فایل تصویری محمدعلی حسینزاده، منتخب مردم مراغه در مجلس دومین کلیپی است که احتمالا نمایندگان مجلس دهم را بر آن خواهد داشت تا با وسواس بیشتری اعتبارنامه های همکاران خود را بررسی کنند. اظهارات حسین زاده در این فایل تصویری آنقدر از چارچوب های اخلاقی خارج است که تماشای آن برای افراد زیر 18 سال توصیه نمی شود. شاید دولت نهم و دهم آغازگر نطق های بی پروا در سفرهای استانی خود بود. اما آنچنان که پیداست خداحافظی آن دولتها نیز نتوانسته پایانی باشد برای ادبیاتی که حتی مناسب کوچه و بازار هم نیست. تحلیلگران سیاسی بر این عقیده اند ادبیات به اصطلاح «کوچه و بازاری» یک نماینده نشان دهنده فقدان صلاحیت ها و توانمندی های اوست.«مهدی کوچکزاده» نماینده مردم تهران در مجلس نهم یک بار در صحن علنی مجلس وزیر امور خارجه کشورمان را خائن خطاب کرد. چندی پس از آن نیز «بهرام بیرانوند» در اعتراض به مصافحه ظریف با رئیس جمهور آمریکا در صحن علنی مجلس گفت: «ظریف غلط زیادی کرده با اوباما دست داده است.» مدتی بعد نیز «سیدحسین نقوی حسینی» نماینده مردم ورامین در مجلس در اظهار نظری نسبت به حضور موسوی لاری، وزیر کشور دولت اصلاحات و هواداران او در ورامین گفت:«اصلاحطلبان چهار شهرستان ۵۰نفر بیشتر نبودند و این ۵۰ نفر پشیزی هم ارزش نداشتند. اگر من فقط یک سوت میزدم، ۱۰هزار نفر جمع میشد.» اما با فرا رسیدن فضای انتخابات هفتم اسفند بیاخلاقیهای زبانی دیگری صورت گرفت که بازگویی فرد را بایدها و نبایدهای اخلاقی روبهرو میکند. کلیپ منتشر شده از «نادر قاضیپور» منتخب مردم ارومیه که به زنان هتاکی کرده بود نمونه ای از این رفتارهاست که البته با واکنشهای زیادی در سطح جامعه مواجه شد، تا حدی که تصویب اعتبارنامه را او در مجلس آینده با اما و اگرهایی روبهرو کرد. بعد از آن نیز «عبدالرضا داوری» مشاور رسانهای احمدینژاد سعی کرد با به کار بردن اصطلاح «وکیل مدافع شیطان» به سبک روشنفکرانهای «حسن روحانی» را مورد اهانت خود قرار دهد. همه اینها رو به فراموشی بود که هفته گذشته فایل دیگری در شبکههای مجازی منتشر شد. «محمدعلی حسینزاده» منتخب مردم مراغه در نطق انتخاباتیاش از ادبیاتی استفاده کرد که بازنشر آن به معنای فراتر رفتن از اخلاق است. هرچند ممکن است در تصویب اعتبارنامه حسینزاده و قاضیپور مجلس دهم وسواس بیشتری به خرج دهد اما سوالی که پیش میآید این است که چرا ایران که مهد ادب و فرهنگ است باید فضای سیاسیاش به ادبیاتی آلوده شود که حتی پسندیده کوچه و بازار هم نیست.
تاکید رهبر انقلاب به رفتارهای اخلاقی و حفظ حرمتها
اعتماد اجتماعی از دست رفته است
«فیاض زاهد» استاد دانشگاه ادبیات کوچه بازاری را در فضای سیاسی ناشی از فقدان اعتماد اجتماعی میداند. او میگوید: این رفتارها مختص جوامعی است که سلسه مراتب اجتماعی و سیاسی در آنها دچار ناهنجاری و ناکارآمدی میشود به این معنا که گروههای اجتماعی از جایی که در آن هستند ناراضی هستند. دوم اینکه سلسه اعتمادشان را به ردههای بالایی و پایینی از دست میدهند و سوم نوعی وندالیسم اجتماعی جای خود را به همکاری مشترک و تلاش مبتنی بر فضیلت میدهد. این استاد دانشگاه معتقد است: وقتی جامعه احساس میکند پاسخ ارزشهای انسانی را دریافت نمیکند در یک دوره طولانی هنجارهای شهروندان یاد میگیرند که برای به دست آوردن آنچه حق خودشان میدانند دیگر به هنجارها، چارچوبها و قواعد اطمینان نکنند. مثلا شما در رانندگی مشاهده میکنید که مردم سبقتهای نامناسب را بد نمیدانند. در واقع هنجارهایی که زندگی اجتماعی را معنا میکند ارزش خود را از دست میدهد. یا مثلا در فوتبال کمتر مربی یا بازیکنی به تصمیمات داور تمکین میکند، چراکه اعتماد آن مجموعه به سالم بودن قواعد داوری و فضای حاکم بر مناسبات یک فدراسیون از بین رفته است و همه فکر میکنند نتایج بیرون از زمین رقم میخورد. اینها همه نمونههایی است که شما ببینید در آن جامعه چه خبر است. زاهد در ادامه میگوید: میدانیم در گذشته اگر فردی ناموس خود را به فرد دیگری میسپرد و به سفر میرفت مطمئن بود برای ناموسش اتفاقی نمیافتاد. یا اگر جوانمردی برای ضمانت یک تار از سبیل خود را گرو میگذاشت، اگر سرش میرفت زیر قولش نمیزد، اما ما اکنون به جامعهای رسیدهایم که اگر اوراق بهادار و چک هم برای ضمانت گذاشته میشود، در بازار به شما اعتماد نمیشود به خاطر اینکه آنقدر کلاهبرداری زیاد شده است که ارکان اعتماد اجتماعی به هم میریزد. این استاد دانشگاه با بیان اینکه در سیاست نیز همینگونه است، میگوید: وقتی آقای احمدینژاد در زمان ریاست جمهوری به راحتی به شخصیتها با بیاحترامی رفتار میکرد در عین حال کارش پیش میرفت، طبیعتا شما با پدیدههایی به نام قاضیپورها و حسینزادهها روبهرو میشوید. این پژوهشگر سیاسی میافزاید: طبیعی است که آن دسته از مردم که نمیتوانند از طرق قانونی کارشان را پیش ببرند سراغ این افراد میروند، چون فکر میکنند نماینده هرچقدر چاله میدانیتر عمل کند از او بیشتر حساب میبرند.
این افراد شرخرهای سیاسیاند
زاهد ادامه میدهد: شاید هیچ کس حاضر نشود دخترش را به عقد چنین افرادی در بیاورد، اما برای پیگیری مطالباتش مثل شرخرها به آنها اعتماد میشود. در واقع این افراد شرخرهای حوزه سیاسی هستند. این شرخرها مختص جامعه ایران هم نیستند. در آمریکا هم ترامپ نمونهای از این شرخرهاست، چون در این کشور اکنون نارضایتی بالاست. سیاست بازتابی از وضعیت اجتماعی است این استاد دانشگاه میگوید اگر در حوزه انتخابیه مراغه من ندانسته میتوانم بگویم حتما 50 نفر شخصیت نخبه پیدا میشد که شورای نگهبان همه آنها را رد صلاحیت کرد. این بیاعتمادی اجتماعی شامل حوزههایی مثل ورزش که اشاره کردم نیست، سیاست هم بازتابی از وضعیت اجتماعی است.
انگار زلزله آمده
فیاض زاهد میگوید: وقتی احمدینژاد با دیالوگهای خودش رای میآورد چرا نباید در ارومیه و مراغه مردم کاندیدایی با آن ادبیات را بر صدر ننشانند. من ندید درباره حوزه فوتبال هم میگویم کسانی که این رشته را مدیریت میکنند نخبه این حوزه نیستند و از جای دیگر به آنجا رفتهاند. انگار زلزلهای آمده و همه چیز به هم ریخته است. میخواهم بگویم اینها نشانهای از به هم ریختگی است، یعنی آدمها باید سر جای خودشان باشند اما نیستند و در نتیجه کسانی وارد میشوند که به خاطر فقدان تخصص از عناصر دیگری استفاده میکنند. لذا نماینده مردم به جای اینکه بازتابی از فرهیختگی باشد بازتابی از بدترین گفتمان و هنجارهای گروههای منزوی اجتماعی است.
انحطاط در فرهنگ سیاسی
«مسعود ادیب» استاد حوزه و دانشگاه نیز در گفتوگو با همدلی میگوید: ممکن است یک فرد سیاسی صاحب تریبون مرتکب خطا شود و حرفی زشت از زبان او بیرون بیاید که امری عادی است و نگران کننده نیست، اما وقتی نگران کننده میشود که این ادبیات از زبان فردی خارج شود که در آستانه رای گرفتن از مردم است یا اینکه رای آورده است. آن موقع این رفتار از تنزل و انحطاط در فرهنگ سیاسی ما حکایت میکند.
ادبیات سیاسیون ناشی از گفتمان سیاسی آنهاست
ادیب میگوید: واقعیت این است که حکومت گفتمانهای گوناگون در عرصه جامعه لوازمی دارد. ادبیات به کار رفته هم از گفتمانهای سیاسی ناشی میشود. این استاد حوزه و دانشگاه ادامه میدهد: بدون اینکه بخواهم همه مشکلات را به یک دوره یا یک فرد برگردانم، متاسفانه باید بگویم که در 8 ساله دولت سابق ادبیات فاخری که ناشی از گفتمان برجسته باشد وجود نداشت. ادیب میگوید: به دلیل اینکه رئیس جمهور دولت سابق تلاش میکرد تا اقشار گوناگون جامعه را به خود جذب کند، متاسفانه به خاطر رفتارهای پوپولیستی از ادبیات کوچه و بازاری و سخیف استفاده میکردکه حتی در مواردی بازتابهای بدی در جامعه داشت. به گفته این استاد حوزه و دانشگاه این فضا برای برخی افراد جذابیت داشت و احساس میکردند در پشت فقدان برخی صلاحیتها و تواناییها با این نوع ادبیات میتوانند اقشار را به خود جذب کنند. ادیب میافزاید:به هرحال سیاست علم اداره قدرت است و قدرت مبتنی بر اقبال عمومی و جامعه است. طبیعی است کسی که ادبیات فاخری برای گفتن ندارد باید با استفاده از ادبیات کوچه بازاری به دنبال اقشاری برود که یا خودش متعلق به این فضای ادبیاتی است، یا به جنبه فکاهی توجه دارند و یا استفاده از این ادبیات را ناشی از نوعی اعتراض به برخی فضاهای موجود میدانند.
مجلس در اعتبارنامه قاضیپور و حسینزاده مناقشه کند
ادیب با اظهار تاسف از اینکه زمینه برای استفاده از این ادبیات در فضای جامعه زیاد شده است، میگوید: صرف نظر از صحبتهای آقای قاضیپور و حسینزاده که باید در جای خودش بررسی موردی شوند و حتی بتوان اعتبارنامه این افراد را در مجلس آینده مورد بررسی قرار دهند اصولا رواج این فضا بسیار نگران کننده است و حتما مسئولیت بخشهای گوناگون حکومت این است که برای بازگرداندن ادب به کلام مسئولان و سیاسیون تلاش کنند. وی با اشاره به راهکار برخورد قانونی میگوید: یک زمان این افراد از کسانی اسم میبرند و آنها میتوانند از فرد شکایت کنند، اما زمانی میتوان برخورد سیاسی کرد به این معنا که باید صلاحیت این افراد در بررسی اعتبارنامه آنها در مجلس مورد مناقشه قرار بگیرد.
با بیتفاوتی شاهد دوباره ادبیات ناصواب خواهیم بود
پروانه سلحشوری از منتخبان مجلس دهم در گفتوگو با همدلی با بیان اینکه برخی افراد نمیتوانند زبان خودشان را کنترل کنند، اظهار تاسف میکند و میگوید: این افراد هرچند خودشان ادعای مسلمان بودن دارند اما اخلاق اسلامی را هم رعایت نمیکنند. سلحشوری که استاد جامعه شناسی است، میگوید: از نظر جامعهشناختی میتوان گفت باید حساسیتهای جامعه بالا بروند، چراکه اگر ما بیتفاوت باشیم هرکس از هر ادبیاتی که بخواهد استفاده میکند. اگر حساسیت جامعه نسبت به این برخوردها بالا برود دیگران هم در رفتارهای خودشان نکاتی را لحاظ میکنند.
صلاحیتها باید در فراکسیون بررسی شود
سلحشوری در پاسخ به اینکه آیا نمایندگان جدید قصد دارند این ادبیات و رفتارهای ناپسند را در بررسی اعتبارنامه منتخبان لحاظ کنند، پاسخ میدهد: این مساله نیازمند تحقیق در حوزه حقوقی است اما اگر بتوان مسائل اخلاقی را در روند اعتبارنامهها بررسی کرد نمایندگان نیز این مسائل را در نظر خواهند داشت اما این مساله فردی نیست و باید در فراکسیون اصلاح طلبان این مساله مورد بررسی قرار بگیرد.