قدرت در ازبکستان به "دختران جنجالی" می‌رسد؟

اسلام کریم اف هفته گذشته بعد از دچار شدن به عارضه مغزی در هفتم شهریور ، سرانجام در 12 شهریور در سن 78 سالگی و بعد از 26 سال در اختیار داشتن مسند ریاست جمهوری درگذشت.

از گفته های کارشناسان سیاسی و منابع خبری ازبکستان چنین برمی آید که شوکت میرزایف چهره پرده نشین حکومت ازبکستان بوده است. اگر چه از اسلام کریم اف مانند دیگر رهبران آسیای میانه فرد قدرتمندی یاد می شد که به تنهایی تصمیم گیرنده برای امور کشورش بوده است، اما میرزایف نخست وزیر نیز همواره ترجیح می داد در پشت صحنه ایفای نقش کند.

درادبیات سیاسی به این گونه افراد پرده نشین عالیجناب خاکستری می گویند که نمی‎خواهند رد پایی ازتصمیم های آنها در حوادث و ماجراها باقی بماند.در کالبد شکافی شخصیت این گروه از سیاستمداران پرده‎نشین می‎توان به خصوصیاتی مشترک دست یافت. بارزترین خصلت آن‎ها این است که خود را در نقش ناجی و سکاندار قرار می‎دهند که اغلب درمواقع بحرانی که توفان های سیاسی، کشتی سیاست حزبی آن‎ها را دچار تلاطم می‎کند رخ می‎نمایانند و شوکت میرزایف را برخی منابع اینگونه معرفی می کنند.

کارشناسان درهفتم شهریور که سکته مغزی اسلام کریم اف اعلام شد میرزایف را به عنوان یک گزینه اصلی صندلی ریاست جمهوری در مرکز توجه قرار دادند. احتمالی که در روز استقلال تاجیکستان این پیش بینی را تقویت کرد.
در روزی که «اسلام کریم اف» در حال بیماری و در آستانه مرگ بود میرزایف، در روز جشن ملی استقلال همان کارهایی را کرد که هر سال کریم اف در روز جشن ملی استقلال اجرا می کرد از جمله مراسم گل گذاری در این جشن ملی.

یکم سپتامبر یعنی یک روز پیش از اعلام رسمی مرگ کریم اف، شوکت میرزایف سریعا به سمرقند، زادگاه کریم اف سفر کرد.
در عکسهایی که رسانه های محلی بعد از سفر میرزایف به سمرقند منتشر کردند ، آمادگی شهر برای برگزاری یک مراسم گسترده مهم و رسمی پیش بینی می شد. قبرستان ریگستان هم که مادر و برادر اسلام کریم اف در آن آرمیده اند، نیز تمیز و شسته شد و این نشانه ها حکایت از مرگ قریب الوقوع کریم اف و آمادگی برای دفن وی در زادگاهش داشت. میرزایف شاید در آن لحظات درتصوراتش خود را بر صندلی ریاست جمهوری آینده می دید.
موضوعی که رئیس جمهور شدن میرزایف را بیشتر تقویت می کند رابطه تنگاتنگ وی با خانواده رییس جمهور فقید و مقامات امنیتی کشور ازبکستان است.

وی نقش اساسی در تعیین قیمت کتان به عنوان محصول کشاورزی ملی این کشور دارد، چرا که تولید و فرآوری کتان نقش کلیدی در اقتصاد ازبکستان و حتی صنعت تولید کتان جهان دارد.
البته وی در عین حال متهم است که میلیون ها کودک را مجبور می کند به عنوان نیروی کار در مزارع و کارخانه های تولید و فرآوری کتان کار کنند.
میرزایف 58 ساله با داشتن صندلی نخست وزیری از سال 2003 تاکنون در تاریخ 25 ساله استقلال ازبکستان، بیشترین سابقه نخست وزیری را در آسیای میانه دارد.

نخست وزیران قبل از او «اوتکور سلطانوف» و «شکرالله میر سیداف» از ساکنان تاشکند بودند که در روشهای سیاست و مدیریت کاملا متفاوت از میرزایف عمل می کردند.
میرزایف از سال 2001 تا 2003 استاندار استان سمرقند و سالهای 1996 تا 2001 استاندار استان «جیزخ» بود. اصالت وی مانند کریم اف تاجیکی عنوان شده است.
کار در کنسولگری زمان شوروی راه را برای ارتقا میرزایف به مقامات بالاتر هموار کرد.
سال های فعالیتش در سمت نخست وزیری همیشه در سایه کریم اف ناپیدا بود هر چند از گفته های برخی منابع مطبوعاتی و به نقل از همکاران سابقش او شخصی خود رای و در عین حال احساساتی ارزیابی شده است.

گزینه های دیگر صندلی ریاست جمهوری ازبکستان

گزینه های دیگری هم برای صندلی ریاست جمهوری ازبکستان مطرح است.
کارشناسان «نعمت الله یولداشیف» رئیس فعلی پارلمان ازبکستان را داوطلب جدی صندلی ریاست جمهوری ارزیابی نمی کنند. اما رستم عظیم اف 56 ساله وزیر دارایی و رستم عنایت اف 72 ساله رئیس خدمات امنیت ملی از جایگزینهای مهم احتمالی اسلام کریم اف ارزیابی می شوند.
رستم عظیم اف، معاون نخست وزیر و وزیر دارایی را از مروجان فرهنگ غربی می شناسند و هنوز هم در حلقه اصلی قدرت سیاسی این کشور جای دارد.

اگر چه وی از سال 2005 به عنوان یک بانکدار بزرگ در چند پرونده فساد اقتصادی کشور دست داشته است، اما با انتقال کریم اف به بیمارستان وبالاگرفتن زمزمه مرگ وی، شایعه شده بودکه پلیس معاون نخست وزیررا دربازداشت خانگی قرارداده است. البته این خبر بعدها از سوی خود دولت تکذیب شد و بلافاصله اونیز در تیم سازماندهی مراسم تدفین رییس جمهور دیده شد.
سومین گزینه مهم برای جانشینی رییس جمهور، رستم عنایت اف، رییس سازمان امنیت ملی ازبکستان است که از سال 1995 در این مسند قرار دارد و از شخصیت های کلیدی قدرت در این کشور به شمار می رود.

به اعتقاد تحلیلگران، اگرچه شاید این شخصیت کلیدی ملی 72 ساله و عضو سابق سازمان اطلاعات شوروی خودش نخواهد جای کریم اف را بگیرد، اما جایگاه سیاسی او اقتضا می کند که در تعیین رهبری کشور نقش اساسی بازی کند.
البته شخصیت عنایت اف نیز به سبب نقش او در سرکوب سال 2005 اعتراضات شهر هندیجان و قتل عام صدها نفر در آن شهر چندان مثبت نیست.

گلناره و لاله کریم اف

از گلناره و لاله کریم اف دو دختر کریم اف نیز به عنوان نامزدهای احتمالی رئیس جمهوری نام برده می شود.
لاله نماینده کشورش در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) است و در بحبوحه بیماری پدر با استفاده از شبکه های اجتماعی پدرش را دارای نارسایی مغزی معرفی کرده بود.
وی در سال 2013 در گفت وگو با بی بی سی گفته بود که 12 سال است که با خواهر بزرگتر خود گلناره قهر است.
گلناره 44 ساله نیز به عنوان یک خواننده معروف پاپ کشور که از سال 2014 به سبب پرونده های فساد مالی تحت بازداشت خانگی بسر می برد، خودش از مدعیان جانشینی پدراست.

وی نیز پیشتر نماینده کشورش در مقر سازمان ملل در ژنو بود و در همان ایام به دلیل شرکت در یک پرونده رسوایی مالی 330 میلیون دلاری در مخابرات کشور با شرکت های مخابراتی اروپایی تحت تعقیب قرار گرفت.

در مدت 25 سال ریاست اسلام کریم اف، بر ازبکستان وی مثل دیگرسران منطقه، چندین بار در قانون اساسی دست برد و مدت ریاستش را تمدید و این شیوه حکومتی را دردوران ریاستش تبدیل به یک سیستم دولتی کرد.
حضور درازمدت کریم اف بر صندلی ریاست جمهوری و نظارت شدید بر تمام زوایای زندگی مردم ، باعث ایجاد حساسیت در مورد آینده ازبکستان در زمینه وارث قدرت شده است.

براساس قانون اساسی ازبکستان رئیس مجلس ملی بعد از درگذشت رئیس جمهوری ازبکستان برای سه ماه این وظیفه را بر دوش خواهد داشت و در این مدت انتخابات ریاست جمهوری را برگزار و رئیس دولت انتخاب خواهد شد

لاله کریم اف نماینده ازبکستان در یونسکو

















گلناره دختر بزرگتر اسلام کریم اف که خواننده پاپ است