پایان تحریم ۶۰۶ شخص و نهاد ایرانی
این گزارش در ۶ بخش مشتمل بر مبانی و منابع گزارش، اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران، اجرای تعهدات ۱+۵، وضعیت رفع تحریم ها، موارد نقض عهد و پیمان شکنی طرف آمریکایی و جمع بندی پیشنهادات تدوین شده که بخش‌هایی از آن در ادامه آمده است:
اجرای تعهدات ایران
در بخش تعهدات ایران به موضوعاتی اشاره شده که ایران باید پیش از اجرای برجام انجام می‌پذیرفت تا پس از راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان اجرای برجام فراهم شود، انجام و محقق گردیده است که از آن جمله می توان به ارسال اظهارنامه‌های برنامه بلندمدت غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی ایران، فعالیت‌های تحقیق و توسعه دولتی، اظهارنامه‌های هشت سایت هسته‌ای کشور، اظهارنامه‌های فعالیت‌های ساخت و یا تولید موضوع ضمیمه هسته‌ای کشور و ...، خارج ساختن مخزن (Calandria) رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک و بتن‌ریزی تمام حفره‌های آن انجام شده است؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌گاه قابل استفاده نباشد؛ کاهش تعداد سانتریفیوژهای سایت غنی‌سازی نطنز از حدود ۱۹ هزار سانتریفیوژ که حدود ۹ هزارتای آن پیش از اجرای برجام فعال بوده است , توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم بالاتر از ۶۷/۳ درصد؛ کاهش حدود سه هزار سانتریفیوژ سایت غنی‌سازی فردو به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ در قالب ۶ آبشار و در یک بال از دو بال آن و جمع‌آوری و انبار سانتریفیوژهای مازاد بر عدد ذکر شده ، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و... در قبال انجام تعهدات این امتیازات هم ذکر شده است: جلب موافقت و قول مساعدت طرف‌های مقابل در بازطراحی رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین به یک رآکتور ۲۰ مگاواتی با ماهیت آب سنگین و منطبق با استانداردهای بین‌المللی در زمینه ایمنی و حفظ و انبار قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت ساخته شده راکتور قبلی تا زمان راه اندازی رآکتور جدید، تحت نظارت آژانس؛ حفظ و فعال نگه‌داشتن کارخانه تولید آب سنگین اراک و امکان فروش آب سنگین تولیدی مازاد بر سقف تعیین شده در برجام در بازارهای جهانی؛ ادامه غنی‌سازی اورانیوم تا غنای ۶۷/۳ درصد و با محدودیت ذخیره‌سازی تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم در سال ، حل و فصل و خاتمه یافتن ابعاد احتمالی نظامی (PMD و...).
ارزیابی عملکرد ۱+۵ در اجرای تعهدات
دربخش اجرای تعهدات ۵+۱ این موضوعات آمده است:خاتمه بخشیدن به مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت،هفت قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت شامل قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (۲۰۰۶) - ۱۷۳۷ (۲۰۰۶) - ۱۷۴۷ (۲۰۰۷) - ۱۸۰۳ (۲۰۰۸) - ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) - ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) و ۲۲۲۴ (۲۰۱۵) لغو و در نتیجه، کمیتة تحریم و پانل کارشناسی آن نیز از بین رفت. (حسب بند ۱۸ سند برجام)، لغو قطعنامه‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: ۱۲ قطعنامه و ۵ تصمیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که هیئت تحریم‌های شورای امنیت و ممنوعیت همکاری‌های هسته‌ای با ایران بود لغو شد. اضافه بر آن، پروندة ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران مختومه شد. (طبق پیوست ۵ سند برجام)، لغو تحریم‌های ثانویه آمریکا که در راستای عمل به این تعهدات رئیس جمهور آمریکا طی فرمان اجرایی شماره ۱۳۷۱۶ تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران را که طی فرمان‌های اجرایی ۱۳۵۷۴ و ۱۳۵۹۰ و ۱۳۶۲۲ و ۱۳۶۴۵ وضع شده بود لغو و فرمان اجرای ۱۳۶۲۸ را اصلاح کرده است. در همین زمینه آمریکا اجرای بخش‌هایی از قانون آزادی ایران و مقابله با اشاعه، قانون مجوز دفاع ملی برای سال مالی ۲۰۱۲، قانون تحریم‌های ایران و قانون کاهش تهدید ایران و حقوق بشر سوریه را متوقف کرده است. بدین ترتیب اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران در حوزه‌های فروش نفت به خریداران اروپایی و آسیایی - تحریم‌های بانکی و مالی - تحریم‌های خدمات بیمه‌ای - تحریم‌های معاملات نفتی و پتروشیمی - تحریم‌های کشتیرانی و کشتی‌سازی و امور بندری، تحریم‌های تجارت فلزات گرانبها و نرم افزار و نیز بخش خودروسازی ایران متوقف شد. (بندهای ۲۱ و ۲۲ سند برجام) اگرچه بر اساس گزارش وزارت امور خارجه، رفع تحریم‌های بانکی و مالی نیز در این حوزه با استناد بر بندهای ۲۱ و ۲۲ ذکر شده از سند برجام رفع شده است، بر اساس بررسی‌های به عمل آمده هنوز محدودیت‌های بانکی و مالی در زمینه دلار و دریافت و پرداخت و نقل وانتقالات بانکی و مالی به‌طور مؤثر و مورد توقع مرتفع نشده است، که در بخش‌های دیگر به آن پرداخته خواهد شدالبته آمریکا عهدشکنی زیادی داشت اما در بخش اجرای تعهدات خود وفق بر جام چند محور عام به شرح زیر صادر کرده است:الف) مجوز عام درمورد امکان معامله نهادهای تحت کنترل با مالکیت اشخاص آمریکایی با اشخاص ایرانی که اجازه می‌دهد شرکت‌های غیرآمریکایی که مالکیت بیش از ۵۰ درصد سهام آن‌ها با اکثریت هیات مدیره یا کنترل آن به دست اشخاص آمریکایی است تحت شرایطی با ایران وارد معامله شوند، لکن به سبب وجود تحریم‌های اولیه که اشخاص تبعه آمریکا را از معامله با ایران منع می‌کند و تداخل آن در لغو تحریم‌های ثانویه، لغو تحریم‌های مذکور را با مشکلاتی روبه‌رو و بی‌خاصیت ساخته است.ب - مجوز عام درمورد واردات فرش و مواد غذایی ایرانی که اجازه می‌دهد اشخاص آمریکایی این اقلام را وارد و هزینه آن را پرداخت کنند.
لغو تحریم های اروپایی
بخش لغو تحریم‌های اروپایی دارای نکات قابل توجهی است از جمله ایتکه همزمان با اجرایی شدن برجام ۶۰۶ شخص و نهاد ایرانی به همراه ۳۰۳ هواپیما، نفتکش و کشتی ثبت شده در ایران از فهرست تحریم های شورای امنیت، آمریکا و اتحادیه اروپا خارج شده‌اند. از این فهرست ۱۵۷ مورد مشترک در فهرست آمریکا و اتحادیه اروپا، ۲۱ مورد مشترک در فهرست آمریکا و شورای امنیت و ۲۹ مورد مشترک در فهرست شورای امنیت و اتحادیه اروپایی می‌باشند. در بخش نفت هم تصریح شده است: مشتریان گذشتة نفت خام ایران به تدریج در حال بازیابی هستند و مشتریان جدید اضافه می‌شوند. صادرات نفت خام از ۹۷۰ هزار بشکه در روز در پنج ماه سال ۱۳۹۲ به حدود ۲ میلیون بشکه در روز در حال حاضر رسیده و تجهیزات توقیف‌شدة شرکت‌های تابعه وزارت نفت شامل کمپرسورهای تبریدی، کمپرسورهای تثبیت میعانات گازی، الکتروکمپرسورها مبدل‌های حرارتی آزاد شده است. همچنین به این موضوع اشاره شده که ناوگان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های کشتیرانی و نفتکش از تحریم‌ها خارج شده و امکان احیای فعالیت‌های عادی خود را باز یافته است. فعالیت مجدد خطوط و شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی در بنادر ایران شروع شده و خدمات صدور گواهینامه‌های قانونی برای کشتی‌ها توسط مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی و بیمه‌های حفاظت و غرامت بین‌المللی مجددا برقرار شده است. در بخش دیگر که به ارتباطات بانکی مربوط است، آمده که ارتباطات بانکی در حال برقراری است. بانک‌های کوچک با رغبت بیشتری وارد تعامل می‌شوند ولی بانک‌های بزرگ‌تر برقراری تعامل را منوط به انجام بررسی‌های بیشتر کرده‌اند. و همچنین بخش قابل توجهی از وجوه مسدود شدة ایران در خارج از کشور، رفع تحریم شده است، اما نقل و انتقال و تبدیلات ارزی این وجوه هم‌چنان با مشکلات و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های گذشته روبه‌روست.
تحریم های رفع شده
در نهایت تحریم های رفع شده اینچنین است: ۱. افزایش توان تولید و فروش نفت، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی ۲. حرکت به سوی حل مشکلات صنعت حمل و نقل کشور به ویژه در عرصه حمل و نقل دریایی ۳. کاهش ضریب ریسک اعتباری کشور ۴. وصول برخی از مطالبات معوق از شرکای خارجی و بهبود برخی از شرایط برای فعالیت‌های اقتصادی ۵. لغو شدن قطعنامه‌های ناعادلانه شورای امنیت که ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد صادر شده بود ۶. به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته‌ای ملت ایران ۷. حل و فصل موضوع ادعایی PMD.
تحریم های باقی مانده
تحریم های باقیمانده همچنین است که تعلل دولت‌های سلطه‌گر، به ویژه بحران‌آفرینی‌ها و فرصت‌طلبی‌های آمریکا، مانع نیل به تحقق کامل اهداف ایران شده است و در حالی که جمهوری اسلامی ایران به همه تعهدات خود جامة عمل پوشانده است، طرف مقابل به ویژه آمریکا با استفاده از ابزارهای مختلف سیاسی و تلاش برای نامناسب جلوه دادن فضای سیاسی ایران، با تکیه بر مفاهیم خودساخته نظیر حمایت از تروریسم و ادعای سوء‌رفتار در حوزه حقوق بشر و فشار به بنگاه‌های اقتصادی مانند جریمه‌های مالی هنگفت به تبع نقض تحریم‌ها، تاکید مکرر به ثبوت تحریم‌های غیر هسته‌ای و تاکید مکرر به برگشت‌پذیری تَحریم‌های هسته‌ای، تهدید به وضع و اجرای تحریم‌های جدید و احکام صادر شده توسط دادگاه‌های آمریکا با هدف دست‌اندازی به دارایی‌های ایران، سایه ترس و تهدید خود را بر تعاملات اقتصادی با ایران به صورت غیر مستقیم گسترش می‌دهد. در بخشی از این گزارش آمده است: بر اساس متن صریح برجام، نقل و انتقال آزادانه وجوه باید مجاز تلقی شود، اما به نظر می‌رسد عواملی نظیر جریمه‌های سنگینِ وضع شده علیه بانک‌های اروپایی به دلیل نقض تحریم‌ها و هم چنین طراحی فضای تردید و نگرانی با استفاده از تهدیدهایی نظیر محرومیت در دسترسی به نظام مالی و بانکی ایالات متحده، باعث شده که این بانک‌ها حتی برای تعاملات به ظاهر مجاز نیز تمایل به دریافت مجوز داشته باشند؛ لذا ضروری است که در گزارش‌های بعدی، وزارت امور خارجه چالش‌های پیش روی بانک‌های خارجی به منظور برقراری ارتباط با نظام بانکی ایران را با تاکید بر نقش مجوزها در تسهیل روابط بانکی به دقت تشریح کند. حال حاضر بخش عمده‌ای از وجوه مسدود شده بانک مرکزی در دسترس آن بانک قرار دارد
تحریم‌های جدید علیه ایران
برخی از تحریم‌های جدید اعلامی و اعمالی آمریکا پس از اجرای برجام به اختصار ذکر می شود: تحریم یازده شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی در تاریخ ۲۷ دی ماه ۹۴ یعنی در روز دوم اجرایی شدن برجام؛۲. تصویب و اجرای قانون موسوم به ویزا که در دسامبر سال گذشته میلادی در کنگره آمریکا تصویب شد که بر اساس این طرح شهروندان ۳۸ کشوری که برای ورود به آمریکا از معافیت ویزای آمریکا برخوردارند اگر از ماه مارس سال ۲۰۱۱ به بعد به ۴ کشور ایران، عراق، سوریه و سودان سفر کرده باشند، ملزم به دریافت روادید برای ورود به این کشور هستند. ۳. دستبرد دو میلیارد دلاری آمریکایی‌ها به اموال ایران. همچنین در این گزارش درباره امضای وضعیت اضطراری علیه ایران توسط اوباما و مصادره ۸/۲ میلیون دلاری ومحرومیت ایران از مبادله مالی با دلار و ... توضیحاتی داده شده است .
در نهایت...
در پایان این گزارش و در بخش جمع بندی تاکید شده است: لغو تدریجی بعضی از تحریم‌ها و بازگشت صادرات نفت به میزان تقریبی قبل از تحریم از نقاط برجسته دیگر اجرای برجام است.در شرایط فعلی، چالش اصلی جمهوری اسلامی ایران با آمریکاست که با بدعهدی و پیمان‌شکنی و مانع‌تراشی‌های خصمانه از اجرای برجام جلوگیری می‌کند، لکن سرانجام ناگزیر خواهد شد که با توجه به مقاومت و پایمردی مردم انقلابی ایران اسلامی به تعهدات برجامی و بین‌المللی خویش عمل کند.
منبع:آرمان
