حیات درروی زمین وابسته به آب است و تالاب‌ها، شریان‌های حیاتی زیست‌کره محسوب می‌شوند. همچنین تالاب‌ها جزء پر تولیدترینن محیط‌های طبیعی هستند به‌طوری‌که این مناطق دارای فواید اقتصادی فراوانیی ازجمله تولید محصولات شیلاتی، حفظ سطح آب برای مناطق کشاورزی، تولید چوب، ذخیره آب و کاهش بلایای طبیعی و به‌ویژه سیلاب هستند.
تثبیت خطوط ساحلی، از بین رفتن مواد زاید و تصفیه آب، برخورداری از چشم‌اندازهای زیبای طبیعی و ایجاد بستر مناسب برای حیات بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی از ویژگی‌های ارزشمند تالاب‌ها هستند.
نقش حیاتی تالاب‌ها در سلامت و حفظ تعادل کره زمین
این در حالی است که تالاب‌ها جزو تهدید شونده‌ترین زیستگاه‌ها به شمار می‌روند که این موضوع به‌طور عمده ناشی از خشکاندن و تغییر کاربری، ایجاد آلودگی و برداشت بی‌رویه از گونه‌های زیستی تالاب‌هاست.
مصارف آب تالاب برای کشاورزی، وارد شدن سموم کشاورزی و مواد زائد به تالاب‌ها، خشک‌سالی، صید و شکار بی‌رویه و فعالیت‌های کشاورزی در حریم تالاب‌ها از دیگر عواملی هستند که در نابودی این اکوسیستم‌های کم‌نظیر تأثیر دارند.
این در حالی است که تالاب‌ها محل وصال خشکی و آب بوده و قدمتشان نزدیک به قدمت کره زمین است. این زیستگاه‌های زیبا و چشم‌نواز در سراسر کره زمین، از استوا تا دشت‌های یخ‌زده گسترده شده و چندین برابر هر عضو دیگر طبیعت، در سلامت و حفظ تعادل کره زمین نقش حیاتی ایفا می‌کنند.
ارزش اقتصادی بسیار بالای تالاب‌ها و بی‌توجهی به این اکوسیستم آبی
تالاب‌ها با فراهم کردن آب و قابلیت زادآوری اولیه نقش بسیار مهمی در بقای گونه‌های بی‌شماری از گیاهان و جانوران وابسته به خود را ایفا کرده و به همین دلیل این اکوسیستم‌های آبی از مولدترین محیط‌های جهان به‌حساب می‌آیند.
تالاب‌ها از ارزش اقتصادی بسیار بالایی برخوردار بوده و بر اساس مطالعه و ارزیابی اقتصاددانان و کارشناسان ارزش خدماتی این بسترهای آبی بیش از ۴ تریلیون دلار برآورد شده است.
این در حالی است که استان لرستان با ظرفیتی بی‌نظیر در حوزه طبیعت‌گردی و صنعت اکو توریسم دارای تالاب‌های ۱۴ گانه ای است که هرکدام می‌توانند به‌عنوان فرصتی بی‌بدیل در این حوزه موردتوجه قرار گیرند.
«بیشه دالان» از پا درآمد!
بیشه دالان نام تالابی است در شهرستان بروجرد که نام محلی آن بیشه دالان است و مساحت عمومی آن حدود ۹۱۳ هکتار برآورد شده که امروز تنها ۸۰ هکتار از آن باقی مانده، تالاب بیشه دالان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بروجرد و در دشت سیلاخور قرارگرفته است.
بیشه دالان از گذشته زیستگاه پرندگان مهاجری بوده است که برخی ماه‌های سال را در این منطقه می‌گذرانند. علاوه بر آن جانوران بومی دیگری از گروه پرندگان، دوزیستان، خزندگان و پستانداران در این منطقه زیست می‌کنند. مار، مرغابی، خرگوش، لاک‌پشت، حواصیل، گرگ، شغال و سگ آبی از حیواناتی هستند که در این ناحیه یافت می‌شوند.
در سال‌های اخیر به دلایل مختلف ازجمله استفاده بی‌رویه از زمین‌ها و منابع آبی اطراف این تالاب و نیز ورود فاضلاب روستاهای مجاور به درون آن، تالاب بیشه دالان مورد تهدید جدی قرارگرفته و مساحت آن به میزان چشمگیری کاهش‌یافته است.
تالاب بیشه دالان ازجمله تالاب‌هایی است که از گزند شرایط نامساعد در امان نمانده و از یک‌سو تصرف‌های غیرقانونی اراضی اطراف بیشه دالان توسط کشاورزان و جاری شدن فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی در محیط‌زیست تالاب، استفاده بیش‌ازحد سموم رفع آفات، بهره‌برداری تجاری از نیزار اطراف تالاب و شکار بی‌رویه و غیرمجاز اهالی منطقه و ... موجب شده تا وسعت آن تا حد زیادی کاسته شده و نمونه‌های نادر گیاهی و جانوری تالاب نابود شود.
حال ناخوش تالاب‌های لرستان
مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل محیط‌زیست لرستان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه در استان لرستان ۱۴ تالاب وجود دارد اظهار داشت: ۱۱ مورد از این تعداد تالاب‌ها در شهرستان پلدختر قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه این تالاب‌ها به‌عنوان زیستگاهی برای حیات‌وحش و تفرج محسوب می‌شوند و دارای ارزش اقتصادی و معیشتی هستند عنوان کرد: همچنین تالاب‌ها در کاهش قدرت سیلاب‌ها، جلوگیری از فرسایش خاک و ... تأثیرگذار هستند.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان بابیان اینکه تالاب‌ها به‌عنوان مناطق گردشگری نیز محسوب می‌شوند بیان داشت: این در حالی است که مشکلاتی مانند ایجاد زهکش‌ها در حاشیه تالاب‌ها، ورود فاضلاب‌های شهری و خانگی به عرصه تالاب‌ها، تغییر کاربری به کشاورزی، خشک‌سالی، تغییر اقلیم و ... موجب از بین رفتن تالاب‌ها در استان شده است.
تغییر کاربری به جان تالاب افتاد
فتحی بیرانوند در ادامه سخنان خود با اشاره به تالاب «بیشه دالان» بروجرد عنوان کرد: این تالاب به‌عنوان یکی از تالاب‌های کم‌نظیر در منطقه غرب کشور محسوب می‌شود.
وی بابیان اینکه متأسفانه بخش اعظمی از این تالاب تغییر کاربری پیداکرده و از بین رفته است تصریح کرد: مهم‌ترین عامل که باعث تخریب تالاب بیشه دالان شده زهکش‌ها و کانال‌هایی بوده که در اطراف آن حفرشده است.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان همچنین عامل دیگر در از بین رفتن تالاب «بیشه دالان» را تغییر کاربری اراضی حاشیه آن عنوان کرد و گفت: یکی از برنامه‌های در دستور کار محیط‌زیست برای حفاظت از تالاب‌ها، بحث ارتقا سطح حفاظت از آن‌ها است.
فتحی بیرانوند بابیان اینکه تالاب‌های لرستان در حال حاضر به‌عنوان منطقه شکار و صید ممنوع هستند گفت: در این راستا در قالب اعتبارات استانی، بحث مدیریت زیست‌محیطی تالاب‌ها را در دستور کار قرار داده‌ایم که امیدواریم این اقدام برای احیای تالاب‌های استان تأثیرگذار باشد.
منبع:مهر
