روایت دیپلمات ارشد بوش از همکاری مقام های امریکایی و ایرانی

خلیل زاد با اشاره به لحظاتی که بی اعتمادی در خاورمیانه سبب بی ثباتی در این منطقه شده است می نویسد:"زمانی که بریتانیایی ها در اوایل دهه 70 میلادی از خاورمیانه عقب نشینی کردند تعادل قدرت های منطقه ای در حول رقابت میان عراق بود که روابط نظامی قوی با شوروی داشت و ایران و عربستان سعودی که روابط حمایتی قوی با ایالات متحده داشتند. انقلاب ایران یکی از ارکان اصلی ثبات منطقه را از میان برداشت. سیاست خارجی ایران به طور ناگهانی درصدد صدور انقلاب برآمد و تغییر کرد. عربستان سعودی و عراق در آن زمان از اهداف ایران هراسناک شدند. اگرچه جنگ ایران و عراق پیروزی آشکاری برای هیچ یک از دو طرف نبود اما توازن قوا در منطقه را به نفع عراق تغییر داد. به عنوان یک برنامه ریز در وزارت امور خارجه بازگردان توازن قوا در منطقه برایم اولویت داشت. پیشنهاد کردم که امریکا باید هم در قبال ایران و هم عراق توازن قدرت نظامی را در منطقه برقرار کند. در آن زمان جورج شولتز وزیر امور خارجه وقت پیشنهاد را رد کرد همین طور ریگان و جورج دابلیو بوش. بوش در عوض تصمیم گرفت تا برای مدیریت وضعیت با عراق درگیر شود. امریکا فرصت کوتاه پس از جنگ ایران و عراق را از دست داد و ایران با کمک به حزب الله و سایر گروه های وابسته در لبنان، عتراق و دیگر جوامع شیعه در منطقه نقوذ خود را افزایش داد. روابط امریکا و ایران پس از یازدهم سپتامبر وارد دوره جدیدی شد. از نظر من تصمیم دولت بوش در همکاری تاکتیکی با ایران در زمینه جنگ افغانستان و عراق تصمیم درستی بود و از آن حمایت کردم. دستاوردهای مهم ایران و امریکا و همکرای شان در سال 2001 میلادی در کنفرانس بن برای تشکیل دولت انتقالی در افغاانستان بود. روز قبل از شروع کنفرانس من در حال مذاکره با هیئت ایرانی بودم. آنان تلاش های من برای تشکیل دولت جدید در  افغانستان به رهبری حامد کرزای را برسمیت شناختند. در طول کنفرانس ما گفت و گوهای دوستانه ای داشتیم. تعامل ما با ایرانی ها فرصت تشکیل دولت تازه را فراهم کرد. البته برخی از نهادهای خاص در ایران به طور همزمان در حال تلاش برای تضعیف همکاری ما با دولت وقت تهران بودند. به عنوان سفیر ر افغانستان با ایرانیان در کابل دیدار داشتم. جلسات مانند جلسه درباره موضوع مورد مناقشه انتخابات ریاست جمهوری سال 2004 در افغانستان مفید بودند". 

او اشاره می کند که تلاش های بعدی اش برای همکاری با ایران درباره عراق بود که کمتر پربار بود و در این باره می نویسد:"در آن زمان اظهارات خضمانه بوش درباره ایران و قرار دادن آن کشور در محور شرارت را داشتیم که تمایل ایران برای همکاری با ما را تضعیف کرد. در فاصله سال های 2000 تا 2002 میلادی من در حال مذاکره با اعضای اپوزیسیون عراق در لندن بودم. من قادر به تامین امنیت توافق نهایی از طریق تماس غیر متسقیم با تهران شدم. تهران بر عبدالعزیز حکیم رهبر بزرگترین گروه اسلامگرای شیعه عراق فشار آورد تا اطمینان حاصل شود که او با احزاب اپوزیسیون مورد حمایت امریکا توافق می کند. همکاری ایران در آن زمان قابل درک بود چرا که ما منافع مشترکی در کار علیه صدام داشتیم". 

او اشاره می کند کمی قبل از جنگ در عراق در مذاکرات مستقیم با ایران با محمد جواد ظریف بوده است. او می افزاید:"دولت بوش پس از آن سیاست متناقضی را در پیش گرفت . قبل از آن ما با طرف ایرانی به سرپرستی ظریف درباره مسائل مختلف به توافق رسیدیم. اما در امریکا میان مقام ها درباره آینده عراق اختلاف نظر وجود داشت. برخی خواستار انتقال سریع قدرت به عراقی ها بودند و برخی برای اشغال طولانی مدت عراق توسط نیروهای امریکایی آماده بودند. در یکی از موارد همکاری های غیر مستقیم در عین مخالفت مان با حمایت ایران از گروه های شبه نظامی شیعه عراقی ایران توانست ابراهیم جعفری را به کناره از قدرت متقاعد کند". 

او در پایان اشاره می کند که یکبار دیگر این نیاز وجود دارد که همزمان با جلوگیری از افزایش قدرت ایران در منطقه امریکا با آن کشور مذاکرات وتعامل دیپلماتیک داشته باشد.