بقیه به ایران بروند؟پول آنجاست دیگر.اینجا هیچ نیست.یک بار که قهرمان جام ملتها شدیم به ضررمان شد.ای کاش نمی شدیم.» جالب اینجاست که همه از این بازیکنان عراقی به ایران رفته بودند  نفرت هم دارند:«هوار که اهل دهوک است فقط به دنبال پول بود.او از اروپا هم پیشنهاد داشت اما پول را می پرستد. کرار جاسم که اهل نجف هم هست در تراکتورسازی آنقدر حاشیه داشت که خبرهایش را به جای اینکه رسانه های ایرانی پوشش بدهند ما پوشش می دادیم.او اگر حاشیه ها را کنار بگذارد می تواند بهترین بازیکن آسیا باشد.» رسانه های عراقی بازی های ایران را از شبکه های رسانه ملی پیگیری می کنند و همه آنها از دیدن بازی استقلال و تراکتورسازی و یا استقلال و پرسپولیس به وجد می آمدند. اما یک نکته جالب دیگر این است که کردستان عراق که یک منطقه خودمختار در عراق است برای خودش یک فدراسیون کوچک دارد و این فدراسیون، عضو یک کنفدراسیون است که شاید نامش را نشنیده باشید. نام ای کنفدراسیون، کنفدراسیون مناطقی است که کشور نیستند اما به صورت فدرال اداره می شوند و خودمختاری دارند. تیم فوتبال کردستان عراق از کنفدراسیون فوتبال کردستان در این رقابتها شرکت می کند و جالب است بدانید که کاپیتان این تیم یک بازیکن ایرانی الاصل به نام زانیار احمدی است.

ورزشگاه خانگی آنها در اربیل قرار دارد.این تیم در جام جهانی ۲۰۰۸ مناطق خودمختار وبدون فدراسیونی که زیر نظر فیفا باشد به مقام چهارم رسیدند، در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ نایب قهرمان شدند اما این تیم در جام جهانی ویوا ۲۰۱۲ قهرمان شد. از معروف ترین تیم های حاضر در جام جهانی مناطق بدون فدراسیون، می توان به قبرس شمالی، آشوریان، صحرای غربی، پرومس ایتالیا، سامی سوئد اشاره کرد.

کری هم نمی خوانند 

دهوکی ها و اربیلی ها کرد هستند و بسیاری از آنان در روزهایی که صدام کردها را قتل عام و نسل کشی می کرد و یا در روزهای درگیری دو حزب جلال طالبانی و مسعود بارزانی ، به ایران پناه آورده بودند. فارسی را هم تا حدی که کارشان راه بیفتد می دانند.از ارومیه گرفته تا مهاباد و بوکان و سردشت و پیرانشهر و اشنویه و سقز و بانه و مریوان وسنندج و حتی کرمانشاه هم خاطرات خوبی دارند. رسانه های عراقی هم معتقدند که فوتبال عراق هم پر از ناپاکی و دلالیسم است. بر اساس آنچه که از سفر نگارنده به عراق مشخص شد خبرنگاران فوتبال نویس عراقی تنها به فکر جابجایی بازیکن و مربی هستند و همه می خواهند مدیر برنامه شوند تا اینکه  حقایق را منتشر می کنند چرا که می گویند از خبرنگاری و روزنامه نگاری درآمدی ندارند و به همین دلیل به دنبال جابجایی بازیکنان هستند.»

فضای امنیتی درفوتبال عراق

 اگر به عراق رفته باشید و شهرهای مختلف این کشور را گشته باشید به علت بمب گذاریهایی که شده خیابانهای مناطق پرجمعیت این کشور پر از ماموران امنیتی و ارتش عراق و ارتش های اقلیمی و محلی است. نیروهایی که سالها زیر نظر ارتش امریکا آموزش دیده اند. اسلحه ها را طوری به از بالاتنه شان آویزان کرده اند که نوکش رو به پایین است. ماشین های مدل بالا تویوتا و بنز و بی ام و و انواع و اقسام کروک ها در دست مردم است. در  هر صورت برای مردمی که سالهای زیادی زیر شکنجه و نسل کشی صدام بودند ، این وضعیت مثل بودن در بهشت آزادی است. جالب اینجاست مردم مناطق مختلف عراق چون آزادی و آرامش و آسایش مالی و روانی دارند همین حاکمان را هم دوست دارند. به قول یکی از خبرنگاران پیشکسوت فوتبال نویس عراقی، فوتبال در عراق رویای نیم سوخته شده است. او می گوید:« اگر بمبهای تروریست ها اجازه بدهند، فوتبال باردیگر می تواند به عراق برگردد. فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا به فوتبال عراق مجوز میزبانی بازیهای بین المللی را نمی دهد و حتی قرار بود میزبانی بازیهای عراق سال گذشته به ایران واگذار شود و حتی آنها اهواز و ورزشگاه غدیر را برای محل میزبانی انتخاب کرده بودند اما در نهایت به دوحه قطر رفتند.» فوتبال عراق در قاره آسیا همیشه یک تیم غیرقابل پیش بینی بوده و برخی آن را گربه سیاه فوتبال آسیا می نامیدند. باید دید نسل جدید این کشور که زیاد هم اهل سیاست نیستند، می توانند دوباره نام عراق را در قاره آسیا بر سر زبانها بیندازند و در جام ملتهای آسیا دوباره چشمها را خیره کنند؟ این اتفاق شاید بیفتد البته اگر بخواهند بمب بال بازی نکنند و فوتبال بازی کنند!