چرا تن بعضی‌ها دائماً میخارد؟!
خارش پوست بدن مي تواند به دليل مشكلات پوستي مختلف به وجود بيايد.
به نقل از افکارنیوز، كمتر كسي است كه كلاه قرمزي و رفقايش را نشناسد، به خصوص كه اين شخصيت قديمي در چند سال اخير حسابي با دوستان و فاميل هاي جديدش در برنامه هاي عيد نوروز كولاك كرده و دل بينندگان را برده است. شايد بپرسيد چرا ياد كلاه قرمزي افتاده ايم؟ البته امروز كاري با خود كلاه قرمزي نداريم و مي خواهيم درباره پسرعمه زا صحبت كنيم. وقتي اسم پسرعمه زا به ميان مي آيد ناخودآگاه ياد آن خنده هاي بلند و آن شكل خاص خاراندن بدنش مي افتيم. راستي چرا پسرعمه زا هميشه در حال خاراندن بدنش است؟ شايد تصور كنيد اين عادت تنها براي ايجاد خنده در بينندگان است اما اگر كمي به اطراف تان نگاه كنيد افرادي را مي بينيد كه هميشه دقيقاً دارند همان كار را مي كنند. ماجرا وقتي جدي تر مي شود كه بدانيد محققان هفته پيش اعلام كردند دليل خارش دائمي پوست را شناسايي كرده اند. اگر مي خواهيد بدانيد چرا بعضي دائم روي پوست شان احساس خارش دارند و آيا اين مسئله مسري است يا نه، توضيح هاي دكتر اميرهوشنگ احساني، متخصص پوست و مو و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران را بخوانيد.
از آنجا كه ۱۵ درصد افراد ممكن است از خارش شديد پوست شان رنج ببرند و در اثر بيماري و يا مصرف بعضي از داروها به اين مشكل دچار شوند، بد نيست براي يادآوري اول به اين مسئله اشاره كنيم كه خارش چيست و به چه دليل بدن دچار خارش مي شود. خارش پوست بدن مي تواند به دليل مشكلات پوستي مختلف به وجود بيايد. البته نبايد از دلايل داخلي ايجاد خارش به راحتي گذشت. سلول هاي عصبي حساسي به نام TRPV۱ در بدن وجود دارند كه احساس خارش را به سلول هاي پوستي منتقل مي كنند. پژوهشگران مي گويند در بدن موش ها هورموني وجود دارد كه احساس خارش توسط آن به سلول هاي نخاعي كه پيام هاي مغزي را تقويت مي كنند، منتقل مي شود. اين سلول هاي عصبي مي توانند به گرما و درد نيز واكنش نشان دهند. هر چند مشخص نيست آنها به تنهايي به حس خارش واكنش نشان مي دهند و يا آن را تنها مانند دردي خفيف شناسايي مي كنند. اين وضعيت باعث شده تا پيشرفت درمان خارش بدون آسيب رساندن به حسگرهاي درد و گرما با مشكل روبرو شود. اما براساس پژوهش هاي اخير گروه كوچكي از اين سلول هاي عصبي ماده اي را توليد مي كنند كه علاوه بر تنظيم عملكرد قلب، به عنوان انتقال دهنده عصبي نيز روي بدن تاثير مي گذارند. همين ماده است كه مي تواند بي وقفه باعث خارش بدن شود.
۱. پاي كليه و كبد هم وسط است
همانطور كه اشاره شد عوامل داخلي و دروني بدن نيز مي توانند در سطح پوست ايجاد خارش كنند. هر يك از بيماري هاي كليوي، كاركرد بد و نارسايي مزمن كليه نيز به راحتي مي توانند در سطح پوست ايجاد خارش كنند. بيماري هاي كبدي نيز از اين قاعده مستثني نيستند و در اثر نارسايي كبدي امكان خارش وجود دارد. شايد بعضي از بيمارهاي خوني مانند بدخيمي هاي خوني، بدن فرد را دچار خارش كنند. ناگفته نماند در خيلي از سرطان هاي داخلي مانند سرطان هاي دستگاه گوارش نيز ممكن است اين اتفاق رخ دهد. كم كاري تيروئيد و حتي بالا رفتن سن نيز دلايل خوبي براي ايجاد خارش در بدن هستند. بنابراين دلايل زيادي وجود دارد كه خارش سطح پوست را توجيه كرده و نبايد آنها را ناديده گرفت. بعضي از داروهاي قلبي، اعصاب و مسكّن ها نيز مي توانند باعث ايجاد خارش و حساسيت هاي پوستي شوند.
۲. خود پوست خودش را مي خارد!
خارش پوست تنها به بيماري هاي داخلي ختم نمي شود و عوامل ديگري مانند بيماري هاي پوستي اين حالت را ايجاد مي كنند. سردسته اين بيماري هاي پوستي اگزماها هستند. اگزماهاي پوستي به شكل ها و انواع مختلف وجود دارند و مي توانند باعث خارش سطح پوست شوند. بيماري هاي ديگري مانند پسوريازيس، ليكن پلات و قارچ هاي پوستي از ديگر دلايل خارش هاي پوستي هستند. در واقع اينها خارش هايي هستند كه همراه با ضايعه پوستي مشخصي خود را نشان مي دهند. اين ضايعه ها مي توانند به صورت اگزما و يا مشكلات ديگري بروز كنند. در حالت ديگر امكان دارد فرد در مقابل گزش حشرات و بيماري هاي انگلي اي مانند گال و شپش دچار خارش شود. بايد به اين نكته نيز اشاره كرد كه امكان دارد خارش به دو صورت در بدن ظاهر شود. اين خارش ها مي توانند در يك نقطه از بدن اتفاق افتاده و يا در تمام سطح پوست باشند؛ براي مثال بعضي از ضايعه هاي پوستي باعث بروز كهير شده و همين كهير مي تواند در كل بدن ايجاد خارش كند. اما در قارچ و اگزماها اين خارش ها در عضوي از بدن به صورت موضعي و يا منطقه اي ايجاد مي شود. در اين بين حتي كف سر نيز ممكن است شروع به خارش كند. خارش كف سر مي تواند به دليل يكسري از بيماري هاي پوستي باشد كه به كل بدن منتقل شده است. بيماري هاي پوستي ديگري هستند كه فقط كف سر را درگير مي كند؛ براي نمونه مي توان به اگزماهاي خاص، پسوريازيس و قارچ هاي پوستي اشاره كرد.
۳. خارش دائمي پوست دست نشانه بيماري خاصي است؟
متخصصان پوست موقع گرفتن شرح حال از بيمار به اين نكته توجه مي كنند كه آيا خارش در كل بدن احساس مي شود و يا به صورت موضعي و منطقه اي به وجود آمده است. هميشه با يك معاينه خوب در كنار شرح حال دقيقي كه از وضعيت بيمار به دست مي آيد، پزشك مي تواند دليل خارش ها را تا حد زيادي پيدا كرده و درمان را شروع كند. اگر روي پوست در كنار حس خارش، ضايعه اي نيز وجود داشته باشد، با اين نشانه ها مي توان به مسير تشخيصي خوبي رسيد. در مواردي كه پزشك به ضايعه ها مشكوك شود، بررسي هاي داخلي و حتي نمونه برداري انجام مي شود. البته توجه كنيد هميشه خارش در يك نقطه مشخص، علامتي براي تشخيص بيماري خاصي نيست. پس اين امكان وجود دارد كه خارش در هر نقطه از بدن ايجاد شود؛ بنابراين نمي توان با قاطعيت گفت خارش پوست دست به طور حتم از بيماري خاصي نشات گرفته است. با اين حال چند مورد تشخيصي براي نمونه هست كه پزشك را براي درمان بهتر بيماري راهنمايي مي كند؛ براي مثال علامت تشخيص بيماري گال با خارش شديد بين انگشتان دست همراه است ولي در كل بدن نيز حس خارش وجود دارد. همچنين در بيماري ليكن پلات بيشتر ضايعه هاي پوستي در اطراف مچ دست ها و مچ پاها بروز مي كنند.
۴. اگر طولاني شد چه كار كنم؟
خارش ها مي توانند طولاني شده و فرد را اذيت كنند. در صورتي كه دلايل به وجود آورنده خارش شناسايي و درمان نشود اين حالت به صورت مزمن در آمده و سال ها ادامه پپدا مي كند. به همين دليل پزشكان هميشه به دنبال آن هستند كه دلايل اصلي به وجود آورنده خارش را پيدا كرده و درماني براي آن بيابند؛ براي مثال اگر خارش به دليل مسائل داخلي، اگزما و يا بيماري هاي پوستي باشد بايد به طور دقيق درمان شده و از بين برود. در غير اين صورت براي درمان خارش ها از داروهاي ضد خارش يا همان آنتي هيستامين ها در دوزهاي مختلف استفاده مي شود. اين داروها تا حدي به كنترل شرايط كمك مي كنند ولي نمي توانند مشكل را به صورت ريشه اي درمان كنند. آنتي هيستامين ها فقط خارش ها را به روش سطحي ساكت كرده و در واقع مانند مسكّن ها عمل مي كنند. موادي به نام «مدياتور» در بدن وجود دارند كه از انتهاي اعصاب آزاد شده و باعث ايجاد خارش و يا تحريك آن مي شوند. اين مواد علاوه بر خارش ممكن است مشكلات ديگري نيز ايجاد كنند؛ براي مثال كاهش فشارخون، تنگي نفس و حتي در شرايط حاد ايجاد شوك. گاهي كهيرها علاوه بر ايجاد خارش كلي بدن با تنگي نفس همراه شده و مشكلات ديگري نيز ايجاد مي كنند.
۵. چه موقع خارش پوست خطرناك تر است؟
معمولاً نمي توان مدت زمان دقيقي را براي ادامه يافتن مشكل خارش پوست تعيين كرد. اين مشكل ممكن است بين دو روز تا ۱۰ سال ادامه داشته و باعث آزار فرد شود. اگر مدت زمان خارش بيشتر از چهار تا شش هفته طول كشيد، حتماً به يك متخصص پوست مراجعه كنيد تا درمان مناسب را شروع كند؛ حتي در بعضي از موارد نبايد درباره خارش ها بي تفاوت باشيد چون ممكن است سلامت عمومي بدن تان را با تهديد جدي مواجه كند. اگر خارش در سنين بالاي ۶۰ سال اتفاق بيفتد مي تواند نشانگر مسائل و بيماري هاي داخلي مانند نارسايي هاي كليه، تومورهاي داخلي، نارسايي هاي كبدي و موارد مهم ديگري باشد. اگر قبل از بروز مشكلات اصلي، متخصص خارش بدن فرد را به عنوان يك نشانه اصلي شناسايي كند، مي تواند خيلي زود مشكلات جدي تري را تشخيص دهد و خيلي زود درمان را شروع كند. البته نبايد خارش هاي مقاوم به درمان و خارش هايي را كه بدون ضايعه پوست هستند از ياد برد. خارشي كه با ضايعه پوستي همراه نيست، مي تواند بيانگر مشكلات داخلي احتمالي باشد. بنابراين اين گونه خارش ها از اهميت بيشتري برخوردار بوده و بايد به طور حتم جدي گرفته شوند.
به خارش خال هاي روي پوست نيز بايد توجه كنيد. اگر اين خال ها شروع به خارش كنند حتماً بايد بررسي و در صورت لزوم برداشته شوند. تنها خارش در كودكان است كه خطرناك نيست و امكان دارد تنها ناشي از بيماري هاي ويروسي و يا اگزماهاي مخصوص كودكان باشد. خارش در اين سنين به طور معمول خوش خيم بوده و مشكلات جدي اي را به دنبال ندارد.
۶. امان از پاييز!
با شروع فصل پاييز احتمال بروز خارش در افراد بيشتر مي شود. دليل اصلي اين مشكل خشكي پوست است كه به دليل شيوع بيشتر مي تواند باعث ايجاد و يا تشديد خارش پوستي شود. براي پيشگيري از اين مشكل بهتر است پوست تان را چرب نگه داريد و از صابون هاي غير معطر و يا پن ها استفاده كنيد. فراموش نكنيد شستشوي بيش از حد پوست نيز مي تواند باعث خشكي بيشتر پوست شود. اگر بتوانيد خشكي پوست را كنترل كنيد، بدون شك خارش نيز بهبود پيدا مي كند. البته خوردن بعضي از غذاها و ادويه ممكن است باعث ايجاد و يا تشديد خارش پوست شود. در اين صورت بهتر است آن غذاها را از رژيم غذايي تان حذف و يا كمتر آنها را مصرف كنيد.
تندرستي/ شماره ۱۲۶/ ۱۱ مهر ماه ۹۲/ آزاده جلالوند/ صفحه ۲۶
