از ضعف مدیریتی تا به یغما رفتن استعدادهای هندبال

داستان ناکامی های هندبال حدیث مفصلی است که تنها ذکر موردی آن در سال های گذشته از حوصله خوانندگان خارج می شود. در حالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه تربیت بدنی و پیکرشناسی، جوانان ایران استعداد بالقوه زیادی در رشته ورزشی هندبال دارند، اما تاریخ گواه این است که هیچ گاه تیم های ملی ایران نتوانسته‌اند به توفیق زیادی در سطح آسیا برسند، چه رسد به مسابقات جهانی. عدم همدلی بین بزرگان این رشته ورزشی و داغ شدن تنور اختلاف نظرها در سال های اخیر موجب شده تا اخبار خوب و امیدبخش از این ورزش به شمار انگشتان دست هم نرسد. به بهانه کسب عنوان بیست و یکمی هندبال ایران در مسابقات جهانی قطر، مروری بر وضعیت این ورزش داریم.

*مدیریت تک قطبی رحیمی و تغییر در راس فدراسیون

سال 1389 پایان حدود یکدهه مدیریت مستمر علیرضا رحیمی بر مسند ریاست فدراسیون هندبال بود؛ مدیری که اگرچه موفق شد تیم های هندبال جوانان و نوجوانان ایران را روی سکوی آسیا ببرد اما به دلیل متمرکز کردن دایره فعالیت های این رشته ورزشی در شهر اصفهان و باشگاه سپاهان به شدت زیر انتقاد قرار داشت. سرانجام در آستانه بازی های آسیایی 2010 گوانگجو جلال کوزه گری سرپرست سابق تیم های ملی به عنوان سرپرست جدید فدراسیون شروع به کار کرد.

*نایب قهرمانی در گوانگجو و امید به آینده روشن هندبال

کوزه گری در نخستین اقدام خود بروت ماجک مربی اسلوونی تبار را به استخدام تیم ملی ایران در آورد و برای نخستین بار در تاریخ موفق شد تا هندبال ایران را به عنوان نایب قهرمانی در بازی های آسیایی 2010 برساند؛ افتخاری که رشته های والیبال و هندبال برای نخستین بار با هم به آن دست یافتند. اما چندی بعد از این مسابقات ماجک با دریافت قراردادی بهتر به قطر رفت و دامنه انتقادها به سمت کوزه گری رفت. چند تن از بازیکنان شاخص نظیر برادران استکی و بیجاری رسما از فدراسیون گله کردند که چرا موفق ترین مربی سال های اخیر هندبال ایران را حفظ نکرده است.

*دعوا و قهر ملی‌پوشان با ریمانیچ و آغاز ناکامی ها

ریمانیچ مربی اسم و رسم دار نروژی جانشین ماجک و سرمربی جدید تیم ملی هندبال ایران شد اما در همان اردوی نخست بازیکنان به اصطلاح وفادار به ماجک نظم سرمربی جدید تیم ملی هندبال ایران را بر نتافتند و اردو را ترک کردند. علیرضا رحیمی رئیس سابق فدراسیون هندبال هم که در آن زمان به مدیرعاملی باشگاه سپاهان برگزیده شده بود، خواستار حضور بازیکنان شاخص تیم ملی در تمرینات باشگاهش و حضور در جام باشگاه های آسیا شد. سرانجام اردوهای تیم ملی به صورت ناقص برگزار شد. با غیبت بازیکنان کلیدی، تیم ملی هندبال ایران توفیقی در انتخابی المپیک کره جنوبی نیافت. ناکامی ها آتش انتقادها را علیه فدراسیون وقت تند تر کرد.

*ناکامی در قهرمانی آسیا 2011 و انتخابی المپیک لندن

اوضاع بسیار بدی بر هندبال ایران حاکم شده بود. بازیکنان شاخص تیم ملی عملا از حضور در اردوها انصراف داده بودند. با مشکلات عدیده اقتصادی که بر ورزش کشور حاکم بود، سازمان تربیت بدنی وقت هم بودجه کافی در اختیار این ورزش قرار نمی داد. اخبار ناامید کننده از ناکامی تیم های ملی هندبال جوانان و نوجوانان در مسابقات آسیایی در کنار ناکامی هندبال ایران از صعود به المپیک و جام جهانی موجب شد تا بسیاری از رسانه ها و کارشناسان بدون تعارف به فدراسیون حمله کنند. بدنبال این موضوع مرادی از دبیری فدراسیون استعفا داد و خسرو نصیری جانشینش شد.

*انصراف باشگاه های ریشه دار هندبال و حضور ثامن الحجج

بعد از مدیریت علیرضا رحیمی هندبال ایران از حالت تک قطبی اصفهان خارج شد اما این موضوع به قهر بزرگان هندبال اصفهان نظیر اخوان، غلامی و ... از فدراسیون منجر شد. اختلاف نظر این چهره ها کناره گیری باشگاه های سپاهان و ذوب آهن از لیگ برتر هندبال را به دنبال داشت؛ خبر بدی که موجب بیکاری بهترین بازیکنان هندبال ایران شد. در شرایط اقتصاد مقاومتی کمتر از 40 درصد بودجه فدراسیون هندبال واریز شد. تقریبا مشکلات اقتصادی دست فدراسیون وقت را برای هر کاری بسته بود. در این شرایط موسسه مالی و اعتباری ثامن الحجج به عنوان ناجی هندبال وارد گود شد. حضور همزمان دو باشگاه ثامن الحجج سبزوار و ثامن الحجج مشهد خلا حضور سپاهان و ذوب آهن را پر کرد. حتی این باشگاه به عنوان اسپانسر تیم های ملی نیز وارد گود شد و به اعتقاد برخی از مرگ تدریجی هندبال ایران جلوگیری کرد.

*تمامیت خواهی باشگاه ثامن الحجج و شعله ور شدن آتش اختلافات

فدراسیون هندبال حتی بودجه کافی برای در اختیارگرفتن سرمربی جدید و برگزاری اردوهای تدارکاتی نداشت. قرار شد تا کاستلو رافائل سرمربی تیم باشگاه ثامن الحجج هدایت تیم ملی هندبال ایران را برعهده بگیرد. از آنجایی که قریب به 90 درصد بازیکنان هندبال ایران در تیم سبزوار بازی می کردند این تصمیم به نوعی برای هماهنگی بیشتر بازیکنان با این سرمربی توجیه شد. اما حضور پررنگ باشگاه سبزوار در تمامی سطوح هندبال عملا استقلال رای را از فدراسیون ایران گرفت و مدیرعامل باشگاه ثامن الحجج حرف اول و آخر را در هندبال می زد.

*بهترین بازیکن ایران در بی تفاوتی مسئولان تبعه مجارستان شد

ایمان جمالی لژیونر نامدار ایران که در اوضاع آشفته هندبال کشور در یکی از معتبرترین لیگ های دنیا در مجارستان توپ می زد و افتخار کسب می کرد، در بی‌تفاوتی مسئولان و شرایط بلاتکلیف تیم های ملی سرانجام تبعه کشور مجارستان شد. این اتفاق تلنگری بود تا مسئولان قدری به درد دل های هندبالیست ها گوش دهند.

*ایران سرانجام در قهرمانی آسیا سوم شد و به مسابقات جهانی راه یافت

در میان همه اخبار بدی که از هندبال به گوش می رسید، تیم ملی ایران با هدایت کاستلو رافائل سرمربی اسپانیایی باشگاه ثامن الحجج به مسابقات قهرمانی آسیا بحرین رفت. بازیکنان ایران که سرانجام بعد از سال ها در کنار هم و بدون اختلاف بازی می کردند موفق شدند تا سوم شوند و مدال برنز بگیرند. با این عنوان سهمیه مسابقات جهانی برای نخستین بار در تاریخ به ایران رسید. این افتخار موجب توجه کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش به هندبال شد. بعد از مدت ها بودجه و حمایت های دولتی خوبی از هندبال به عمل می‌آمد. امید آن می رفت تا هندبال ایران در بازی های آسیایی 2014 اینچئون باز هم روی سکو برود.

*با حمایت وزارت ورزش ماجک به ایران برگشت

اگرچه بازیکنان هندبال ایران با هدایت رافائل در آسیا سوم شدند اما انتقادهای زیادی به این مربی وجود داشت. همین موضوع موجب شد تا جلال کوزه گری رئیس وقت فدراسیون هندبال یکبار دیگر با ماجک وارد مذاکره شود و با بودجه خوبی که از دولت گرفته بود با او قرارداد ببنندد. در ظاهر همه چیز خوب شده بود اما در این میان باشگاه ثامن الحجج که حدود دو سال همه عنان هندبال ایران را در دست داشت، تغییرات را برنتافت. بازیکنان این تیم که همگی از اعضای تیم ملی بودند حاضر به تمکین از فدراسیون نشدند و اعلام کردند تنها در صورتی به اردوی تیم ملی می روند که همچنان رافائل سرمربی تیم ملی باشد. یکبار دیگر آتش اختلاف دامن گیر ورزش هندبال شد. این اختلاف ها آنقدر بزرگ شد تا رئیس وقت فدراسیون هندبال با چراغ سبز وزارت ورزش استعفا داد و خسرونصیری دیبر او بر سر کار آمد.

*تیم ملی نصفه و نیمه، ایران در اینچئون دو پله سقوط کرد

اما تیم ملی هندبال ایران در زمان خسرو نصیری هم روی آرامش ندید. بازیکنان باشگاه ثامن الحجج سبزوار همچنان از حضور در اردوی تیم ملی امتناع ورزیدند به همین دلیل تیم ملی هندبال ایران بدون در اختیار داشتن بسیاری از بازیکنان کلیدی، در اینچئون ناکام ماند و چهارم شد.

*استعفای خسرو نصیری و عدم ثبات مدیریت

در طول چهار سال قبل تقریبا همه افراد در همه پست ها (البته به جز نایب رئیس بانوان) از مسئولیت خود استعفا داده بودند. همین موضوع عملا هرنوع پیشرفتی را مختل می کرد. در همین اواخر خسرو نصیری برای اینکه کاندیدای ریاست فدراسیون شده بود، از سرپرستی استعفا داد. گواری جای او را در راس هرم فدراسیون گرفت. بدین ترتیب تیم ملی هندبال ایران در حالی برای شرکت در مسابقات جهانی آماده می شد که کمتر مسئولی در فدراسیون حدود یکسال ثبات در کارش داشت.

*ورود وزارت ورزش و خاموشی موقت اختلاف ها

سرانجام با رایزنی های وزارت ورزش بازیکنان یاغی هندبال ایران پذیرفتند که به اردوهای تیم ملی بازگردند. داودتوکلی چهره بین المللی هندبال ایران و عضو کمیته داوران فدراسیون جهانی تدارک یک اردوی تمرینی را برای تیم ملی در کشور ایتالیا دید، تا بازیکنان ایران با هماهنگی بهتری در مسابقات جهانی شرکت کنند. عدم مدیریت صحیح در اعزام تیم ملی به مسابقات و بی برنامگی برای آمادگی این تیم کاملا مشهود بود به طوری که عزت رزمگر مربی تیم ملی چند هفته قبل از مسابقات جای خود را به علی حبیبی داد.

*کسب عنوان بیست و یکمی در بین 24 تیم

تیم ملی هندبال ایران در نخستین حضور خود در مسابقات جهانی، به عنوانی بهتر از بیست و یکمی دست نیافت. بازیکنان ایران تنها دو پیروزی مقابل شیلی و عربستان کسب کردند و در سایر دیدارهای خود شکست خوردند. ضعف فنی و جسمانی و حتی برنامه ریزی ضعیف تیم ملی هندبال ایران کاملا در این مسابقات مشهود بود؛ ضعف هایی ریشه ای که حکایت از وضعیت نامناسب این رشته ورزشی در کشور دارد. تیم ملی هندبال ایران در حالی به کشور برگشت که هنوز فدراسیون رئیس ندارد. تقریبا هیچ کمیته ای به صورت تخصصی در هندبال فعال نیست و این ورزش عملا برنامه ریزی مشخصی برای آینده ندارد.

*انتخاباتی که امید می رود شرایط را دگرگون کند

25 بهمن سال جاری سرانجام انتخابات ریاست جدید فدراسیون در آکادمی ملی المپیک برگزار می شود. هرچند با اعطای مجوز از سوی وزارت ورزش به یکی از کاندیداها، گمانه‌زنی‌هایی در مورد رئیس آینده هندبال بوجود آمده است اما امید می رود با حضور رئیس جدید فدراسیون، سرانجام بعد از سال ها این ورزش از حالت تک قطبی( اصفهان یا سبزوار) خارج شود، بزرگان این ورزش با گذشت از منافع شخصی اختلاف ها را کنار بگذارند، ورزشکاران و ملی پوشان هم سرانجام بعد از سال ها خود را مکلف به تمکین از سرمربی تیم ملی کنند و در نهایت وزارت ورزش در عمل و نه در حرف بودجه کافی را برای توسعه این ورزش اختصاص دهد.