پنج دلیلی که جلوی ایجاد جنگی تمام عیار میان تهران – ریاض را گرفت

سرویس بین الملل خرداد: سایت "المانیتور" اشاره می کند که علیرغم گمانه زنی های صورت گرفته درباره جنگ احتمالی میان ایران و عربستان چندین عامل داخلی و بین المللی سبب شدند چشم انداز بالا رگفتن دامنه منازعه میان دو کشور بسیار نامحتمل گردد.

 

به گزارش خرداد، این سایت با اشاره به این که روابط دو کشور ایران و عربستان سعودی از زمان استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران در سردی نسبی به سر برده است می نویسد:"در آن زمان عربستان سعودی از موضوع صدور انقلاب ایران می هراسید. پس از آن بود که در جریان جنگ ایران و عراق حمایت مستقیم سعودی ها از صدام حسین بدبینی میان دو کشور را نسبت به یکدیگر تعمیق بخشید. پس از آن در سال 1987 میلادی پس از به شهادت رسیدن بیش از 400 زائر ایرانی توسط نیروهای امنیتی عربستان در مکه تنش میان دو کشور بالا گرفت. علیرغم بهبود نسبی روباط در دوران ریاست جمهوری آیت الله هاشمی بازهم هرگز به طور کامل تنش و نزاع میان تهران – ریاض از میان برداشته نشد. پس از بهار عربی در سال 2011 میلادی و افزایش التهاب در خاورمیانه دیوار بی اعتمادی میان تهران و ریاض بلندتر  ضخیم تر شد. جنگ داخلی در سوریه و یمن نیز بر این موضوع دامن زد تا آن که اعدام شیخ نمر در عربستان و حمله نیروهای خودسر در تهران به قطع روابط دیپلماتیک دو کشور انجامید با این حال، به پنج دلیل اساسی  دامنه منازعه میان دو کشور تا بروز جنگ پیش نرفت:

 

1-دولت روحانی رییس جمهوری ایران به دنبال سیاست تعامل سازنده با ایران است و با این شعار در انتخابات ریاست جمهوری سال 2013 میلادی پیروز شد. او خواستار مدیریت صحیح و مناسب انتخابات پیش روی مجلس است و می داند که در صورت بروز جنگ این موضوع کار اسانی نخواهد بود. در نتیجه، در حالی که ممکن است برخی از رهبران سعودی بر طبل جنگ طلبی بکوبند واقعیت آن است که چنین اراده سیاسی وجود ندارد و دو کشور در صورت بروز آن باید مسئولیت پذیری زیادی از خود به خرج دهند. دولت ایران در حال حاضر هیچ انگیزه ای برای افزایش تنش با عربستان ندارد و محکوم کردن حمله به سفارت عربستان از سوی رهبران ایران نیز در این راستا باید ارزیابی شود. یک نشانه دیگر از حسن نیت نیز آن است که ایران اعلام کرده که هم چنان با اعزام زائر به عربستان برای حج ادامه می دهد.

 

دوم آن که رهبران ایران تجربه جنگ با عراق را پشت سر گذاشته اند و از هزینه های جنگی آگاه هستند. روحانی در چندین منصب نظام در طول جنگ در ارتش بوده است. ظریف و معاونان او نیز سختی های آن دوران برای دستگاه دیپلماسی ایران را به یاد دارند. مقام معظم رهبری نیز در آن زمانی به عنوان رییس شورای عالی دفاع خدمت کرده بودند و آیت اله هاشمی نیز عملا به عنوان فرمانده کل قوا با فرماندهان نظامی در ارتش روابط نزدیکی داشت. در ان زمان "علی لاریجانی" رییس مجلس کنونی از فرماندهان ارشد سپاه بود و با آنان همکاری کرده بود. هم چنین شمار زیادی از نمایندگان مجلس و امامان جمعه ایارن نیز خاطرات تلخ جنگ و پیامدهای ناشی از آن را بخاطر دارند. علاوه بر  این، اقدام اخیر سپاه در ازاد کردن ملوانان نشان داد که ایران خواستار دامن زدن به تنش در منطقه نیست.

 

نکته سوم آن که ماهیت بحران کنونی سبب می شود تا نتایج جنگ احتمالی غیر قابل پیش بینی شود. واقعیت آن است که مدیریت جنگ کار دشواری است. در شرایط کنونی منطقه باید در مدت زمان کوتاهی تصمیم گیری صورت گیرد. در واقع، تشدید منازعه به نفع عربستان نیز نمی باشد. در هفته های اخیر لحن مقام های سعودی نرم تر شده است. اخیرا "محمد بن سلمان آل سعود" ولیعهد و وزیر دفاع عربستان به نشریه "اکونومیست" گفت که به هیچ عنوان علاقه ای به جنگ با ایران ندارد.

 

نکه چهارم آن که در سطح بین المللی عربستان سعودی معتقد است که درصورت رویارویی نظامی ممکن است که امریکا و غرب جانب جمهوری اسلامی ایران را بگیرند. قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران هیچ حمایت بین المللی را جلب کرد و تنها چند کشور آفریقایی از اقدام ریاض حمایت کردند جان کری وزیر امور خارجه امریکا نیز از طرفین خواسته بود تا به بحران دامن نزنند.

 

و نکته آخر این که ظرفیت بالقوه پیروزی در جنگ احتمالی میان ایران و عربستان سعودی نامشخص است. هر دو کشور توان بالایی دارند اما توان از بین بردن یکدیگر و یا تحمیل گزینه تغییر رژیم سیاسی را ندارند. عربستان سعودی جنگنده های نظامی و تجهیزات مدرن را در اختیار دارد در حالی که ایران قابلیت های موشکی بهتر و پرسنال نظامی ورزیده تری دارد. هم چنین حضور اقلیت شیعه در عربستان سعودی یک مزیت برای تهران است که موجب می شود ریاض به منازعه دامن نزند. در نهایت آن که ایران کنترل تنگه هرمز را در اختیار دارد جایی که حجم بالای مبادلات تجاری عربستان سعودی از آنجا انجام می شود.