آیا دختران بندر کنگ هنوز هم ختنه می‌شوند؟

بسیاری از صاحب‌نظران اجتماعی معتقدند عرف و فرهنگ در زندگی مردم، نقش به مراتب موثرتری را نسبت به قوانین بازی می‌کنند. در واقع فرهنگ ریشه در اعتقادات و عرف زندگی چند صد هزار ساله افراد دارد و به همین دلیل، هم بیشتر تاثیرگذار است و هم تغییردادن آن به مراتب سخت‌تر، پرهزینه‌تر، طولانی‌تر و البته ماندگارتر است؛ اما قوانین در عوض به راحتی قابل تغییر بوده و از طریق اعمال قانون و در نظر گرفتن مجازات برای کسانی که سرپیچی می‌کنند، می‌توانند به سبک زندگی افراد جامعه تحمیل شوند. مسئله اما همین است که این تحمیل شدن اگر همراره با آموزش‌های فرهنگی و تبلیغات رسانه‌ای نباشد، همواره راه گریزی از آن پیدا می‌شود.

به گزارش مهرخانه، ختنه زنان از آن دست موضوعاتی است که سال‌هاست در متن رسمی ‌قوانین و زندگی افراد در جامعه ایرانی ممنوع شده است، اما به باور عده‌ای از ساکنان برخی نقاط در ایران این عمل برای دختران لازم و واجب است. گرچه خانوادگی و مخفیانه بودن این عمل باعث شده نه تنها امکانی برای مجازات اعمال‌کنندگان آن نباشد، بلکه حتی آمار رسمی ‌و دقیقی هم از میزان و نحوه و شیوع ختنه دختران در ایران موجود نیست.

این در حالی است که نام بندر کُنگ -بندری در جنوب ایران از توابع استان هرمزگان- در سایت‌ها و وبلاگ‌های مختلف با ختنه زنان عجین شده است. بسیاری از نوشته‌ها در رابطه با این خطه، به موضوع ختنه زنان با عناوین مختلفی مانند تیغ سنت و فرهنگ و یا ناقص کردن زنان پرداخته است. در همین راستا نگاهی خواهیم داشت به تعریف عمل ختنه کردن زنان و مصاحبه با مسئولین استان هرمزگان در رابطه با میزان و شیوع این سنت تقبیح شده در بندر گنگ.

ختنه زنان چیست؟
بریدن آلت تناسلی زنان (Female Genital Cutting)، ختنه زنان، ناقص‌سازی جنسی زنان یا مثله‌کردن جنسی زنان بر اساس تقسیم سازمان بهداشت جهانی به یکی از چهار عمل زیر اشاره دارد:

نوع اول شامل برداشتن جزئی یا کلی کلیتوریس و/یا غلفه‌ است (کلیتوریدکتومی)،

نوع دوم شامل برداشتن جزئی یا کلی کلیتوریس و لب‌های کوچک فرج با/ بدون بریدن لب‌های بزرگ فرج،

نوع سوم شامل تنگ کردن مجرای مهبل با ایجاد یک مهر و موم پوششی با قطع کردن و تغییر مکان دادن لب‌های کوچک فرج و/ یا لب‌های بزرگ فرج، با یا بدون برش کلیتوریس،

نوع چهارم شامل هرگونه عمل خطرناک دیگر بر روی آلت تناسلی زنان به مقصودی غیر پزشکی مانند: سوراخ کردن، سوزن زدن، شکافتن و غیره است.

این عمل دلایل ریشه‌داری در فرهنگ مردم در جوامع مختلف داشته است که از مهم‌ترین انها می‌توان به انجام ناقص‌سازی جنسی زنان، برای کنترل یا کم کردن میل جنسی آنان اشاره کرد.

پری صیادی، مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری استان هرمزگان، در گفتگو با مهرخانه، درخصوص ختنه دختران در شهر ۱۳۰ هزار نفری بندر کُنگ در ۵ کیلومتری بندر لنگه از شهرهای استان هرمزگان گفت: آمار ارائه‌شده برخی سایت‌ها بسیار با واقعیت فاصله دارد. در سفر‌های دوره‌ای که به شهرهای استان داریم، چنین موردی را مشاهده نکرده‌ایم. خود من در استان‌های دیگری که نام نمی‌برم، شاهد مواردی از ختنه زنان بوده‌ام، اما مربوط به زنان ۴۰ سال پیش بوده است. البته در همان استان‌ها نیز چنین امری عمومیت ندارد.
 
حتی زن ۴۵ ساله‌ای در این شرایط ندیده‌ام
او در ادامه بیان کرد: مردم بندر گنگ بیشتر اهل سنت هستند و تمکن مالی خوبی دارند و همین تمکن مالی باعث شده میزان سطح تحصیلات دختران این شهر نیز بالا باشد. بنابراین در این شهر مادری را نداریم که بخواهد چنین عملی بر روی دخترش انجام شود.

مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری استان هرمزگان ادامه داد: در بندر کنگ زنان ۵۰ سال به بالایی هستند که خود من با آنها برخورد داشته‌ام و در گذشته به دلیل وجود چنین سنتی ختنه شده‌اند، اما حتی زن ۴۵ ساله‌ای در این شرایط ندیده‌ام.

صیادی در پایان صحبت‌های خود گفت: بندر کنگ فعالان زن اجتماعی زیادی دارد که سایت‌های خبری خوبی راه‌اندازی کرده‌اند و خبر‌های استانی را در سایت خود منتشر می‌کنند. همچنین زنان بندر کنگ در زمینه شعر٬ طراحی٬ موسیقی و صنایع دستی فعال هستند و در چنین شهری از آنچه به عنوان تیغ سنت و فرهنگ نام برده شده٬ نمی‌توان اثری یافت.

مخفی بودن عمل ختنه در بندر کنگ/ در ۱۵ یا ۲۰ سال گذشته موارد ختنه زنان در بندر کنگ مشاهده شده است
این در حالی است که مدیر روابط عمومی ‌‌دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس در گفتگو با مهرخانه گفت: در طی ۱۵ یا ۲۰ سال گذشته موارد ختنه زنان در بندر کنگ مشاهده شده که تنها در قسمت‌هایی از این شهر بوده است.

دکتر فاطمه نوروزیان گفت: ختنه زنان یک امر روتین و مشخص نیست و اگر در خانواده‌‌ای هم صورت گیرد٬ به صورت کاملاً مخفی انجام می‌شود و نه در مطب‌های دکتر. این عمل یک کار غلط از نظر اخلاقی٬ شرعی٬ پزشکی و بهداشتی است و اگر بدانیم چه کسانی این کار‌ها را انجام می‌دهند٬ مطمئناً جلوگیری خواهیم کرد، اما چون به صورت کاملاً مخفیانه صورت می‌گیرد٬ غیرقابل شناسایی است.

نوروزیان تصریح کرد: ازطرفی چون این عمل شایع نیست، نمی‌توان آموزش همگانی در این زمینه داد، اما در همان ۲۰ سال گذشته که این عمل در بندر کنگ صورت می‌گرفته، یکی از پرسنل مرکز بهداشت در آن زمان توانست با آموزش و آگاهی‌بخشی به ساکنان این بندر، از پیشرفت و گسترش این عمل جلوگیری کند.

پیامدهای ختنه دختران چیست؟
ختنه‌ دختران گاه منجر به نقص دايمى عضو، دردهاى شديد، عفونت‌هاى مزمن يا شوك روحى اين دختران مي‌شود. اولین مشکلات در زمان عمل رخ می‌دهد. تقریباً تمام دختران در هنگام عمل دردی جانکاه و خونریزی را تجربه می‌کنند. در بعضی انواع ناقص‌سازی پای دختران باید برای روزها و یا هفته‌ها به هم بسته شود که بسیار وضع ناراحت‌کننده‌ای را به دختران بوجود می‌آورد.

عفونت‌های بعد از عمل نیز محتمل است. هرچند تعداد این مورد تنها زمانی مستند می‌شود که بیمار جهت درمان به بیمارستان مراجعه کند. ناقص‌سازی پیامدهای ناگوار بلند مدت متعددی دارد. کاهش لذت جنسی، دردهای عصبی، عفونت، مشکلات روانی، و استرس‌های بعد از عمل، اختلال‌های ادراری، آسیب به ارگان‌های مجاور، عوارض روانی جنسی از جمله این پیامدهاست. همچنین بریدن دستگاه تناسلی زنان میزان احتمال ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد و سبب هپاتیت نوع ب، HIV و انتقال عفونت‌ها از جمله انتقال ویروس می‌گردد.

همچنین بروز عفونت لگنی در زنانی که ختنه شده‌اند بیشتر بوده، و این ممکن است باروری آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد. از نظر آماری، زنان عقیم در بین کسانی که قطع دستگاه تناسلی نوع سوم انجام داده‌اند بیشتر یافت می‌شود. کشور سومالی بیشترین تعداد برش دستگاه تناسلی نوع سوم را دارد، و بیشترین نرخ مرگ نوزادان و مرگ مادر در جهان را نیز داراست. اگر چه عوامل دیگر نیز در این موضوع دخیل هستند، ولی می‌توان بخشی از دلیل را به برش دستگاه تناسلی نسبت داد.

(در همین زمینه: گزارش سازمان‌های انگلیسی درباره ختنه دختران)
(در همین زمینه: 30 میلیون زن و دختر در معرض ختنه قرار دارند)

برای مقابله با ختنه زنان چه می‌توان کرد؟
به نظر می‌رسد با توجه به مخفی بودن این عمل، ابتدا لازم است پژوهش‌هایی در رابطه با کم و کیف این واقعه در دختران نوجوان و جوان صورت گرفته و سپس با توجه به میزان شیوع و گستردگی آن، راهکارهایی قانونی و فرهنگی جهت پیشگیری از انجام این سنت ناشایست، جهت آموزش به خانواده‌ها اعمال شود. این راهکارها از درنظر گرفتن مجازات‌های قانونی برای اعمال‌کنندگان ختنه زنان می‌تواند در نظر گرفته شود، تا آموزش‌های فرهنگی از طریق کلاس‌های آموزشی برای مادران باردار و زنان جوانی که دختران کوچک دارند.

(در همین زمینه: ختنه دختران مشکل اصلی کشورهای اسلامی است؟)