گره ازدواج جوانان چگونه باز می‌شود؟!

براساس اعلام سازمان ثبت‌احوال کشور، سرعت طلاق‌ها در جامعه از ازدواج افزایش یافته است و آمار طلاق 1.5 برابر ازدواج شده است.

میزگرد ازدواج

حسین باهر رفتارشناس و حقوقدان در این میزگرد راه‌حل برون رفت از بحران ازدواج را خروج مسئولان دولتی از تصمیم‌گیری در مقوله ازدواج دانست و گفت: در حال حاضر نیازمند ساختاری منسجم در مقوله جوانان هستیم، امروزه مسئله جوانان و ازدواج نیازمند یک شورای عالی مردمی است که بدون حضور مسئولان دولتی و با حضور اساتید دانشگاهی، معلمان، نمایندگان فرهنگسراها و مساجد و صدا و سیما و ... و با یک عزم ملی اداره شود.

اجرای قانون تسهیل ازدواج هشت سال بلاتکلیف مانده است

حسین باهر در میزگرد بررسی «مسائل و مشکلات ازدواج جوانان» که در خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، برگزار شد، افزود: کار خوب باید خوب انجام شود، اگر می‌خواهیم طرحی به درستی اجرایی شود، باید راهکار اجرایی آن را هم بدانیم و آن را به دست فردی مطلع و کاردان بسپاریم. امروزه بسیاری قوانین نوشته شده است که هر چند ضعف‌هایی هم دارند، اما همین قوانین هم کامل اجرایی نمی‌شود بطوری که شاهد هستیم اجرای قانون تسهیل ازدواج هشت سال بلاتکلیف مانده است.

وی با اشاره به اینکه تسهیلات ازدواج باید اساسی و با برنامه باشد، اظهار کرد: تسهیلاتی همچون مسکن ارزان، معافیت سربازی برای جوانانی که ازدواج پایدار خواهند داشت یا اولویت استخدام برای پسران متاهل باید وجود داشته باشد و این مسئله باید در جامعه جا بیفتد که فردی که متاهل است باید از امکانات بیشتری برخوردار باشد. مردی که توانمند است، باید ازدواج کند و این مسئله در اسلام هم مورد تاکید بوده و به عنوان امری واجب توصیه شده است.

دختران تحصیلکرده باید با هم کفو خود ازدواج کنند

باهر با اشاره به اینکه دو زوج باید هم کفو و همگن باشند، افزود: عده‌ای به غلط اظهار می‌کنند، دختران باید توقعات خود را پایین بیاورند، در حالی که دختر با تحصیلات کارشناسی ارشد را نمی‌توان مجبور کرد با یک کارگر ازدواج کند و این موضوع، پایین‌ آوردن توقعات نیست؛ بلکه اختلافات فرهنگی و طبقاتی است که منجر به مشکلات دیگری خواهد شد و یکی از مهم‌ترین عوامل طلاق، اختلاف فرهنگی و هم کفونبودن زوجین با یکدیگر است.

وی افزود: دختران تحصیل کرده، شایسته این هستند تا با افراد تحصیل کرده هم کفو خود ازدواج کنند و برای این امر باید فرهنگ جامعه را افزایش داد و بر بالا بردن تحصیلات پسران تاکید کرد.

این جامعه‌شناس و رفتارشناس در این راستا به بحث تفکیک جنسیتی را در دانشگاه اشاره کرد و گفت: در این طرح به این مقوله توجه نشده که دختری اگرنتواند خود را در کنار پسرها در دانشگاه حفظ کند، قطعا در جامعه مورد آسیب بیشتری قرار خواهد گرفت. ضمن آنکه ذات انسان به گونه‌ایست که اگر او را از مسئله‌ای منع کنی، بیشتر کنجکاو خواهد شد و به دنبال آن خواهد رفت.

وی با اشاره به نگاه اجتهاد در اسلام، افزود: چرا اسلام به اجتهاد و تقلید از مرجع زنده تاکید دارد؟ چون نگاهش رو به آینده است و آینده را معتبر می‌داند.

باهر با اشاره به مناظره بررسی افزایش سن ازدواج در بین جوانان که اخیرا از صدا و سیما پخش شد و خود نیز در آن حضور داشت، گفت: افرادی که در مناظره حضور داشتند، همگی از مسئولان برتر حوزه جوانان بودند؛ اما نگاهشان به ازدواج جوانان از منظر تجارب شخصی، مطالعه و اعتقاد به گذشته بود و کمتر تجربه مشاوره خانواده و کسب اطلاع از وضعیت جامعه را داشتند. این در حالی است تا زمانی که متولیان امر که در رأس امور تدوین و اجرای قوانین هستند،‌ نسبت به عمق مسائل بیگانه باشند، شرایط تغییر نخواهد کرد.

میزگرد ازدواج

وی با بیان اینکه برخی مسئولان شناخت زیادی از مشکلات ندارند، ادامه داد: زمانی که مشکلات بیان می‌شود، مسئولان از کارشناسان سند و مرجع می‌خواهند اما تا زمانی که مسئولان خود احساس درد نکنند، وضعیت بهبود نخواهد یافت که در این راستا باید نهادهای مردمی تشکیل شود.

این رفتارشناس در مورد انتخاب بین مسائل فرهنگی و اقتصادی موثر در مقوله ازدواج، اظهار کرد: منطق صفر و یک، مدت‌هاست که از بین رفته است و نمی‌توان در مسائل اجتماعی از بین دو گزینه یکی را انتخاب کرد. میان صفر و یک بی‌نهایت عدد وجود دارد و مسئله اقتصاد و فرهنگ نیز حکم همین مسئله را دارد.

باهر، اقتصاد را رگ حیاتی جامعه توصیف کرد و گفت: اقتصاد زیربنای خانواده و جامعه است و خداوند در قرآن، اساس دین‌داری، سلامت جامعه و تشکیل خانواده را بر پایه اقتصاد استوار دانسته است.

وی افزود: در اقتصاد لزوما فقر مطرح نیست و ثروت زیاد و انباشت سرمایه در دست عده قلیلی نیز فساد ایجاد می‌کند و امروزه 85 درصد از سرمایه کشور، در دست 15 درصد از جمعیت جامعه است و زمانی که جوانی اتومبیل یک میلیارد تومانی سوار می‌شود، چگونه می‌خواهد زیر بار مسئولیت تشکیل خانواده برود.

دلیل اصلی گرم شدن بازار سایت‌های همسریابی از نظر باهر

این استاد دانشگاه با بیان اینکه امکان رفع نیاز جنسی جوانان به وفور و ارزان در جامعه وجود دارد، گفت: فردی که 15 سالگی به سن بلوغ برسد و 35 سالگی ازدواج کند، یعنی 20 سال نفس و طبیعت خود را کنترل کرده و ریاضت کشیده است. این فرد یا در درون خود می‌ریزد و دچار افسردگی می‌شود و یا بیرون می‌ریزد و پژمرده می‌شود.

باهر، دلیل اصلی گرم شدن بازار سایت‌های همسریابی را همین مسئله عنوان کرد و گفت: این سایت‌ها برای دختران راه‌اندازی شده است تا همسر مناسب پیدا کنند؛ اما متاسفانه این سایت‌ها محیطی برای سوء استفاده عده‌ای برای اهداف غلط شده است، بنابراین نباید این سایت‌ها حذف شوند؛ بلکه یک متولی معتبر و ناظر دقیق نیازمند است و لزوما نیز نباید سازمان‌های دولتی باشند و یک شورای مردمی می‌تواند این سایت‌ها را به خوبی کنترل کند.

میزگرد ازدواج

وی درباره ازدواج دانشجویی نیز گفت: من از بنیانگذاران ازدواج دانشجویی در کشور بوده‌ام؛ اما در این طرح متاسفانه جایی برای مشاوره دیده نشده بود و فقط صرفا صیغه ازدواج قرائت شد، در حالیکه اگر مشاوره نیزصورت می‌گرفت، عده‌ای سوء استفاده نمی‌کردند که از امکانات استفاده کنند و در دوران دانشجویی با یکدیگر زندگی کنند و پس از دانشگاه هر کسی سوی زندگی خود رود و از هم جدا شوند.

باهر با اشاره به برخی نگرش‌ها و تفکرات غلط در خانواده، گفت: برخی چشم و هم چشمی‌ها و زیاده‌خواهی‌ها باعث بروز مشکلاتی در خانواده می‌شود و وقتی فرزند مشاهده می‌کند پدر و مادرش بر سر پول دعوا می‌کنند، طبیعی است وقتی سرمایه کافی هم نداشته باشد، به سراغ ازدواج نرود.

وی با بیان اینکه در جهان امروز زن و مرد برابر هستند، افزود: قانون این ظرفیت را ایجاد کرده تا حین عقد، شروط برابر میان زن و مرد قید شود و امروزه که زنان شانه به شانه مردان در جامعه حضور دارند، بهتر است تمام مسائل اعم از حق طلاق، ارث، مسکن و ... در حین عقد برابر تقسیم شود تا برخی مشکلات پیش نیاید.

باهر با اشاره به غلط دانستن این تفکر که فرزندآوری باعث استحکام خانواده می‌شود، افزود: زوجی که با هم مشکل دارند، فکر می‌کنند با بچه‌دار شدن مشکلات آنان حل خواهد شد؛ اما جز آنکه فرد دیگری را دچار مشکل و بدبختی کنند، نتیجه دیگری نخواهد داشت.

طلاق همیشه مذموم نیست

وی با اشاره به مسئله طلاق‌ درمانی، گفت: گاهی چاره‌ای جز طلاق نمی‌ماند و همیشه طلاق نیز مذموم نیست. امروزه شاهد طلاق‌های عاطفی در خانواده‌ها هستیم و خانواده به جای سازگاری، به سازش کاری می‌پردازند.

وی در خاتمه افزود: اکثریت طلاق‌هایی که در سنین بالا و در نسل‌های گذشته اتفاق می‌افتد و یا در سنین کم و نسل جوان رخ می‌دهد، همگی از عدم مسئولیت و عدم تعهدپذیری ناشی می‌شود.

میزگرد ازدواج

رواج پدیده نوظهور ادامه زندگی زوجین پس از طلاق از طریق دوستی

دکتر مهدی بیاتی روانشناس نیز در میزگرد ایسنا برای خروج از حل بحران ازدواج بر نقش رسانه و نگرش‌سازی در جامعه تاکید کرد و گفت: امروزه باورپذیری در ازدواج کمرنگ شده و جوانان هیچ انگیزه و علاقه‌ای برای ازدواج ندارند. این باور از خانواده نشات گرفته و به رسانه‌ها رسیده است، به عبارت دیگر متهمان اصلی بحران ازدواج خانواده‌ها و رسانه‌ها هستند.

وی افزود: امروزه بیشتر با جوانانی سر و کار داریم که با بزرگسالان بیگانه‌اند و زمانی که به آنها پیشنهاد ازدواج داده می‌شود. فرد وقتی در خانواده‌اش ببیند ازدواج جز دردسر و درگیری، حاصلی برای او نخواهد داشت، تن به ازدواج نمی‌دهد.

وی با بیان اینکه عده‌ای از جوانان بر این باورند که ازدواج سنتی به طلاق نمی‌انجامد، گفت: در بسیاری از ازدواج‌های سنتی، خانواده‌ها یکدیگر را تحمل می‌کنند و دچار طلاق عاطفی هستند. مادری که پس از 50 سال به فرزندش می‌گوید فقط به خاطر تو من این زندگی را ادامه داده‌ام، طبیعی است آن جوان از ازدواج بیزار شود.

مجری برنامه مناظره ازدواج خود مجرد است

بیاتی با اشاره به برنامه‌های صدا و سیما در تشویق و تمایل جوانان به ازدواج، افزود: متاسفانه شاهد آن هستیم که در برخی از رسانه‌ها عمده کسانی که الگوی جامعه هستند، همچون فوتبالیست‌ها، بازیگران و ... تمایلی به زندگی مجردی دارند. به عنوان مثال در مناظره‌ای که اخیرا در مورد علل افزایش سن ازدواج از صدا و سیما پخش شد، مجری برنامه خود مجرد است و چگونه فردی که خود به ازدواج اعتقاد ندارد، یک برنامه مناظره با عنوان ازدواج را مدیریت می‌کند.

تولیدات صداوسیما عامل گرایش جوانان به زندگی مجردی است

وی با اشاره به سریالی که این شب‌ها از شبکه سوم سیما پخش می‌شود، گفت: در این سریال بازیگر اصلی به زندگی مجردی تمایل دارد و از بازگشت به محیط خانه خود بیزار است، این مسائل ناخودآگاه فرد را به سمت زندگی مجردی سوق می‌دهد.

بیاتی با اینکه این نگرش‌ها باید ریشه‌یابی شود، تصریح کرد: اگر به برنامه‌های کودک در دهه‌های 60 و 70 دقت کنیم، متوجه خواهیم شد در اکثر برنامه‌های کودک شخصیت‌های داستان در جست‌وجوی مادر خود هستند. به عبارت دیگر مجموعه‌ای از تفکرات به حوزه کودک وارد می‌شود که نگران از فرآیند تشکیل خانواده است و این در ذهنیت او اثر می‌گذارد و حال این فرد به سن ازدواج رسیده است و این مسائل بر ذهن او تاثیر گذاشته است.

وی با اشاره به اینکه صدا و سیما دائما درگیری‌ها و تنش‌ها را در خانواده به تصویر می‌کشد، گفت: امروزه در برخی از سریال‌ها نشان می‌دهد وقتی دختر و پسر داستان با یکدیگر دوست هستند، زندگی خوشی به تصویر کشیده می‌شود، اما زمانی که با هم ازدواج می‌کنند. سراسر درگیری و مشکل به نمایش گذاشته می‌شود که این مسائل بر ذهنیت جامعه تاثیر منفی می‌گذارد.

وی با اشاره به اینکه مسئله ازدواج یک زنجیره است و محدود به یک و دو مسئول نمی‌شود، گفت: برخی از مسئولان چرا نگران آن هستند که مسائل نقد شوند. چرا از ارائه آمار می‌ترسند؟ امروزه در تهران از هر سه مورد ازدواج، یکی به طلاق می‌انجامد. به عبارت دیگر از هر 100 هزار ازدواج، 30 هزار طلاق رخ می‌دهد و اگر یک سوم این جمعیت در کنار خیابان بایستد. تصور کنید چه فسادی جامعه را دربرخواهد گرفت.

بیاتی با بیان اینکه ازدواج یک امر متولی‌مدار نیست، افزود: اگر صرفا به فکر افزایش تسهیلات باشیم، آمار طلاق را افزایش داده‌ایم. مشکل ما تسهیلات نیست، بلکه مسائلی وجود دارد که حتی مسئولان نیز از آن بی‌اطلاع هستند.

وی افزود: اقتصاد مسئله مهمی است،‌ اما اگر دائما بر آن تاکید شود، مسائل نوظهوری پدید می‌آید که هیچ برنامه‌ای برای آن پیش‌بینی نشده است و زمانی که مسئولین به این نتیجه نرسند که مشکلات اساسی در این باره وجود دارد و افرادی که تصمیم‌گیر هستند، به این باور نرسند که باید قدمی بردارند، وضعیت تغییر نخواهد کرد و اگر مسئولین پای خود را از مسئله ازدواج بیرون بکشند و به نهادهای مردمی بسپارند، تمام مسائل حل خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه نیاز جنسی جوان در برخی مواقع ارزان و آسان در حال رفع است، افزود: دراین راستا یک بحران در راه است و یکی از مسائلی که باعث گرایش به ازدواج می‌شود، مسائل جنسی است و تا زمانی که نیازهای جنسی جوان ارزان و بدون دردسررفع شود و فرد دردسرهای زندگی خانوادگی را ببیند، دیگر ازدواج برای او لذت نخواهد داشت و سودی در آن نمی‌بیند.

میزگرد ازدواج

بیاتی مهم‌تر از اقتصاد، نگرش افراد به ازدواج را عامل مهمی در افزایش سن ازدواج دانست و افزود: اگر بررسی کنیم، شاهد خواهیم بود میزان عدم تمایل به ازدواج در خانواده‌های مرفه، بسیار بیشتر از خانواده‌های متوسط و فقیر است. فردی که نگرشش به ازدواج، بهره‌برداری از زن است، با تسهیلات سه الی پنج میلیونی، تمایلی به ازدواج پیدا نخواهد کرد.

این روانشناس با بیان اینکه مسائل جنسی همچون بسیاری از نیازهای دیگر زندگی است، افزود: چرا باید این موضوع در جامعه پنهان شود. امروزه 60 درصد از طلاق‌ها از مسائل زناشویی نشأت می‌گیرد که این آمارها برای طلاق‌های ثبت شده است و طلاق‌های عاطفی خود مسئله دیگری دارد.

بیاتی افزود: یکی از مراجعه‌کنندگان عنوان می‌کرد که پنج سال در طبقه دیگری جدا از همسرش زندگی می‌کرد، طبیعی است این فرد برای رفع نیازش به سراغ روش‌های دیگری برود. متاسفانه این مسائل امروزه در برخی خانواده‌ها که حتی فکرش را هم نمی‌کنیم وحشتناک‌تر است و حتی مسائلی رخ می‌دهد که نمی‌شود به راحتی بیان کرد. برخلاف توصیه مذهب ما، در برخی خانواده‌ها گفتمان عشق‌ورزی وجود ندارد که این امر نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی در جامعه است.

این روانشناس یکی دیگر از عوامل عدم گرایش به ازدواج را وابستگی خانواده به فرزندان دانست و گفت: در گذشته تعداد خانواده‌ها بیشتر بود و فرزندان پس از سن 18 سالگی تقریبا از خانواده جدا می‌شد؛ اما امروزه‌ خانواده‌های تک فرزندی باعث شده تا وابستگی والدین به فرزندان از وابستگی فرزند به والدین بیشتر شود و حتی خود خانواده‌ها تمایلی به ازدواج فرزندانشان نداشته باشند.

این روانشناس با اشاره به سایت‌های همسریابی، گفت: نکته قابل توجه اینجاست که گروهی از افراد مراجعه‌کننده به سایت‌های همسریابی، متاهلین هستند و این نشان‌دهنده آن است که مشکل در جای دیگری است.

این روانشناس با بیان اینکه بیشترین آمار طلاق در دو سال اول زندگی و پنج سال اول زندگی رخ می‌دهد، افزود: کسانی که بعد از پنج سال از هم طلاق می‌گیرند، کسانی هستند که در زمان ازدواج، هم کفو هم بوده‌اند و پس از پنج سال از هم کفو بودن، درآمده‌اند. به طور نمونه یکی از زوجین به تحصیل می پردازد و سطح اجتماعی‌اش ارتقا پیدا می کند و احساس می کند دیگر هم کفو همسرش نیست و از او جدا می شود که برای حلی این مشکل باید با تزریق مناسب دانش و فرهنگ به طور مساوی به زن و شوهر در طول زندگی، خانواده را آرام کرد تا فرزندان نیز از ازدواج بیزار نشوند.

رواج پدیده نوظهور ادامه زندگی زوجین پس از طلاق از طریق دوستی

وی با اشاره به یک پدیده نوظهور در امر طلاق، گفت: امروزه شاهد پدیده‌ای هستیم که برخی زوجین از یکدیگر طلاق می‌گیرند و بعد با یکدیگر دوست می‌شوند و زندگی می‌کنند. این مسئله یک بحران جدی است و اساس زندگی ما که بر اساس اسلام است را مورد تهدید قرار داده است.

این روانشناس افزود: عده‌ای این طلاق‌ها را ناشی از عدم شناخت می‌دانند، اما وقتی با این زوج‌ها صحبت‌ می‌کنیم، متوجه می‌شویم بعد از طلاق به خوبی زندگی خود را ادامه می‌دهند. این افراد مفهوم زندگی و با هم بودن و مسوولیت پذیری را به درستی درک نکرده‌اند و رسانه ملی به عنوان یک دانشگاه سراسری باید این مسائل را آسیب‌شناسی کند و در جهت آموزش درست مفاهیم زندگی گام بردارد. در غیر این صورت در حق مردم ظلم کرده است.  

منبع:ایسنا