روزنامه "فایننشال تایمز" با انتشار مطلبی اشاره می کنتد که افشای اخیر اسناد پاناما درباره فرارهای مالیاتی و رسوایی های مالی رهبران کشورهای مخالف جهان نشان می دهد که چرا محمدرضا پهلوی شاه مخلوع به پاناما فرار کرده بود.
سرویس اقتصاد خرداد: این روزنامه می نویسد:"شاه حتی در بی ثبات ترین شرایطی نیز نتوانست به امریکا برود و در مقابل پاناما میزبان او بود. به نظر می رسد اکنون مشخص شده که شاه چرا به پاناما رقت بخاطر پول های بیش از اندازه ای که با خود به همراه داشت و برای مقابله با تبعات حقوقی ناشی از آن".
به گزارش خرداد، این روزنامه با اشاره به این که ثروتمندترین افراد جهان در پاناما بدون نیاز به رعایت مقررات مالی بین المللی سرمایه های خود را به صورت امن نگهداشته بودند می نویسد:"در آنجا برخی از معیارهای مورد قبول مالی در اتحادیه اروپا و ایالات متحده وجود ندارند".
رسوایی پاناما چگونه شکل گرفت؟
وبگاه «کنسرسیوم بینالمللی روزنامهنگاران تحقیقی»1 بیش از 11.5 میلیون سند درزیافته از شرکت خدمات حقوقی «موساک فونسکا»در پاناما را منتشر کرد.
توضیحات اصلی این وبگاه درباره این اسناد افشاشده عبارتند از:
ــ این اسناد داراییهای خارجی بیش از 140 سیاستمدار و مقام دولتی از سرتاسر جهان را افشا کرده است.
ــ از جمله مقامات ارشد و پیشینی که دادههای مرتبط با آنها در این اسناد وجود دارد میتوان به نخستوزیران کنونی ایسلند و پاکستان، رئیس جمهوری کنونی اوکراین و پادشاه عربستان سعودی اشاره کرد.
ــ بیش از 214 هزار شرکت خارجی در اسناد افشاشده وجود دارد که به افرادی در بیش از 200 کشور و سرزمین مرتبط هستند.
ــ بانکهای عمده اقدام به ایجاد شرکتهایی در بهشتهای مالیاتی کردهاند که بهسختی قابل ردیابی هستند.
در ادامه این توضیحات عنوان شده است: این افشاگری عظیم نشان دهنده داراییهای خارجی 12 رهبر کنونی و پیشین جهانی است و نشان میدهد که چگونه نزدیکان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بهطور مخفیانه حدود 2 میلیارد دلار را از طریق بانکها و شرکتهای صوری جابهجا کردهاند.
این اسناد همچنین جزئیات داراییهای مالی مخفیانه بیش از 128 سیاستمدار و مقام دولتی از سرتاسر جهان را ارائه میکند.
حجم 11.5 میلیون اسناد افشاشده نشان میدهد که شرکتهای حقوقی فعال در عرصه جهانی و بانکهای بزرگ خدمات مالی محرمانه را به سیاستمداران، متقلبان و قاچاقیان مواد مخدر همچنین میلیاردرها، شخصیتهای مشهور و ستارههای ورزشی ارائه میدهند.
این موارد از جمله یافتههای حاصل از یک سال تحقیقات «کنسرسیوم بینالمللی روزنامهنگاران تحقیقی»، روزنامه آلمانیزبان «زود دویچه سایتونگ»3 و بیش از 100 سازمان رسانهای دیگر است.
جزایر باهاماس؛ مکان امن پول های شاه
به نظر می رسد شاه در زمینه پیدا کردن مکانی امن دبرای سرمایه هایی که از کشور دزیده بود جلوتر از سایر رهبران جهانی بوده است. سعید قانعی درباره اموالی که خاندان پهلوی از ایران به غارت بردند اشاره می کند که شاه به همراه اثاثیه خود چهار جعبه جواهرات از ایران خارج کرد. او در این باره می نویسد:" البته این جواهرات خود شاه و فرح بود، والاحضرت ها جواهرات خود را به طور جداگانه ای آورده بودند. به ویژه اشرف كه پیش از اوج گیری انقلاب از ایران خارج شده بود و به همین سبب هم سر فرصت عمده جواهرات خود را از ایران خارج كرده بود. همچنین «ملكه مادر» (مادر شاه) هم، كه حدود یك سالی قبل از انقلاب به لندن آمده بود، بیشتر جواهرات خود را در همان زمان همراه آورده بود.
اما شمس پس از خروج از ایران از وضع مالی اش گلایه داشت، هرچند این گالیه های مالی عادت دیرینه ی او بود.
به هر حال شمس پیش ملكه مادر رفته و از نا دارایی گلایه كرده بود، ملكه ی مادر هم مقداری جواهر به او داده بود. زمانی كه شاه در «باهاماس» بود شمس جواهرات را نزد برادر آورد و به او به مبلغ ده میلیون دلار فروخت بقیه را هم حوالت به فروش جواهرات كرده بود. برای فروش جواهرات به دستور شاه یك شركت به نام استون استار در مجمع الجزایر آنتی لیس از مستعمره های كشور هلند، تأسیس شده بود. زیرا شركت های آن جا دو مزیت داشتند: یكی آن كه سهام آنها بی نام بود. و دیگری آن كه از پرداخت مالیات معاف بودند. شركت های این مجمع الجزایر توسط خانواده های به نام «اسمیت» تأسیس می شوند. بدین ترتیب كه خانواده اسمیت شركتی به نام Citco دارند كه تحت لوای آن این شركت ها را برای سرمایه داران نقاط جهان ایجاد و اداره می كنند. این گونه شركت ها را ساحلی یا گویند و به همین جهت به هیچ كشوری نباید حساب و كتاب و یا مالیات بدهند.
پس از ثبت جواهرات به نام «شركت ستاره سنگی» از جواهرفروش های بین المللی برای ارزیابی و عهد گرفتن آن جواهرات دعوت شده بود. از آن میان شخصی به نام «جاوری» كه یك جواهر فروش هندی بود، بالاترین قیمت را پیشنهاد كرده بود. بدین ترتیب جواهرات برای فروش در اختیار او گذاشته شد. این شخص كه در چندین كشور به كار فروش جواهر مشغول بود، در ایالت تكزاس هم شركتی داشت.
«جاوری» به دنبال فروش جواهرات رفت. اما این كار به طول انجامید و عمر شاه هم به دویدن پایان ماجرا كفاف نداد. به هر حال، جواهر فروش هندی بخشی از جواهرات را فروخته و از فروش آن نخست سه میلیون دلار بدهی شمس را پرداخته بود. بعد پیشنهاد كرده بود، با پولی كه به دست می آورد برای ورثه شاه در بازار تجارت بین المللی جواهرات به تجارت بپردازد و از معاملات سود بیشتری نصیب آنان كند. این پیشنهاد مورد قبول فرح واقع شد".