آیا "صلح سرد" تهران - ریاض امکان پذیر است؟

سرویس بین الملل خرداد: اندیشکده بروکینگز در مطلب تازه ای به موضوع  گفت و گوی اخیر در مرکز آن نهاد در دوحه اشاره کرده است: آیا روابط حسنه و صلح سرد میان ایران و عربستان سعودی امکان پذیر خواهد بود؟ این مرکز اشاره می کند که در میزگردی که اخیرا در تاریخ 7 آوریل با حضور سید کاظم سجادپور معاون نماینده دائمی پیشین ایران در سازمان ملل متحد، خالد جابر از مرکز مطالعات و پژوهش الشرق و ناصر هادیان استاد از دانشگاه تهران برگزار شده بود پرسش هایی درباره روابط تهران - ریاض مطرح شدند. تمام شرکت کنندگان در این نشست بر لزوم برداشته شدن گام های موثر برای بهبود روابط دوحانبه تاکید کرده بودند. در این نشست جمال خشوگی مدیر شبکه تلویزیونی العرب از ضرورت همزیستی مسالمت آمیز گفت. او اظهار کرد که هیچ رویارویی مستقیم و یا اختلاف ارضی ای میان طرفین وجود ندارد. او گفت:"روابط حسنه میان دو طرف برای همه خوب است.از دیدگاه عربستان سعودی نگرانی اصلی از اهداف منطقه ای ایران است. علیرغم آن که دو کشور در دهه 90 میلادی با یکدیگر روابط خوبی داشتند اما این رابطه به دلیل تضاد منافع عربستان و ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن هر روز بدتر شد. او مدعی شد که حملات عربستان سعودی علیه یمن واکنشی نسبت به آن چه بود که مدعی شد مداخله ایران در اوضاع داخلی آن کشور بوده است. 

سجادپور نیز در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد که نیاز به وجود پلی برای بهبود روابط ایران و عربستان سعودی احساس می شود. او اظهار کرد که هیچ یک از دو کشور نمی توانند این موضوع را نادیده بگیرند. او از اتحادیه عرب انتقاد کرد و اظهار کرد که آن نهاد به دروغ ادعا می کند که ایران پشت سر هر چالش منطقه ای است. سجادپور توصیه کرد که عربستان سعودی در تلاش است برای منحرف کردن افکار عمومی از مشکلات داخلی اش انگشت اتهام را دائما به سوی ایران بگیرد. او اضافه کرد که عربستان سعودی خواستار تغییر رژیم های سیاسی در منطقه و بازطراحی مرزهای ارضی است. 

الجابر اما باور داشت که اعراب و ایرانیان قادر به رسدن به نقطه تفاهمی برای حل مشکلات نبوده اند. او اظهار کرد که دغدغه اصلی کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس درباره ایران نه موضوع فرقه ای که بر سر برنامه های سیاسی ایران است. 

ناصر هادیان اما باور دارد که سوء تفاهم های میان نخبگان ایرانی و سعودی بسیار عمیق است. او تاکید کرد که تلاش برای یافتن راهی برای همکاری اهمیت زیادی دارد. او گفت به جای آن که دو طرف یکدیگر را سرزنش و متهم کنند باید که پای میز مذاکره بنشینند. او اظهار داشت که حضور ایران در لبنان، سوریه و عراق تهدیدی علیه امریکا و اسرائیل است و نه رقابتی با عربستان سعودی. او اظهار کرد که بدلیل همین برداشت های اشتباه است که سعودی ها ایران را تهدید اصلی خود قلمداد می کنند. هادیان موضوع فرقه گرایی و نسبت دادن آن به سیاست خارجی ایران را رد کرد و اظهار کرد که ایران چنین خط مشی ای را دنبال نمی کند بلکه دوستان زیادی در سرتاسر جهان دارد. او اشاره کرد که ونزوئلا و حماس هر دو بازیگران غیر شیعه در عرصه جهانی و منطقه ای هستند که با ایران روابط حسنه دارند و این نشان می دهد که نسبت دادن اتهام فرقه گرایی به ایران بی اساس است. 

این اندیشکده در ادامه اشاره می کند که در بخش دیگری از این نشست این پرسش مطرح شد که چرا عربستان سعودی مدعی مداخله ایران در امور کشورهای منطقه است؟ خشوگی در بخش دیگری از اظهارات خود مدعی شد که حضور ایران در سوریه نقض قوانین بین المللی است. او اظهار کرد که ایران خود باعث تشدید بحران در آن کشور شده است. جابر نیز اشاره کرد که نتایج نظرسنجی ها در منطقه نشان می دهند که بسیاری از مردمان در کشورهای عربی و همسایه ایران به ایرانیان با دیده شک و تردید و حتی ترس می نگرند. او اظهار کرد که این ترس از ایران متاسفانه بیش از ترس از اسرائیل و داعش بوده است. 

سجادپور اما با این استدلال ها مخالفت کرد. او اظهار کرد که ایران برای امنیت خود و امنیت منطقه ارزش و اخترام قائل است و در این باره افزود:"دستور کار ایران روشن است. چیز پنهانی وجود ندارد. ایران با حاکمیت دیگر کشورها مبتنی بر استناد به نتیجه انتخابات و کثرت گرایی و حاکمیت قانون باور دارد این موضوع درباره سوریه نیز صدق می کند این عربستان سعودی است که ناقض قوانین بین المللی بوده چرا که با کمک به معارضان درصدد ساقط کردن دولت اسد بوده است. 

هادیان نیز در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد که عربستان سعودی خود در یمن مداخله نظامی کرده است اما همان حق را نمی خواهد برای ایران در سوریه قائل باشد. او اشاره کرد که ایران دارای روابط خوبی با عمان، قطر و دبی است و این نشان می دهد که ایرانیان دشمنی ای با اعراب ندارند. 

در بخش پایانی این نشست پرسش درباره چگونگی پایان دادن به منازعه کنونی بود. خشوگی مدعی شد که ایران باید دست از حمایت از شبه نظامیان در منطقه بردارد. سجادپور استدلال کرد که ایران و عربستان سعودی باید دغدغه های یکدیگر درباره وضعیت سوریه و منطقه را درک کنند. او پیشنهاد کرد که تمرکز می تواند بر لزوم مقابله با تهدیدات مشترکی چون افراط گرایی و تلاش برای گسترش همکاری های اقتصادی و زیست محیطی باشد. جابر نیز اظهار کرد که کشورهای عربی امیدوار بودند که توافق ایران و غرب بر سر برنامه هسته ای بتواند به بهبود روابط ایران و اعراب بیانجامد اما اکنون بسیاری از کشورهای عربی از ایران هراس دارند و فکر می کنند تهدیدی علیه منافع آنان است. هادیان نیز در پایان بر لزوم مبادلات علمی و تبادل فرهنگی میان جوانان و تبادل سازنده اطلاعات از طریق رسانه ها اشاره کرد. تاکید او بر نقش افرینی بیش تر نخبگان بر حل تنش ها بود.