"خرداد" بررسی می كند/ شبِ بيداری ِ اصول گرايان
قرعۀ ناگهانِ سرنوشت به نام كيست؟
در حالی كه تنها چند ساعت به آغاز انتخابات باقی است، كسی نمی داند كه از دلِ شب تاریكِ «افتراق»، نام كدامین نامزد اصول گرا طلوع خواهد كرد. در اضطرابِ دو مرحله ای شدن انتخابات و رويارويی با حسن روحانی، سازماندهی بدنه اصول گرايان به كدامین سو خواهد رفت؟ به سوی مردی كه در مناظره سوم، با جملۀ مشهور «من سرهنگ نیستم» مغلوب شد یا گزينه ای كه هواداران جوانش، او را«برگ برنده»می خوانند؟
اختصاصی "خرداد"- فرهاد صالح پور: كاروان پر تنش اصولگرایان، به آخرین ایستگاه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری رسیده است و چنانكه پیش بینی می شد جریانی كه روزگاری سودای اداره كشور با یك «جبهه متحد» را در سر داشت، در كمتر از یك دهه با بروز چندین شكاف اصلی فروپاشیده است. اكنون با یادداشت خشم آلودِ حسین شریعتمداری در شمارۀ ديروز كیهان، كه اصول گرایان را بخاطر تك روی و بی توجهی به احتمال قریب الوقوع پیروزی رقیب سرزنش می كرد، می توان دریافت كه تلاش های پشت صحنه برای «جمع كردن» تشتّت و شكاف های روزافزون اصول گرایان بی نتیجه مانده است.
به این ترتیب تاریخ در كمتر از ده سال برای اصول گرایان، در حالی تكرار می شود كه یك «تغییر مهم» با خود دارد.
هشت سال پیش، در خرداد1384 بود كه درآستانه اولین انتخابات ریاست جمهوری پس از محمدخاتمی، ائتلاف اصول گرایان نافرجام ماند. در این سال، با نامزدی اكبر هاشمی رفسنجانی، علی اكبر ولایتی به حرمت كسوت منصرف شد، احمد توكلی از نیمه راه بازگشت و به سود قالیباف كنار كشید و محسن رضایی سه روز قبل از رای گیری پس از یك تماس تلفنی كه هرگز ماجرای آن معلوم نشد، انصراف داد.
پس از آن، «علی لاریجانی» به عنوان نامزد مورد حمایت ضلع سنتی ِاردوگاه «راست» (جامعتین، موتلفه و جبهه پیروان) معرفی شد. محمود احمدی نژاد نیز پرچم دارِ راستِ رادیكال (هیأت های مذهبی، روحانیون تندرو، برخی تشكل ها و دسته جات شبه نظامی) لقب گرفت و قالیباف، سردار ِ خلبان ِ یك دست سپیدپوش با بیلبوردهای بزرگ، حتی از سوی همرزمان سابقش متهم به استحاله شد.
در نهایت، سه گانه اصول گرایان(لاریجانی، قالیباف، احمدی نژاد)، در برابر سه گانه اصلاح طلبان و جریان میانه رو (هاشمی، كروبی، معین) به رقابتی نزدیك منجر شد.
- اما «تغییر مهم» بهار 1392، كه تصمیم سازان خاموش جریان اصول گرا را به میدان كشانده است چیزی نیست جز آرایش «متفرّق» 3كاندیدای اصلی اصول گرایان (ولایتی، قالیباف، جلیلی) + حضور نیمه مستقل محسن رضایی، در برابر «نامزد واحد» اصلاح طلبان و جریان میانه رو یعنی: حسن روحانی.
نگاهی به رقابت درونی اصول گرایان، نشان می دهد كه تا اطلاع ثانوی ، رسیدن به «جبهه یا حزب فراگیر» جریان راست، شدنی نیست.
علی اكبر ولایتی- از دهمین روز خرداد بود كه با انتشار بیانیه «حزب موتلفه» در حمایت از علی اكبر ولایتی، آشكار شد كه گرایش جریان [راست] محافظه كاران سنتی به سَمت مشاور ارشد رهبری در امور بین الملل خواهد بود. پزشكِ دیپلمات، كه خود را پرچم دار ائتلاف2+1 می خواند، در روزهای بعد بیانیه های پیاپی تشكل های همسوی دیگر همچون «جبهه پیروان خط امام ورهبری» و از جمله «جامعه اسلامی مهندسین» را به نام خود دید. سرانجام انتشار بیانیه ای به امضای آیت الله محمد یزدی، خبر می داد كه نظر اكثریت «جامعتین» نیز تأیید علی اكبر ولایتی است. دامنه 2 الی 4 میلیونی پایگاه رأی محافظه كاران سنتی، همواره نگاهی فقاهتی به اداره عرصه های مختلف جامعه داشته است و خواهان حفظ ارزشهای سنتی مومنان در جامعه، اقتصاد غیر دولتی و دوری از افراط در روابط سیاسی داخل و خارج بوده است.
بر این اساس، بیشترین تضاد صاحب ایدۀ دولت متمّم، در مناظره های تلویزیونی با سعید جلیلی نماینده راست رادیكال در دو حوزه اقتصاد و سیاست مشاهده شد.
سعید جلیلی- جوان ترین نامزد انتخابات ریاست جمهوری سعید جلیلی است كه جریان راست رادیكال را در 24خرداد نمایندگی می كند. راست رادیكال كه در دهه اخیر توانسته است به سازماندهی و هویت مستقلی از نسل اول محافظه كاران برسد، حساسیت شدیدی در برابر مخدوش شدن مرزها و مخلوط شدن نیروها از خود نشان می دهد و بر همین مبنا در ترسیم آنچه «گفتمان انقلاب اسلامی» می نامد، با سایر اصول گرایان زاویه دارد. مفاهیمی همچون «ساكتین فتنه» در چهار سال گذشته عمدتاً از سوی این نیروها برای حمله به چهره های میانه رو اصول گرا به كار گرفته شد.
-1.jpg)
بدنه این نیروها از تجمیع محافل تندرو مذهبی، سیاسی تشكیل یافته است كه سوابق امنیتی در كارنامه دارند. «قرارگاه عمار» و «جبهه پایداری» از اصلی ترین تشكل های جریان راست رادیكال به شمار می روند. پایگاه رأی این جریان عمدتاً در میان نسل سوم جوانان حزب اللهی است. هویت دینی این جریان با فاصله گیری از روحانیت و فقاهت سنتی، متمایل به هیأت های مذهبی و برخی طلاّب جوان تندرو تعریف می شود. راست رادیكال همواره توده ای كردن عرصه رقابت سیاسی و سیاست خارجی ستیزه جویانه را در دستور كار داشته است.
محمدباقر قالیباف- اگرچه بسیاری از نظرسنجی ها تا این زمان، بخت محمدباقر قالیباف در میان سایر كاندیداهای اصول گرا را بیشتر می دانند، اما مشابهت های نگران كنندۀ تاریخی با اتفاقات بهار84 برای شهردار تهران كم نیست. فرمانده اسبق نیروی انتظامی با وجود هشت سال تدارك صف و ستاد برای دست یابی به جایگاه ریاست جمهوری، همچنان نتوانسته است هیچ یك از جریان های سیاسی مهم اصول گرا را به حمایت خود راضی كند.
او به مانند سال 84، نتوانست توجه محافظه كاران سنتی را به دست آوَرَد و با وجود پیشی گرفتن از علی اكبر ولایتی در نظرسنجی ها، گزینۀ مقبول جامعتین نشد. جریان راست تندرو نیز به مانند سال 84 كه وی را به كپی برداری از بوروكراتها متهم كرده بود، در سال 92 نیز به او اعتماد نكرد. حتی بخشی از جمعیت ایثارگران و رهپویان انقلاب اسلامی با وجود قرابت های قبلی به قالیباف، غلامعلی حداد عادل را به وی ترجیح دادند تا بتوان شهردار پایتخت را تنهاترین سردار خواند. به بیان دیگر آنچه در انتخابات 84 روی داد به شكلی متفاوت برای محمد باقر قالیباف در حال تكرار است. بطوری كه محروم از حمایت طیف جریان های راست، جاذبه های تكنوكراتیك وی نیز در رقابت با نامزد واحد اصلاح طلبان، مزیت تعیین كننده ای برای او ندارد. رویكرد عملگرایانه قالیباف در میان دوقطبی راست رادیكال و اصلاح طلبی میانه رو عملاً تعلیق شده است. شاید بتوان ریزش آراء او پس از مناظره سوم را در پرتو این تحلیل جستجو كرد.
ائتلاف ناممكن و تلاش برای هدايت پنهان
به این ترتیب می توان دریافت كه چرا شكاف اصول گرایان در طی چند ماه منتهی به انتخابات به جای حركت به سوی ائتلافی برای پیشرفت به افتراقی تمام عیار در مناظره سوم تبدیل شد و مجادله تند اصول گرایان را در پی داشت. در حالی كه جریان راست محافظه كار به گفته یحیی آل اسحاق عضو ارشد مؤتلفه، معتقد به حاكم شدن «اعتدال» در كشور است، جریان راست رادیكال به «مقاومت» در تمامی حوزه ها و تداوم «دولت اسلامی» [راه احمدی نژاد منهای مشایی] می اندیشد.
در این میان برخی قرینه ها نشان می دهد محمد باقر قالیباف كه آشكارا در معادله این دو جریان اصول گرا نادیده گرفته شده است، و در آخرین همایش حامیان خود در میدان فلسطین یكی را به «ناكارآمدی» و دیگری را به «انقلابی نمایی» متهم كرد، به همراهی برخی نیروهای دیگر امید بسته است. در این ارتباط سایت «رویداد»، پنجشنبه در خبری تأمل برانگیز نوشت: «با توجه به این که مقام معظم رهبری برخی نهادها را با توجه به ماهیت خاص ایشان از دخالت در عرصه سیاست منع نموده اند، تلاشی مخرّب و غیراخلاقی با استناد به سخنان چندی پیش حجت الاسلام پناهیان در ستاد محمد باقر قالیباف برای کنار گذاشتن دکتر جلیلی به نفع وی صورت پذیرفته است.»
خبری كه شاید در كنار نقل قول چندی پیش آیت الله سعیدی، امام جمعه كرمان، درباره حمایت یك سردار سرشناس سپاه پاسداران از محمد باقر قالیباف كامل شود. با وجود آنكه سردار رمضان شریف سخنگوی سپاه، این خبر را «تأیید نكرد»، بازنشرِ پیامكیِ آن، همچنان دست به دست شد.
این شنیده های مبهم در اطراف محافل نزدیك به سعید جلیلی و محمد باقر قالیباف، بیش از پیش این شائبه را تقویت می كند كه شاید اختلاف نظر موجود بازتابی از تفاوت نگاه نهادهای مورد اشاره در خبر سایت «رویداد» به مصداق «نامزد اصلح» باشد.
به نظر می رسد فشارهای پنهان در سطوح تصمیم ساز اصول گرایان برای ایجاد اجماع در روز آخر تبلیغات به اوج خود رسید. به طوری كه شایعه عارضه قلبی علی اكبر ولایتی، توسط او از پشت تریبون تكذیب شد و كناره گیری اش در یك روز، بارها از سوی وی و اعضای ستادش كذب و بی اخلاقی خوانده شد. ستاد جلیلی نیز از واهمۀ حذف خالی نبود و ابتدا علی باقری رییس ستاد او، در هنگام خروج از همایش عصر چهارشنبه هواداران دبیر شورای عالی امنیت ملی، اخبار مربوط به كناره گیری سعید جلیلی را قویاً رد كرد و سپس نوبت به وحید جلیلی برادر این نامزد رسید كه ائتلاف و انصراف در شرایط فعلی را فاقد مبنا بداند.
در تأیید مذاكرات فشرده اصول گرایان برای رسیدن به نامزد واحد می توان به روزنامه رسالت اشاره كرد كه در شماره دیروز خود به نقل از حبیب الله عسگر اولادی از تلاش هایی برای اجماع اصول گرایان خبر داد ولی به نتایج آن اشاره ای نكرد.
در حالیكه تنها چند ساعت به آغاز رأی گیری انتخابات ریاست جمهوری باقی است، كسی نمی داند كه از دلِ شب تاریكِ «افتراق»، نام كدامین نامزد طلوع خواهد كرد. هشت سال پیش، در هنگامه ای مشابه، وقتی ائتلاف اصول گرایان به درِ بسته خورد، حسین شریعتمداری در واكنش به این ناتوانی و بلاتكلیفی پایگاه رأی آنان در یادداشتی نوشت: علاقه مندان به نظام خود به گزینه اصلح خواهند رسید. ماجرایی كه بعدها، به نام چرخشِ یك شبۀ اجماع از محمد باقر قالیباف به محمود احمدی نژاد معروف شد. محاسبه ای كه در آن با فرض دو مرحله ای شدن انتخابات، توان چالش گریِ چهرۀ آشتی ناپذیر و بسیجی ِ یك احمدی نژادِ گمنام در برابر هاشمی رفسنجانی، به مراتب بیشتر از سیمای خلبان سپیدپوش كارآیی داشت.
اكنون و در شرایطی كه نظرسنجی ها از حتمی بودن صعود حسن روحانی در صورت دو مرحله ای شدن انتخابات حكایت می كنند، سازماندهی بدنه رأی دهندگان اصول گرا به كدامین سو خواهد رفت؟ گزینه ای كه در مناظره سوم، با جملۀ مشهور «من سرهنگ نیستم، حقوق دانم» مغلوب شد یا گزینه ای كه هواداران جوانش او را «برگ برنده» می خوانند؟ كدامیك مرد میدان ِ مبارزه دوقطبی مرحله دوم خواهد بود؟
سایت خبری «رویداد» از زبان حسین شریعتمداری به این سوال اینگونه پاسخ می دهد:
نظر سنجی ها ملاک انتخاب اصلح نیست، به امید خدا کسی را که با این معیارهای امام و رهبری منطبق باشد، اصلح می دانیم و انتخاب می کنیم:
1- احدی نباید به کسی کورکورانه رأی دهد و اگر در صلاحیت شخصی، تمام افراد و گروه ها نظر موافق داشتند ولی رأی دهنده تشخیصش بر خلاف آنها بود، تبعیت از آنها صحیح نیست. "امام خمینی" (ره)
2- اهل استقامت و ایستادگی باشد و از فساد دور باشد "مقام معظم رهبری"
آیا باز هم قرعۀ ناگهانِ سرنوشت، در لحظۀ آخر از نام قالیباف خواهد گذشت؟
