زورگیری با قمه؛ گزارشی از افزایش خفت گیری های خشن در روز روشن

 پشت چراغ قرمز یکی از خیابان های پرتردد شهر ایستاده ای. نگاهت به چراغ قرمز و تایمر آن است. گاهی نگاهی به گوشی خود می‌اندازی. نگاهت را که برمی داری، آن طرف تر، کمی دورتر از اتومبیلت، دو جوان را می‌بینی که سنگی بزرگ در دست دارند و به راننده ای اشاره می‌کنند که باید به آنها چیزی را بدهد. آنقدر این صحنه سریع اتفاق می‌افتد که تو فکر می‌کنی شاید از آن دسته دستفروشانی باشند که به شیشه ماشینی چسبیده اند و می‌خواهند به زور به راننده چیزی را بفروشند. اینجا زور هست ولی نه در فروش بلکه در گرفتن... 

فلاش بکی به گذشته

یکشنبه روزی است. یکم بهمن ماه. پارک هنرمندان، پر شده از آدم هایی که برای تماشای اعدام دو زورگیر در ملاءعام به اینجا آمده اند. علیرضا مافی ها و محمدعلی سروری، دو جوان متهم به زورگیری هستند. آنها را می‌آورند. گریان و هراسان. به التماس افتاده اند. دوربین آخرین لحظه قبل از اعدام را ثبت می‌کند. 

کمی دورتر، کمی نزدیک تر

آذر ماه است. علیرضا و محمدعلی همان دو جوان متهم به زورگیری، با همکاری دو نفر دیگر و با استفاده از سلاح سرد، یک شهروند تهرانی را هنگام ورود به شرکتی در خیابان خردمند مورد حمله و ضرب و جرح قرار می‌دهند. هر چهار زورگیر موتورسوار از صحنه می‌گریزند اما فیلم همچنان باقی است و منتشر می‌شود. آنقدر در یوتیوپ این فیلم می‌چرخد که بالاخره باعث به دام افتادن زورگیرها می‌شود. تهدید فردی با قمه و گرفتن کیف او با توسل به زور. دو نفر محکوم به اعدام محکوم می‌شوند. تنها 49 روز از زمان ارتکاب جرم تا اعدام. 

چرا قبح زورگیری ریخت؟

فروشنده مغازه مانتوفروشی در میدان فاطمی، یک ماه پیش... یکی از روزهای باز هم شلوغ. مرد و زنی به مغازه وارد می‌شوند. گوشی آیفون فروشنده را برمی دارند. زن و شوهر به همراه هم از مغازه می‌گریزند. تا اینجا هیچ. تصاویر دوربین مدار بسته گویای همه چیز است. اما چون این دو نفر سوءسابقه ای ندارند، برای دستگیری آنها نمی‌توان کاری کرد. سوءسابقه چطور ایجاد می‌شود؟ آنقدر قبح این قضیه در جامعه ریخته که زورگیرها دیگر به انتظار شام تاریک نمی‌نشینند، بلکه در روز روشن، در برابر دیدگان همگان به خیابان ها می‌آیند و به کار خود مشغول می‌شوند. 

هیچکس مجرم از مادر زاده نمی‌شود

صدرالدین دهقان، یکی از وکلای دادگستری می‌گوید: شریعت اسلام معتقد است که هیچ کس از مادر، مجرم متولد نمی‌شود. انسان، معصوم به دنیا می‌آید و زندگی او در دوران اولیه پاک و منزه است و اگر بعدها مرتکب جرم و خطایی می‌شود ناشی از عوامل نامساعد محیطی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و... است و در این راستا نظریه “مجرم فطری و مادر زادی” را که بعضی از جرم شناسان غربی مطرح کرده اند را قبول ندارد. علت عدم موفقیت در مبارزه علیه جرم را در واقع باید در عدم تشخیص زمینه ها و عوامل به وجود آورنده اش دانست. اگر بیماری تشخیص داده شود، درمان هم آسان خواهد شد. در حقیقت جرم، بیماری اجتماعی و محیط نامساعد جامعه، غذای پرورش بزهکاری و مجرم سازی است و باید درد را از ریشه درمان کرد. اساسا درمان تا زمانی مشکل است که نوع بیماری تشخیص داده نشود. متاسفانه غالبا در کشور ما به جای مبارزه با “جرم” صرفا با “مجرم” مبارزه می‌شود. به جای از بین بردن عامل بیماری، بیمارستان ساخته می‌شود. 

پیشگیری بهتر از درمان

بدیهی است “پیشگیری بهتر از درمان است” و یکی از وظایفی هم که برعهده دستگاه قضایی در قانون اساسی محول شده، پیشگیری از جرم است. در آسیب شناسی اجتماعی از انسان هایی صحبت می‌شود که به علل مختلف دست به اعمال ضد اجتماعی می‌زنند. عوامل فردی و اجتماعی پدید آورنده هر جرم، هم متنوع و هم فراوان است. بزهکار، گاهی خود ناخواسته قربانی شرایط اجتماع و فرهنگ جامعه است که گاهی از انسان سازگار و پاک سرشت، موجودی ناصواب می‌آفریند. صرف اجرای مجازات ها، بدون نگرش به بستر و زمینه های مولد جرم، چندان موثر نبوده و جامعه ما احتیاج به اصلاحات قضایی، اجتماعی و فرهنگی و بازنگری در این خصوص دارد.

سن زورگیران پایین آمده است

مروری بر تمام خبرها، این حقیقت تلخ را می‌نمایاند که سن زورگیران این روزهای شهر ما، بسیار پایین آمده است. علل و عوامل مختلفی را در این مسیر موثر می‌دانند. از عوامل روانی نوجوان بزهکار می‌توان به این مورد اشاره کرد که خویشتن را فردی نامطلوب می‌داند و گرایش و تمایلی برای دوست داشتن، ارزش گذاری و احترام به خود ندارد. عموما افرادی آشفته، درهم، نامطمئن و متغیر هستند. روانشناسان اعتقاد دارند که افراد بزهکار را می‌توان از کودکی شان تشخیص داد. آنها مشکلات رفتاری، مشکل در تمرکز و مشکلات تحصیلی دارند. همین مشکلات می‌تواند بازتاب مشکلات عاطفی آنها باشد. اینگونه افراد، زمینه شخصیتی وابسته، ناایمن، تنها و منزوی دارند. همینطور مطالعات نشان می‌دهد که میان بهره هوشی پایین و میزان بالای اقدام به بزهکاری، همبستگی مداوم و پایداری وجود دارد. همینطور بچه هایی که به عنوان فرزندخوانده پذیرفته می‌شوند بزهکاری بیشتر انتظارشان را می‌کشد. عوامل ژنتیکی احتمالاَ نقش غیر مستقیم در زمینه ارتکاب بزهکاری دارد.

بازگشت به حال 

دو جوان زورگیر، به هیوندای سوناتای سفید رنگی در برابر دیدگان بهت زده مسافران و رانندگان اتومبیل های اطراف حمله می‌کنند. دو موتورسوار دیگر کمی آن طرف تر به انتظار ایستاده اند. یکی از همین زورگیرها، سنگی بزرگ به دست دارد و راننده را تهدید می‌کند که با سنگ به شیشه ماشین می‌زند. زورگیر دیگر، قمه ای بزرگ را در زیر لباس خود پنهان کرده است. راننده وحشت زده، زنجیر گردن خود را می‌کشد و به زورگیرها می‌دهد. آنها سوار بر موتور می‌شوند و در جهت خلاف خیابان، به صورت مارپیچ عبور می‌کنند و دور می‌شوند. هنوز وامانده ای که چه اتفاقی افتاده است. دوربین های کنترل ترافیک تصاویر را ثبت کرده است. تصاویر دیده می‌شوند. سن زورگیرها پایین است. خیلی پایین. چراغ سبز می‌شود. نمی‌دانی بروی یا بمانی! پایان تراژدی «من خفت گیر، 15 سال دارم!»

منبع: روزنامه ابتکار