خارش پوست و علل آن

به نقل از صدف نیوز، خارش، يکي از شايع ‌ترين شکايات پوستي است که گاهي آنقدر شديد مي‌‌‌شود که خواب و آرامش را از فرد مي‌‌گيرد. شدت خارش گاهي به حدي است که بيمار با خاراندن‌ هاي مکرر، بدنش را زخم مي‌‌کند. در این مقاله سعی کرده ایم به برخی از سوالات خوانندگان عزیز در این زمینه پاسخ بدهيم.

علت خارش پوست چيست؟
دلايل متعددي براي خارش پوست وجود دارد که برخي از آن ها مربوط به بيماري ‌هاي پوستي است و برخي مربوط به بيمار‌ي ‌هاي عمومي مثل هپاتيت C، بيماري‌ هاي انسدادي کبد، نارسايي کليه، کم‌کاري يا پرکاري تيروئيد، کم‌ خوني فقر آهن، پُرخوني، برخي سرطان‌ هاي خوني مثل لوسمي و لنفوم به خصوص لنفوم هوچکين، ميلوما، سرطان ‌هاي داخلي، انگل ‌هاي روده‌اي،ام ‌اس، ايدز و برخي بيماري‌ هاي اعصاب و روان. ديابت نيز به کرات جزء علل داخلي خارش مطرح مي‌‌‌شود، اما اغلب افراد مبتلا به ديابت خارش ندارند. بنابراين اگر فردي با خارش عمومي مزمن به پزشک مراجعه کرد، اول بايد از جهت بدخيمي‌‌هاي داخلي و عملکرد تيروئيد، کبد، کليه و حتي ايدز و هپاتيت مورد معاينه و آزمايش كامل قرار بگيرد.

 خارش پس از حمام آيا ممکن است  به علت بيماري خاصي  باشد؟
از بيماري‌‌هاي داخلي که باعث خارش مي‌‌شود، نوعي پُرخوني به نام «پلي ‌سيتمي ورا» وجود دارد که در آن، بيش از يک‌ سوم افراد از خارش رنج مي‌‌برند. خارش اين افراد بيشتر همراه با تغيير حرارت و به خصوص دقايقي بعد از استحمام است. علتش هم مشخص نيست و کمي آسپرين موجب تخفيف فوري خارش در‌ آنها مي‌‌شود. اما از بحث بيماري ‌هاي داخلي که بگذريم، بيماري‌‌هاي پوستي متعددي وجود دارند که خارش از شکايات اصلي مبتلايان آن است؛‌ مثل اگزماي سرشتي، گال و درماتيت هرپسي ‌فرم.

 چه چيزهايي خارش را بدتر مي‌‌کند؟

بيشتر خارش‌ها با گرما تشديد مي‌‌‌شوند. همچنين استرس، اضطراب و ترس نيز مي‌‌‌تواند خارش را تشديد كند. اکثر خارش‌ها، شب ‌هنگام، زماني که فرد از کار و فعاليت روزانه فارغ مي‌‌‌شود، تشديد مي‌‌‌شوند. کانال گوش خارجي، سوراخ بيني و ناحيه اطراف مقعد و ناحيه تناسلي، از نواحي مستعد خارش هستند.

 خارش هم مي‌‌‌تواند ريشه عصبي داشته باشد؟

بله، برخي خارش‌ ها در حيطه بيماري‌ هاي پوست و مو ارتباط مستقيمي با مسائل روحي و رواني دارند و به همين علت به آنها درماتيت‌هاي عصبي (نورو درماتيت) مي‌‌‌گويند. در اين بيماري‌ ها فرد تمايل شديدي به خاراندن برخي نواحي در دسترس پوست دارد و از خاراندن اين نواحي لذت مي‌‌‌برد و يک سيکل معيوب از خارش و خاراندن ايجاد شده و پوست شبيه پسوريازيس مي‌‌شود. در درمان اين افراد بايد حتما به مسائل روحي توجه شود و درمان موضعي به تنهايي كافي نيست. در برخي موارد مثل کهير، علت اصلي خارش، ماده هيستامين است. کهير مي‌‌تواند به دليل مصرف يک دارو يا غذاي خاص يا به دليل برخي عفونت ‌ها باشد. البته علل متعدد ديگري هم براي کهير وجود دارد، مثلا ممکن است نور آفتاب، تماس با آب، تماس با سرما يا ارتعاش موجب کهير شود. گاهي حساسيت‌ پوستي به برخي مواد، موجب خارش ‌هاي شديد مي‌‌‌شود؛ مثلاَ برخي افراد با مصرف اسپري ضدعرق و خوشبو کننده زير بغل، دچار حساسيت مي‌‌‌شوند.

آيا اين خارش‌‌ها درمان دارند؟

بله، البته! قدم اول درمان، تشخيص علت خارش است و بدون اين امر، درمان بسيار مشکل خواهد بود. اما با برخي اقدامات مي‌‌توان خارش را تخفيف داد؛ مثل خنک نگه داشتن محيط و پرهيز از حمام‌ داغ و يا پوشيدن لباس‌ پشمي. خشکي پوست هم يکي از علل مهم خارش است، لذا در بيماراني که از خشکي پوست رنج مي‌‌‌برند، چرب و مرطوب نگاه داشتن پوست براي تخفيف خارش اهميت بسياري دارد. در افراد مسن، خشکي يک علت مهم و شايع است و آنها بايد مراقب استفاده از شوينده‌ هاي نامناسب پوست و استحمام ‌هاي مکرر که باعث خشکي پوست مي‌‌‌شوند، باشند و مرتب از کرم مرطوب ‌کننده استفاده نمايند. برخي داروهاي موضعي نيز مي‌‌‌توانند موجب کاهش‌ خارش‌ هاي موضعي شوند؛ مانند بي‌‌حس‌ کننده‌ هاي موضعي (مثل کرم ليدوکائين، ژل نيزوکائين) و برخي آنتي هيستامين ‌هاي موضعي(مثل کرم داکسپين) و محلول‌هاي موضعي حاوي کامفور يا مفتول. کورتون موضعي هم در برخي موارد که علت خارش، التهاب است (مثل اگزماها)، مي‌‌‌تواند مفيد باشد. کرم يا لوسيون کالامين نيز موثر خواهد بود. بايد توجه داشت که تمام داروهاي موضعي گاهي مي‌‌‌توانند خود موجب ايجاد آلرژي و حساسيت و يا تشديد خارش گردند، بنابراين مصرف اين داروها بايد زير نظر پزشک و ترجيحا با تجويز متخصص پوست باشد تا از مشکلات احتمالي جلوگيري شود. از نظر داروهاي خوراکي هم، آنتي ‌هيستامين ‌ها از شايع‌ ترين داروهاي تخفيف خارش‌ند، اما بسياري از اين آنها خواب‌‌آور هستند، لذا افراد، به خصوص کساني که رانندگي مي‌‌کنند يا افراد مسن بايد بسيار مراقب باشند متاسفانه داروهاي آنتي‌هيستاميني که خواب‌آور نيستند، روي خارش اثر ندارند؛ مگر در مورد کهير.  از برخي داروهاي ضد مخدر نيز اثرات ضد خارش ديده شده و در نهايت از نوردرماني نيز مي‌‌توان در برخي خارش‌ ها استفاده کرد.