شکاف برجامی اروپا و آمریکا و فرصت ویژه ایران
خرداد:بروز اختلاف نظر ایالات متحده و اتحادیه اروپا بر سر برجام هم اینک منجر به شکاف جدی میان آنها شده است که این مساله را می توان یک فرصت ویژه برای ایران در جهت بهره برداری در عرصه های داخلی و بین المللی به شمار آورد.
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، تفسیر و پژوهش های خبری، یکی از مهمترین پیامدهای توافق هسته ای با ایران، آشکار شدن اختلاف نظر در گروه 1+5 بود.
از اردیبهشت گذشته که «دونالد ترامپ» خروج کاخ سفید از برجام را اعلام کرد، اتحادیه اروپایی به شدت با این اقدام به مخالفت پرداخت و با مشخص تر شدن پافشاری رئیس جمهوری ایالات متحده بر خواسته خود، عمق شکاف دیدگاهی در دو سوی آتلانتیک عیان تر شد.
اتحادیه اروپا ابتدا برای تغییر نظر ترامپ یا استثنا شدن اروپا از فراگیری تحریم ها تلاش کرد اما پس از آنکه به نتیجه ای نرسید به دنبال اقدام مستقل برای حمایت از منافع تجاری و اقتصادی بنگاه های خود برآمد.
اتحادیه اروپایی در این راستا، اقدامات قانونی را برای مقابله با تحریم ها و ایجاد کانال مستقل مالی حتی از طریق بانک سرمایه گذاری اروپایی در پیش گرفت. گفته می شود اروپا اکنون مسیر حفظ برجام از طریق تضمین خرید نفت از ایران را هم دنبال می کند.
** هراس آمریکا از تعمیق شکاف با اروپا
شرایط موجود در دوسوی آتلانتیک و سیاست های اعلامی اتحادیه اروپا اکنون موجب نارضایتی و نگرانی شماری از مقام های آمریکایی به ویژه جمهوریخواهان از مواضع بروکسل شده است.
«لیندسی گراهام» با نگرانی از وضعیت یاد شده آشکارا از کشورهای اروپایی درخواست کرده است تا با آمریکا در زمینه تشدید فشار بر ایران همکاری کنند.
گراهام در گفت وگو با شبک خبری «فاکس نیوز» با ابراز خرسندی از مواضع تند ترامپ در مقابل ایران اظهار داشته است: ترامپ همکاری خود را با کشورهای عربی و اسرائیل برای محدودیت بیشتر ایران تشدید کرده است و در این راستا اتحادیه اروپا هم باید به واشنگتن کمک کند.
به گفته وی «کشورهای اروپایی به جای تجارت با ایران، برای مقابله با نقش تهران در خاورمیانه، به آمریکا کمک کنند تا ایران را به زانو در آورد».
هراس از تاثیرگذاری این شکاف در میان مقام های آمریکایی به میزانی جدی شده است که گفته می شود جمهوریخواهان ارشد آمریکایی، نامه هایی را به پایتخت های سه کشور اروپایی امضاکننده برجام ارسال کرده اند. این سیاستگذاران ایالات متحده از دولت های آلمان، فرانسه و انگلستان درخواست کردند اقداماتی را انجام ندهند که موجب تضعیف تحریم های کاخ سفید علیه ایران می شود.
تارنمای «دویچه وله» در این زمینه عنوان داشت که برخی روزنامه ها و رسانه های آلمانی گزارش هایی را در زمینه ارسال نامه به سفارت آلمان در واشنگتن منتشر کرده اند. به نظر می رسد در این نامه تلاش اروپایی ها برای خودداری از اجرای تحریم های آمریکا بسیار نگران کننده توصیف شده است.
در همین ارتباط، تارنمای روزنامه «فایننشال تایمز» نیز در گزارشی از پافشاری اتحادیه اروپا جهت مستثنی شدن از تحریم های ترامپ خبر داد، زیرا کشورهای اروپایی تلاش می کنند تا راهی را برای نجات توافق هسته ای بین المللی با ایران پیدا کنند.
این روزنامه افزود: سه کشور چندی قبل نامه ای را به دولت ترامپ (وزارت خزانه داری و امور خارجه آمریکا) نوشتند و خواستار تعلیق تحریم ها علیه حوزه های مالی، انرژی و بهداشتی اروپا شدند. این امر نشان می دهد آن ها به دنبال ایجاد چتر حمایتی از شرکت های خود در مقابل تحریم های کاخ سفید هستند.
تارنمای پژوهشکده «میدل ایست آی» اگرچه دیدگاه مثبتی به کارآمدی کامل رویکردهای اتحادیه اروپا برای مقابله با دور جدید تحریم های آمریکا ندارد اما بر این اعتقاد است: تحریم هایی که از فصل پاییز به اجرا در می آید در مقابل برنامه های اتحادیه اروپا قرار دارد که برای محافظت از شرکت های تجارت کننده با ایران اجرا می شود. شرایط نشان می دهد مبارزه ای سخت در جریان است.
به نظر این موسسه پژوهشی، مهمترین سلاح اتحادیه اروپا در این جدال، شکل به روز شده ای از «وضعیت مسدودساز» است که نخستین بار در دهه 1990 میلادی برای مقابله با تحریم های ایالات متحده علیه لیبی، کره شمالی و ایران به کار گرفته شد. اکنون اتحادیه اروپا اعلام کرده است تصمیم دارد فرایند رسمی برای فعال سازی این قانون را آغاز نماید. بروکسل تلاش دارد با این کار ضمن حفظ منافع بنگاه های خود به بقای توافق هسته ای کمک کند.
وضعیت انسداد مانع اجرای قوانین تحریمی آمریکا علیه شرکت های اروپایی می شود و به اتحادیه اروپا اجازه می دهد تا ضررهای تحریم های واشنگتن را جبران کند. اگر این قانون در اروپا اجرایی شود اقدامات ایالات متحده را غیرقانونی تفسیر می کند و بروکسل را قادر می سازد آرای دادگاه ها و قضات آمریکایی علیه بنگاه های اقتصادی قاره سبز را خنثی نماید.
**راهکارها برای دور زدن تحریم
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان چندی قبل در نخستین همایش مشترک سفیران و رئیسان نمایندگی جمهوری اسلامی ایران با فعالان بخش خصوصی، به همین موضوع اشاره کرد و گفت: شکافی بین آمریکا و اروپا وجود دارد و ما می توانیم در این حوزه فعال باشیم؛ نیازی نداریم که پل بین شکاف آمریکا و اروپا باشیم.
وی با اشاره به لزوم بهره برداری از اختلاف نظر به وجود آمده میان دو طرف خاطر نشان ساخت «اروپایی ها امروز باید تصمیم بگیرند که آیا قرار است فعالان اقتصادی، بانک ها و دولت های آن ها منافع اروپا را دنبال کنند یا منافع آمریکا. ... این یک فرصت ویژه به ما داده تا از آن استفاده کنیم».
«فایننشال تایمز» اخیرا نیز در گزارش دیگری عنوان کرده بود: تجارت با ایران بر سر دوراهی سختی در مورد تاثیرگذاری تصمیم اروپا یا قوانین آمریکایی قرار گرفته است. اتحادیه اروپایی در حال نهایی کردن اقدامات متقابل خود در برابر تحریم های ترامپ است اما کارشناسان اروپایی در میزان کارآمدی ابزارهایی که تاکنون مورد آزمایش قرار نگرفته است، تردید دارند.
این روزنامه به نقل از «ژان دی رویت» از مشاوران حقوقی در امور بین الملل آورده است «خط مشی اروپا در کل در تعارض با سیاست های آمریکا قرار دارد». علاوه بر این تشدید تنش ها میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا در زمینه تعرفه های تجاری بر واردات به آمریکا، بر پیچیدگی های وضع موجود افزوده است.
در شرایطی که شکاف میان اروپا و آمریکا بیشتر می شود راهکارهای گوناگونی مورد توجه مسئولان کشورمان قرار گرفته است. همانطور که وزیر امور خارجه کشورمان به آن اشاره داشت تعامل با شرکت های متوسط و کوچک اروپایی یک فرصت مناسب است که می تواند به پویایی بخش خصوصی ایران کمک کند. از طرف دیگر کارشناسان انجام معاملات دو جانبه با استفاده از ارزهای ملی و بدون دخالت دلار را به عنوان راهکار مناسب دیگر برای مقابله با محدودیت های کاخ سفید ارزیابی می کنند.
