مگر روحانی امتیاز داد که اصولگرایان از آمریکا امتیاز طلب می کنند؟

سرویس سیاسی خرداد/ احسان اسقایی: این روزها با بهبود تدریجی جایگاه ایران در عرصه معادلات ژئوپلتیکی و پیگیری روندهای تعاملی در عرصه سیاست خارجی؛ این سئوال مطرح می شود که روابط مخدوش شده ایران با کشورهای منطقه ای درطول چند سال گذشته با روند موجود چه فرجامی خواهد یافت. این نکته بر کسی پوشیده نیست که اولویت اصلی در روابط دیپلماتیک باید معطوف به کشورهای همجوار باشد چرا که مهم ترین شاخصه ارتقای امنیت ملی در گرو بهبود روابط با کشورهای همسایه است. پس از روی کارآمدن دولت روحانی همواره شایعاتی مبنی بر سفر وی به عربستان و دعوت پادشاه این کشور از روحانی مطرح شده و رئیس جمهور نیز چندی پیش گفته بود که با پادشاه این کشور برای زدودن موارد مورد اختلاف تعاملاتی داشته است. با توجه به این نکات به گفتگو با صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نشستیم. البته وی در پایان گفتگو به موضوع مذاکرات میان اوباما و روحانی نیز اشاره کرد که با توجه به اهمیت نکته مورد اشاره آن را نیز در انتهای مصاحبه آورده ایم. گفتگوی خرداد با صادق زیبا کلام در پی می آید:  

 سیر تاریخی روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه ای در عرصه ژئو استراتژیک خاورمیانه را چگونه می بینید و چه تعارضاتی باعث کشاکش میان این دو قدرت منطقه ای شده است؟

عربستان کشور مهمی در منطقه  خلیج فارس است و ازاول انقلاب ما و سعودی ها داری روابط خوبی نبودیم این به دلیل حالت ضدیتی است که ایرانی ها نسبت به اعراب دارند البته روابط ما با عربستان در زمان رژیم گذشته هم روابط خوبی نبود با اینکه هر دو کشور قبل از انقلاب ایران متحد استراتژیک آمریکا بودند. بعد از انقلاب هم زمانی که جنگ شروع شد سعودی ها به عراق کمک می کردند به این دلیل که سعودی ها خیلی نگران بحث صدور انقلاب از جانب ایران بودند وفکر می کردند در این زمینه ایران دست به تحرکاتی علیه عربستان بزند و به این دلیل درجنگ علیه ایران ازهیچ گونه کمکی به عراق علیه ایران کوتاهی نمی کردند. البته سعودی ها نسبت به صدام حسین خیلی بی اعتماد بودند وهم خیلی نگران از صدام بودند. صدام با سعودی ها بد بود و ایران برای سعودی ها بدتر بود وآنها میان بد و بدتر بد را انتخاب کردند و در میان ایران وعراق ،عراق را انتخاب کردند. لذا تیرگی وتخاصم میان دو کشوربیشتر شد و بعد هم داستان کشتارایران درحج به وجود آمد در سال1365 که در حدود 300 نفراز زائران ایرانی کشته شدند البته این مسئله باید مورد توجه قرار بگیرد که ما هم در نوع رفتارهایی که درعربستان انجام دادیم چندان بدون تقصیرهم نبودیم ازجمله اینکه  چنین شایع شد که برخی از زائران یک مقداری کارهای ضد امنیتی انجام داند اما کشتن حجاج باعث شد که روابط باعربستان تیره شود ورابط با عربستان به همین شکل ادامه پیدا کرد.

اکنون که به این تعارضات دیرین اشاره کردید، مایلم بدانم که از چه زمان و چه نقطه ای این روابط رو به گرمی و ارتباط بیشتر نهاد؟

با ریاست جمهوری آیت الله هاشمی و پایان جنگ، در دوران ایشان روابط تا حدودی بهبود پیدا کرد.  سعودی ها برای آیت الله هاشمی احترام ویژه ای قائل بودند و به ایشان اعتماد داشتند. بهتر شدن روابط در زمان آیت الله هاشمی باعث شد که روابط  ما با کشورهای خلیج فارس مقدارزیادی بهبود پیدا کند این روابط کمتر تنش آمیز در دوران آقای خاتمی ادامه پیدا کرد.

دردولت نهم و دهم این روابط چه روندی را طی کرد؟

 در دوران آقای احمدی نژاد و حاکمیت اصول گرایان و در نتیجه ی برخی سیاست های اصول گرایان روابط ما مجددا با عربستان رو به تیرگی نهاد این تیرگی تا پایان دولت احمدی نژاد ادامه پیدا کرد و روابط با عربستان به قبل از دوران آقای هاشمی رسید. لازم است بگویم قطعا دامن کشی این اختلافات چندان به نفع منافع ملی ما و همچنین کشورهای حوزه خلیه فارس نبود و اثرات ناخوشایندی را برای کشورهای قدرتمند جهان اسلام داشت.   

چشم انداز کنونی و افق پیشروی روابط را چگونه می بینید ؟

به نظر می رسد با دعوتی که عربستان از آقای روحانی در مراسم حج کرده  و آقای روحانی نیز پذیرفته اند، گشایشی ایجاد شود. این به این معنی است که یک بهبودی در روابط تهران و ریاض به وجود آمده که اگر ادامه پیدا کند نه تنها با ریاض بلکه با سایر کشور های حوزه خلیج فارس روابط ما بهبود خواهد یافت ودر نتیجه امنیت و قدرت منطقه ای ما و آنها توامان ارتقا می یابد.

تنش موجود در روابط ایران و عربستان چه تاثیری درآینده سوریه  خواهد گذاشت؟

آنچه مسلم به نظرمیرسد تنش میان ایران وعربستان هیچ گونه کمکی به حل بحران سوریه نمی کند و حتی تنش میان ایران وعربستان  بحران سوریه را بدتر نیز می کند  همان طور که می دانیم  ایران حامی بشار اسد است و سعودی ها به مخالفین بشار اسد کمک می کنند من فکر می کنم هر گونه تنش زدائی و بهبود روابط میان ایران وعربستان به کمتر شدن بحران در سوریه کمک می کند و مناقشه سوریه را به سمت حل شدن و بهبود حرکت می دهد و همچنین کمک می کند به اینکه مسئله جزایر سه گانه و اختلاف زیادی که ما با بحرین و امارات بر سر این جزایر داریم تا حد زیادی  بهبود  بیابد.

اگر در انتها سخنی دارید بفرمایید؟

مایلم به موضع روز عرصه سیاسی ایران و سفر روحانی به نیویورک اشاره کنم و نکته ای را خطاب به اصولگرایان یاد آور شوم. اصول گرایان از طریق رسانه های خود در حال آماده کردن یک لیستی از خواسته های خود هستند که خلاصه آن این است که آمریکایی ها باید به ایرانیان حسن نیت نشان داده و دارائی های ما را آزاد کنند و تحریم ها را بر دارند در حالی که اصول گرایان باید به این پرسش پاسخ دهند که مگر آقای روحانی چه امتیازی به آمریکایی ها داد که اصولگرایان این چنین خواسته هایی دارند . آقای روحانی تنها کاری  که درنیویورک دررابطه با آمریکا و کشورهای غربی انجام دادند این بود که ایشان با زبان ادب واحترام صحبت کردند . داعیه مدیرت جهانی نداشتند و اینکه غرب روبه زوال است و هلوکاست وجود نداشته و این یک افسانه ساخته دست صهیونیسم هاست را در سخنان خود ابراز نکردند.  آقای روحانی فقط این ادبیات را در نیویورک به کار نبردند و گرنه آقای روحانی چه امتیازی به آمریکایی ها دادند و چه گامی به سمت آمریکایی ها برداشتد که اکنون اصولگرایان می گویند که حالا آمریکا باید به ما امتیاز بدهد.