توضیحات سازمان محیط زیست درباره برنامه دولت برای مقابله با گرد و غبار خوزستان
روشن است که شتاب‌زدگی در سیاست‌گذاری وجود نداشته و با توجه به ماهها تلاش کارشناسی در سطوح مختلف و رایزنی های متعدد برای هماهنگی در مقابله با گرد و غبار و نیز اختصاص اعتبارات لازم، امید است در فرآیندی رو به بهبود قرار گیریم.
دکتر سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در مورد تدارک بسته اقدامات اجرایی و اعتباری دولت برای مقابله با گرد و غبار در خوزستان با بیان اینکه "ارایه بسته اقدامات اجرایی و اعتباری دولت برای مقابله با گرد و غبار در دولت یازدهم پشتوانه ای حداقل 15 ماهه دارد که لازم است نظر به طرح موضوع در رسانه ها، تبیین شود"، گفت: موضوع گرد و غبار و تثبیت کانون‌های آن در استان خوزستان و برخی از استان های غربی و شرقی ایران به عوامل متعددی مانند مدیریت آب، سرزمین و خاک ارتباط داشته و سازمان حفاظت محیط زیست در دوره های مختلف این موضوع را دنبال و در دولت یازدهم موارد قابل توجهی را به انجام رسانده است.
به گزارش خراد، متصدی افزود: سال گذشته این سازمان موفق شد شبکه پایش زمینی گرد و غبار را در سراسر کشور تکمیل کند و در حال حاضر فقط 20 ایستگاه در سطح استان خوزستان استقرار یافته که می‌توانند وضعیت گرد و غبار محلی، شهری و روستایی را پایش کنند. تکمیل این شبکه که جزو وظایف سازمان است این توانایی را به وجود آورده که غلظت ذرات گرد و غبار در ساعت های مختلف شبانه روز را به مردم و رسانه ها اطلاع رسانی کند.
وی گفت: این سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه کاهش و کنترل گرد وغبار، وظیفه نظارتی دارد که به منظور تقویت ساختار نظارتی ستاد ملی گرد و غبار ذیل شورای عالی حفاظت محیط زیست در تاریخ 13 آبان 92 یعنی دو ماه بعد از مدیریت جدید تشکیل شده است.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این ستاد برنامه‌هایی را در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تدوین کرده که طی آنها برای هر یک از دستگاهها، تکالیفی معین شده است. اما آنچه در هفته گذشته رخ داد این بود که در جلسه کارگروه با حضور نمایندگان وزارتخانه‌های بهداشت و درمان، نیرو، جهاد کشاورزی، نفت و سازمان هواشناسی، اعتباراتی برای کنترل و کاهش ریزگردها تعیین و به دولت پیشنهاد شد تا به فوریت در دولت نهایی شود.
متصدی با اشاره به اینکه "باید در نظر داشت که گرد و غبار پدیده‌ای یک شبه و یکروزه نیست که یکشبه هم به پایان برسد"، تصریح کرد: بخش عمده‌ای از دلایل گرد و غبار بخاطر خشکسالی و همچنین اثرات سوء‌مدیریت‌ها در گذشته است. از نمونه‌های این سوء مدیریت‌ها، خشک کردن بخش‌هایی از تالاب هورالعظیم به خاطر اکتشاف و استخراج نفت است.
وی گفت: با اینکه در حال حاضر در دنیا، استخراج نفت از بسترهای آبی، یک فناوری متداول و شناخته شده است، متأسفانه مسئولان گذشته ابتدایی‌ترین راه یعنی خشکاندن تالاب را برای استخراج نفت انتخاب کردند. علاوه بر آن اقدامات مداخله‌ای و مخرب مانند جاده‌کشی و جدا کردن سلول‌های بستر تالاب از یکدیگر و قطع آب باعث شد که بستر خشک تالاب خود به کانون ریزگردها تبدیل شود. سازمان از چند ماه پیش با هماهنگی با وزارت نفت تلاش کرده است تا آب را به این بسترهای خشک شده بر‌گرداند. در نخستین اقدام، وزارت نفت، آب را بر بخشی از حوزه یاران شمالی که 13 هزار هکتار را شامل می‌شود رها کرد. همچنین موانع ورود آب به برخی از سلول های تالابی که به خاطر ساخت جاده ایجاد شده بود در حال برطرف شدن است. این اقدام می تواند جریان طبیعی آب در تالاب هورالعظیم را به دنبال داشته و سبب کاهش میزان گرد وغبار این کانون شود.
متصدی افزود: موضوع بعدی، بحث حق آبه‌هاست که وزارت نیرو باید حق آبه اکو سیستم‌ها و تالاب‌ها را در اولویت قرار دهد تا ما در این منطقه دچار تنش آبی نشویم. متأسفانه در دولت گذشته بحث حق آبه تالاب‌ها در خوزستان به طور کلی رها شده بود.
وی با بیان اینکه "مسأله دیگر خشکسالی است که عاملی مهم در ایجاد کانون های جدید ریزگرد و تقویت کانون‌های قبلی است"، توضیح داد: در این زمینه دستگاههای دولتی با کمک جوامع محلی باید مشارکت جدی داشته باشند. تغییر الگوی کشت متناسب با خشکسالی از اقداماتی است که باید با کمک وزارت جهاد کشاورزی و جوامع محلی پیش برود. اقدامات کوتاه مدت نیز بیشتر با همکاری وزارت بهداشت و وزارت کشور حاصل می‌شود که از آن جمله می‌توان به تجهیز مراکز درمانی، توزیع ماسک و شیر، تعطیلی مدارس یا ادارات و... اشاره کرد. در مورد استان خوزستان و کانون های گرد و غبار آن، تاکید می شود که این معضل در اولویت های سازمان حفاظت محیط زیست بوده و دارای برنامه اختصاصی است.
وی گفت: کارگروهی به ریاست معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست از سال گذشته ایجاد و کمیته های تخصصی آن به طور ماهیانه و با حضور نمایندگان دستگاههای ذی ربط، متخصصین، دانشگاهیان و برخی مدیران استانی تشکیل شده است. در آخرین جلسه این کارگروه برنامه مقابله با گرد و غبار نهایی و به دولت ارایه شد.
متصدی اظهار کرد: حجم وسیع فعالیت هایی که تاکنون برای کاهش گرد و غبار انجام شده و بخشی از آن در بالا مورد اشاره قرار گرفت، حکایت از این دارد که سازمان حفاظت محیط زیست با برنامه ای مدون و کارشناسی شده این موضوع را دنبال می کند و بسته اقدامات اجرایی و اعتباری دولت برای مقابله با گرد و غبار دارای پشتوانه کارشناسی لازم است. شایان ذکر است علاوه بر استان خوزستان کانون های فعال دیگر در استان های سیستان و بلوچستان، ایلام، قم و کرمانشاه براساس سند ملی تنظیم شده تحت پیگیری است. همچنین به منظور کاهش میزان گرد و غبار از مرزهای خارجی تاکنون دو تفاهم نامه با کشور عراق برای کنترل کانون های فعال آن کشور تنظیم شده که بخشی از آنها مربوط به کاشت درخت و تثبیت خاک است. در این زمینه در سال جاری موضوع 200 هکتار تثبیت اراضی اطراف کربلا عملیاتی می شود.
وی درپایان گفت: نظر به این موارد، روشن است که شتاب‌زدگی در سیاست‌گذاری وجود نداشته و با توجه به ماهها تلاش کارشناسی در سطوح مختلف و رایزنی های متعدد برای هماهنگی در مقابله با گرد و غبار و نیز اختصاص اعتبارات لازم، امید است در فرآیندی رو به بهبود قرار گیریم.
