این بستنی‌ها شما را مسموم می‌كند

به نقل از افکارنیوز, از باقلوا، زرشك، لواشكي، ميوه اي، شيري كه از انواع بستني هاي تازه وارد بازار هستند گرفته تا وانيلي، شكلاتي، سالار، مگنوم، گردويي، معجون، ناني، زعفراني، سنتي و فالوده كه قديمي ترين بستني ها هستند، همه و همه دوست داشتني اند! اصلاً كسي را در اطراف خود مي شناسيد كه بستني دوست نداشته باشد؟! بستني از آن خوراكي هايي است كه هر شخصي با هر سن و سالي، از بچه هاي ۲ ساله گرفته تا مادربزرگ و پدربزرگ هاي ۹۰ ساله، دوستش دارند و از خوردنش لذت مي برند به خصوص در تابستان كه براي بعضي ها به يك ميان وعده ثابت تبديل مي شود. آيا بايد بابت اين دلبستگي نگران باشيد يا مي توانيد با خيال راحت هر قدر دل تان مي خواهد بستني بخوريد؟

در اين مطلب قصد داريم به تمام سوالاتي كه در خصوص بستني خوري ذهن تان را درگير مي كند، پاسخ دهيم تا بدانيد تكليف تان با اين قهرمان روزهاي چيست.

ويژگي هاي يك بستني خوب

به نظر شما يك بستني خوب چه ويژگي هايي بايد داشته باشيد؟ همين كه خوشمزه و پر از تكه هاي خامه و مغزها باشد، كافي است يا شكل و شمايل و قوامش هم مهم است؟

شايد فكر كنيد طعم بستني خوب فقط به سليقه شما بستگي دارد اما به عقيده متخصصان يك بستني خوب بايد طعم مناسبي نيز داشته باشد و مواد شيرين كننده به نسبت مناسب در آن به كار رفته باشد. بستني اي كه خيلي شيريني يا بي طعم باشد، بستني مطلوبي به شمار نمي رود.

اجزاي بستني هم بايد كاملاً با يكديگر مخلوط شده باشند و مخلوط نهايي قوامي صاف و يكنواخت داشته باشد. همچنين تمام اجزاي تشكيل دهنده آن به نسبت معين (نه بيش از حد) به خوبي با هم مخلوط شده باشند.

يك بستني خوب نبايد زيادي سرد يا زيادي گرم باشد؛ حرارت بستني بايد طوري باشد كه وقتي آن را در دهان مي گذاريد، بتوانيد طعم آن را تشخيص دهيد. اگر بستني زيادي سرد باشد، پايانه هاي حس سرما را بيش از تحريك كرده و ذائقه به وسيله سرما بي حس مي شود و قضاوت درباره طعم بستني سخت مي شود. اگر هم زيادي گرم باشد، قاعدتاً ذوب مي شود و بستني در كار نخواهد بود!

در مورد مواد اوليه يك بستني مي توان گفت سلامت و بهداشتي بودن مهمترين نكته است. اين مواد اوليه نبايد به مدت طولاني و به روش نادرست در انبار نگهداري شده باشند. مصرف شير يا خامه ترش شده با كيفيت پايين و كره نگهداري شده در شرايط نامناسب مي تواند از كيفيت بستني بكاهد. بعضي از كارخانه هاي بستني سازي از شيرخشك هاي نامرغوب يا مانده استفاده مي كنند كه مي تواند از كيفيت محصول نهايي بكاهد.

از كي پاي بستني به زندگي ما باز شد؟

تاريخچه توليد بستني در ايران به حدود ۸۰ـ۷۰ سال پيش باز مي گردد اما اما در دهه هاي ۳۰ و ۴۰ بود كه بستني فروش ها براي خود اسم و رسمي پيدا كردند.

در سال هاي اوليه توليد بستني، شكر و شير و ثعلب را در استوانه هاي فلزي كه در بشكه هاي چوبي قرار داشت، مي ريختند و اطراف استوانه هاي فلزي را با نمك و يخ مي پوشاندند. يخ و نمك باعث مي شد دما به حدود ۲۰ درجه سانتيگراد زير صفر برسد. بعد از آن، قطعات يخ بسته اطراف استوانه فلزي را جدا مي كردند تا تمام محتويات استوانه سفت شود.

با اين روش، تهيه بستني حدود ۸ ساعت طول مي كشيد و حدود ۲۰ كيلو بستني آماده م يشد. البته دستگاه هاي بستني سازي اواخر دهه ۴۰ وارد ايران شدند و شركت سازنده اين دستگاه ها به هر يك از بستني فروشي هاي معروف تهران يك دستگاه هديه داد. در آن زمان تنها در جشن ها و اعياد بود كه كار بستني فروش ها رونق مي گرفت اما به مرور زمان تعداد بستني فروش ها و به تبع آن مشتري هاي بستني بيشتر شد، دستگاه هاي بستني ساز ديگر كار بستني فروشي ها را راحت كرده بود و ديگر نيازي به صرف ۸ ساعت وقت براي تهيه بستني نبود. كم كم بستني هاي كارخانه اي هم باب شد؛ بستني هي يخي و شيري با شمايل چوبي، قيفي، ليواني و... .

حالا هم كه ديگر دنيايي از طعم و رنگ در بستني ها وجود دارد كه البته تنوع توليد بستني در ايران در مقايسه با انهايي كه در توليد اين ماده خوراكي پيشرو هستند، اصلاً قابل مقايسه نيست. جالب است بدانيد در ژاپن بستني با طعم غذاهاي مختلف از ماهي شور ژاپني، كاكتوس، سيب زميني شيرين و خرچنگ گرفته تا بادمجان و جلبك هم تهيه مي شود. گذشته از اين طعم هاي عجيب و غريب كه البته هنوز در كشور ما باب نشده. بستني ها اين روزها با اشكال متنوعي به دست مصرف كننده مي رسند.

اما اين روزها كه فقط با بستني خوردن مي توانيم كمي دل مان را خنك كنيم، كدام بستني ها سالم ترند و كمتر چاق مان مي كنند؟ اصلاً چقدر بستني مي توانيم بخوريم و آيا اعتياد به بستني واقعي است؟!

يخي يا شيري؟ زعفراني يا خامه اي؟

در كل بستني ها به ۲ گروه شيري و يخي تقسيم مي شوند. در بستني هاي يخي از اسانس ها و رنگ هاي خوراكي و شيرين كننده ها استفاده مي شود كه انواع ميوه اي و لواشكي و... هم از همين نوع هستند اما بستني هايي كه از شير تهيه مي شوند، خودشان باز به ۲ دسته تقسيم مي شوند؛ يكي انواع كارخانه اي و ديگر انواع سنتي كه داخل مغازه ها توليد مي شود. البته در اين بستني ها از شير خشك استفاده مي شود و عيبي كه اين بستني ها دارند، مربوط به افزودني هاي آنهاست زيرا انواع اساس هاي شيميايي كه باعث خوش رنگي و خوش بويي بستني هاست به آنها اضافه مي شود. از طرفي افزايش نگهدارنده ها در اندازه هاي زياد براي سلامت مضر است اما اگر اين بستني ها حداكثر دو بار در هفته مصرف شوند، ضرري متوجه سلامت بدن شما نخواهد بود.

بستني هايي كه با نام سنتي و يا زغفران و خامه درست مي شوند به شرطي كه واقعاً زعفران داشته باشند، خوب هستند اما بعضي بستني فروش ها از گل رنگ استفاده مي كنند. گل رنگ نسبتاً سمي است و مصرف زياد آن براي سلامت بدن مضر است اما زعفران كه خود يك ادويه آنتي اكسيدان است، ارزش غذايي هم دارد و براي بدن مفيد است.

در مورد شير و خامه هايي كه به بستني هاي سنتي اضافه مي شود، اگر پاستوريزه باشد، قاعدتاً مشكلي نخواهد بود اما اگر محل توليد و نحوه نگهداري اين مواد بهداشتي نباشد، اين بستني ها تبديل به منبع غني آلودگي ميكروبي مي شوند و ممكن است سموم موجود در آن باعث ايجاد مسموميت همراه با استفراغ، دل پيچه، سردردهاي شديد و تهوع شود، پس در انتخاب تان دقت كنيد.

لحظه به لحظه با بستني

اگر دوست داريد بدانيد با خوردن بستني چه اتفاق هايي در بدن تان مي افتد، بايد خوردن بستني را به چند دسته تقسيم كنيم:

۱. قبل از گاز زدن: مراكز لذت و پاداش مغزتان فعال شده و شما را به خوردن بستني ترغيب مي كنند حتي اگر واقعاً گرسنه يا تشنه نباشيد.

۲. نفتي كه مغز بر آتش دل تان مي ريزد: بخش هيپوكامپ مغز شما كه نقشي كليدي در يادآوري خاطرات دارد به يادتان مي آورد كه طعم بستني چقدر عالي است و دفعه آخري كه بستني خورديد، چقدر شاد شديد.

۳. بعد از اولين گاز: چربي و قند روي سطح زبان را گرفته، غدد چشايي تان را تحريك كرده و با ايجاد اين حس كه «اين خوراكي واقعاً معركه است» مغز را هوشيار مي كند. مغزتان شروع به ترشح دوپامين و بقيه مواد شيميايي مربوط به احساس خوب مي كند. در همين زمان، پانكراس تان انسولين ترشح مي كند تا قند را از رگ هاي گردش خون خارج كند و به بافت ها برساند. (در اندازه هاي كوچك، اين فرآيند اشكالي ايجاد نمي كند اما مصرف مداوم قند مي تواند منجر به گيج شدن متابوليسم بدن، اضافه وزن يا ديابت شود).

۴. براي جلوگيري از پرخوري: شكم تان شروع به ترشح هورمون هاي كنترل اشتها مانند گرلين مي كند. نتايج پژوهشي نشان داده افرادي كه بستني خوردن شان نيم ساعت طول مي كشد، بيشتر از كساني كه در عرض ۵ دقيقه همان مقدار بستني را مي خورند، احساس سيري مي كنند.

۵. چند دقيقه بعد از اولين گاز: احساس سرما، باعث مي شود مغز براي گرم شدن خود تلاش كند. يك حس ناگهاني و گاهي دردناك، خون به رگ اصلي سر هجوم مي آورد و در نتيجه ممكن است بقيه عروق تنگ شوند. نگه داشتن زبان روي سقف دهان مي تواند كمك كننده باشد.

۶. بعد از يك ساعت: پروتئين، چربي و كربوهيدرات خيلي زود ذخيره انرژي بدن شما را پر مي كند البته به شرطي كه قبلاً فعاليت بدني سختي انجام داده باشيد و اگر اين طور نباشد، ممكن است ذخاير انرژي تان پر باشند و به اين ترتيب سلول هاي چربي تان بيش از ۳۰۰ كيلوكالري انرژي اضافه را جذب خواهند كرد.

۷. روز بعد و بعدتر: خوردن روزانه بستني مي تواند حس و حال خوبي به شما بدهد اما تحقيقات نشان داده ۵ـ۴ بار بستني خوردن در هفته مي تواند لذت بستني خوردن را كمرنگ كند و براي همين، افراد براي دستيابي به حس خوب مصرف شان را بيشتر و بيشتر مي كنند؛ درست مثل معتادها!

۸. قبل از خوردن بستني: به اندازه بستني كه قصد خوردنش را داريد، دقت داشته باشيد. نتايج پژوهشي نشان داده است افراد وقتي از ظرف بزرگتري براي بستني خوردن استفاده مي كنند، ۳۱ درصد بستني بيشتري مي خورند و وقتي از قاشق بزرگتري براي كشيدن بستني استفاده مي كنند ۱۵ درصد بيشتر بستني مي خورند.

بستني ماستي انتخاب خوبي است

ماست بستني را كه مي شناسيد؟ همان بستني هايي است كه به جاي شير با ماست تهيه شده اند. در واقع پايه بستني ماستي! توليد به آن استارترهايي كه ماست توليد مي كنند، مي افزايند و ديگر مواد لازم براي مخلوط بستني مانند شكر، چربي، مواد پايداركننده و طعم دهنده ها را هم به آن اضافه مي كنند.

ماست بستني جزو گروه لبنيات، البته با كمي تغييرات شيميايي است كه خواص بسيار مفيد و فراواني هم دارد. اين بستني، علاوه بر اينكه تركيب هاي شير را دارد، طي فرآيند توليد، غليظ تر هم شده است و شايد بتواند تنها اشكال آن را كالري بالايش دانست.

يك بستني = چند ساعت پياده روي!

بد نيست بدانيد براي سوزاندن كالري دريافتي از كمترين حجم بستني، بايد يك ساعت تا يك ساعت و نيم پياده روي كرد بنابراين اگر نمي توانيد براي سوزاندن كالري بستني به اندازه كافي راه برويد يا فعاليت بدني داشته باشيد، ميزان كالري دريافتي از ساير خوراكي هايتان را كاهش دهيد. مثلاً اگر در روزهاي عادي كه يك بشقاب برنج مصرف مي كنيد، بهتر است روزي كه بستني مي خوريد، مقدار برنج را به نصف و حتي كمتر كاهش دهيد. در غير اين صورت پس از مدتي و با مصرف بستني هايي كه سرشار از شكر و بر پايه شير پرچرب هستند، روز به روز چاق تر خواهيد شد. گاهي مصرف يك بستني بزرگ خامه اي و سرشار از شكلات مي تواند بيش از يك وعده غذايي به بدن كالري برساند.

ارزش غذايي بستني

اين روزها بيشتر افراد به دنبال تناسب اندام هستند و براي همين سعي مي كنند كالري مواد مصرفي شان را پيش از مصرف محاسبه كنند. بستني هم از اين قاعده مستثنا نيست! روي پاكت بستني ها، ميزان كالري آن، مواد تشكيل دهنده و... در جدولي درج مي شود. كم كالري ترين بستني هايي كه اين روزها در بازار پيدا مي شود، بستني هاي يخي ميوه اي و لواشكي است. پس اگر دنبال لاغري هستيد، سراغ بستني هايي كه در آنها خبري از پسته و بادام و تكه هاي خامه نيست برويد. متخصصان تغذيه مي گويند ارزش غذايي بستني ها به ارزش غذايي مواد اوليه كه در ساخت آن استفاده شده است، بستگي دارد. چربي بستني ۲ تا ۳ برابر شير و پروتئين آن كمي بيشتر از شير است. تخم مرغ، ميوه و شكر تركيبات ديگر بستني هستند كه ارزش غذايي آن را افزايش مي دهند. بستني يكي از عالي ترين منابع انرژي است كه بيش از نصف مواد جامد آن شكر (ساكاروز و لاكتوز) است بنابراين بايد هنگام خوردن آن حساب كالري هاي را بكنيد ولي اگر رژيم افزايش وزن داريد، خوردن اين خوراكي انرژي زا توصيه مي شود اما بايد مراقب ديابت هم باشيد! چون در تهيه بستني از شير استفاده شده، ويتامين A، ويتامين ۱B (تيامين)، ۲B (ريبوفلاوين)، ۳B (نياسين) و ويتامين E هم در بستني پيدا مي شود. اگر هم در توليد بستني ميوه اي از ميوه هاي تازه استفاده شده باشد ويتامين C نيز در بستني شما يافت مي شود. كلسيم و فسفري كه در شير بستني موجود است، براي سلامت استخوان ها و دندان ها مفيد است.

يخي هاي خطرناك و بي خطر!

بستني هاي يخي هم كه اين روزها غير كارخانه اي هايش كمتر پيدا مي شود مگر در قالب يخ در بهشت! در اين صورت بايد از طبيعي بودن رنگ شان و سلامت آبي كه در تهيه آن استفاده شده، مطمئن شويد چون بستني يخي هايي كه در كارخانه هاي معتبر توليد مي شوند، مقدار استانداردي از مواد رنگي مجاز دارند. در اين بستني ها از مقدار اندكي تركيبات طبيعي مثل آبميوه ها استفاده مي شود و به لطف مواد رنگي شيميايي شفاف و زيبا هستند. هر چند كه مقدار تركيبات شيميايي اين بستني ها كنترل مي شود اما مصرف طولاني مدت اين مواد مي تواند مشكل ساز باشد. اگر وزن تان در محدوده طبيعي است، مي توانيد هفته اي يكي، ۲ بستني بخوريد، البته نه به جاي وعده اصلي غذا به خصوص براي بچه ها!