شهرداران با راي مردم انتخاب شوند
«معرفي شهردار از طريق ليست‌هاي انتخاباتي» ايده‌اي است كه اين‌بار از سوي يكي از اعضاي حزب اعتماد ملي مطرح شد. تعريف اين ايده از این قرار است كه شهردار با راي مردم انتخاب شود كه البته اين شيوه در واپسين روزهاي دولت اصلاحات پيشنهاد شده بود. در آن مقطع رئيس‌جمهور وقت ايران كه ناكارآمدي شوراي اول و دوم را در انتخاب يك شهردار ديده بود، پيشنهاد داد كه انتخاب شهردار شهرهاي بزرگ با راي مستقيم مردم انجام شود، شايد مسائل رخ داده در شوراهاي اول و دوم كمتر رخ بدهد. آنچه در آن زمان توسط رئيس‌جمهور پيشنهاد شد البته در جهان بي‌سابقه نبود؛ در فرانسه نيز انتخابات شهرهاي پاريس، ليون و مارسي با ساير شهرها تفاوت دارد. در اين كشور بر اساس قانون در كمون‌هايي كه كمتر از ۳۵۰۰ نفر جمعيت دارند، اعضاي شوراي شهرداري در انتخاباتي دو مرحله‌اي (شبيه انتخابات مجلس در ايران) انتخاب مي‌شوند اما در شهرهايي كه بيش از ۳۵۰۰ نفر سكنه دارند، ليست‌هاي انتخاباتي تنظيم مي‌شود كه مردم به ليست‌ها راي مي‌دهند. در شهرهاي بزرگ ليون، پاريس و مارسي علاوه بر شوراي شهرداري از شوراي محله نيز بهره مي‌برند. به عنوان مثال، در پاريس انتخابات شوراي شهرداري در ۲۰ منطقه انجام مي‌گيرد كه ۱۶۳ نفر به عنوان اعضاي شوراي شهرداري و ۳۵۲ نفر به عنوان شوراي محلات انتخاب مي‌شوند يا در شهري مانند واشنگتن دي. سي، شهردار براي يك دوره ۴ ساله توسط مردم انتخاب مي‌شود، همانند شهر لندن كه از سال ۲۰۰۰شهردار توسط راي مستقيم مردم برگزيده مي‌شود. در برزيل شهرداران به جز مراكز استان‌ها، شهرهاي مرزي و مناطق امنيتي و حساس توسط مردم انتخاب مي‌شدند اما از سال ۱۹۸۸ همه شهرداران به طور مستقيم براي يك دوره ۴ساله توسط مردم انتخاب مي‌شوند. شهر دهلي هند يكي از هشت شهر بزرگ دنيا محسوب مي‌شود كه در آن از سال ۲۰۰۰ براي انتخاب شهردار انتخابات برگزار مي‌شود و شهردار با راي مستقيم مردم انتخاب مي‌شود.
قاليباف و ديگران چه گفتند؟
محمد باقر قاليباف هم همین نظر را دارد و چند سال پيش گفته بود:«معتقدم شهرداران بايد همزمان با شوراهاي شهر به طور مستقيم توسط مردم انتخاب شوند.» خسرو دانشجو،عضو سابق شوراي شهر اما چندان تمايلي به انتخاب شهردار از سوي مردم ندارد و مي‌گويد:
« قانون تكليف را مشخص كرده است كي بايد به رأي مردم مراجعه شود. معتقدم كه بيان اين موضوع در شرايط حاضر كه مقدمات قانوني آن فراهم نيست، ذهنيت ايجاد مي‌كند.» علي نوذرپور رئيس سابق هيات‌مديره جامعه مهندسين شهرساز ايران با بيان اينكه در شرايط حاضر انتخاب شهردار توسط مردم تضعيف شوراها را به دنبال دارد،افزود: براساس قانون فعلي شهردار توسط شورا انتخاب مي‌شود اما در تجديد اصلاح قانون شورا مي‌توان چنين پيشنهادي را مطرح ساخت و زماني مي‌توان انتخاب شهردار را به رأي مستقيم مردم واگذار كرد كه شورا توانسته باشد به جايگاه واقعي خود برسد. مهرداد بائوج لاهوتي، رئيس فراكسيون مديريت شهري و روستايي مجلس انتخاب شهردار از سوي مردم را موجب كاهش سياسي‌كاري و اختلافات بين شوراها و شهرداري و افزايش خدمات بهنگام به مردم خواند.
نتايج انتخاب شهردار با راي مردم
يك عضو شوراي شهر تهران درباره انتخاب شهردار با راي مردم به آرمان گفته است: انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم، مي‌تواند چند نتيجه مهم را به دنبال داشته باشد. نخستين نكته‌اي كه از اهميت بالايي برخوردار است، آن است كه انتخاب شهردار با راي مستقيم، نقش برنامه محوري را در ميان شهرداران افزايش خواهد داد و آنان به جهت مطالبه عمومي، با برنامه‌ريزي روشن و مدون در صحنه حضور پيدا خواهند كرد. اين امر سبب خواهد شد كه شوراي شهر نيز به تبع اين اتفاق، برنامه محور شود. غلامرضا انصاري افزود: حال اگر شهردار و شوراي شهر به يك طيف سياسي تعلق داشتند و به ساختمان بهشت راه پيدا كردند، به هر صورت بايد پاسخگوي مردم باشند. اگر در شهرداري و شوراي شهر، دو گروه رقيب حضور داشته باشند، مي‌توان اين اتفاق را به فال نيك گرفت و اين رقابت را سازنده دانست. در ذيل اين اتفاق، برنامه و راهكارهاي شهردار و شوراي شهر كه براي كنترل برنامه‌هاي مديريتي مطرح مي‌شود، شفاف‌تر خواهد شد. در حال حاضر، در كلان‌شهري مثل تهران شهردار توسط تعداد معدودي از افراد كه شامل اعضاي شوراي شهر مي‌شوند، انتخاب مي‌شود. بديهي است كه انتخاب شهردار توسط افراد معدود و در يك اتاق در بسته، با انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم، تفاوت‌هاي بسيار زيادي خواهد داشت.
