وقتی که خانه برای دختران ناامن می‌شود

مؤسسه‌ مهرطه مؤسسه‌‌ای غیرانتفاعی، غیر‌دولتی و غیر‌سیاسی است که درسال 1381 با هدف نگهداری شبانه‌روزی از دختران بی‌سرپرست و بد‌سرپرست شروع به کار کرده است.

به گزارش مهرخانه، این مؤسسه‌ از همان ابتدای تأسیس از پشتوانه مؤسسان و مشارکت اعضای بهره برده و امروز پس از گذشت سال‌ها لحظه لحظه‌ی رشد دخترانش را زندگی کرده، و تلاش کرده با ارائه آموزش‌های لازم آنها را برای ورود به عرصه‌ی زندگی آماده سازد. در این گزارش بخشی از فعالیت‌های این مؤسسه، به تحریر کشیده می‌شود.

مددجویان این مؤسسه‌ به سه گروه تقسیم می‌شوند:
1-    مددجویان فاقد سرپرست (ایتام)؛ کسانی که عمدتاً پدر یا مادر خود را از دست داده‌اند.
2-    مددجویان بدسرپرست؛ کسانی که پدر یا مادر آنها به دلایل مختلف فاقد صلاحیت برای نگهداری و حمایت از آنها هستند.
3-    خانواده‌های نیازمند؛ سرپرستی این خانواده‌ها را عمدتاً زنانی به عهده دارند که قادر به اداره مالی خانواده نیستند.

مراجعین از طریق سازمان بهزیستی معرفی می‌شوند
مددکار اجتماعی مؤسسه‌ مهرطه در رابطه با شرایط پذیرش دختران در این مجموعه در گفتگو با خبرنگار مهرخانه عنوان کرد: دختران بدسرپرست یا بی‌سرپرست معمولاً از طریق سازمان بهزیستی و یا به واسطه افرادی که مؤسسه‌ نسبت به آنها شناخت دارد، به مؤسسه‌ معرفی می‌شوند که پس از انجام تحقیقات لازم، مؤسسه‌ اقدام به پذیرش آنها می‌کند. پس از آن نیز از طریق اداره سرپرستی، سرپرستی این دختران گرفته می‌شود. البته چند سال است پذیرش از طریق معرفی افراد، غیرقانونی شده و تمام دختران باید تنها از طریق بهزیستی به مؤسسه‌ معرفی شوند.

در حال حاضر 25 دختر از سن 5 تا 24 سال، در این مؤسسه‌ تحت سرپرستی قرار دارند که عمده فعالیت‌های مهرطه در رابطه با آنان به این شرح است:

1.    نگهداری شبانه‌روزی ازدختران بدسرپرست و نیازمند سرپرست،
2.    حمایت از زنان وکودکان در معرض آسیب،
3.    ارائه مشاوره وخدمات روانشناختی،
4.    ارائه خدمات مددکاری جهت فرزندان مؤسسه و افراد مراجع کاریابی،
5.    ودیعه مسکن حمایت تحصیلی،
6.    تأمین جهیزیه و سیسمونی،
7.    ارائه مستمری ماهانه به افراد واجد شرایط و نیازمند.

بیشترین دلیل مراجعین مؤسسه‌، اعتیاد والدین است
سونیا مرزآرا در مورد اینکه معمولاً کدام دختران به مؤسسه‌ ارجاع داده می‌شوند؟، تصریح کرد: بچه‌های ما معمولاً دختران بدسرپرست هستند که در اکثر موارد به دلیل اعتیاد والدین قادر به زندگی در کنار خانواده نیستند. همچنین فوت یکی از والدین و عدم توانایی یا مسئولیت‌پذیری والد دیگر در نگهداری از دختران، مشکلات مالی و فقر، آزارهای جنسی، ضرب و شتم و عدم نظارت والدین در حمایت و سرپرستی این دختران، از دیگر دلایلی هستند که شرایط این دختران را برای زندگی خانوادگی نامساعد کرده و به مؤسسه‌ ارجاع داده می‌شوند.

این کارشناس مددکاری اجتماعی در ادامه افزود: مهم‌ترین دلیلی که موجب بدسرپرست بودن دختران می‌شود، مسئله اعتیاد است که بیش از 80 درصد مددجویان ما نیز به دلایل مرتبط با همین موضوع در مؤسسه‌ نگداری می‌شوند. در واقع آسیب‌های همراه با اعتیاد بسیار گسترده است و از همراه کردن کودکان برای خرید و فروش موادمخدر تا بی‌تفاوتی نسبت به آنان و روابطشان را دربرمی‌گیرد. همچنین ضرب وشتم و آزارهای جنسی همگی، جزء پیامدهای مستقیم اعتیاد والدین محسوب می‌شود.

دختران ترخیص‌شده تا سال‌ها تحت نظارت و حمایت مددکاران مؤسسه‌ هستند
واحد مشاوره و مددکاری مهرطه به ارائه خدماتی به این دختران نیز می‌پردازد که شامل این موارد می‌شود: نظارت، برنامه‌ریزی و پیگیری بهداشت روانی فرزندان در مراحل مراقبت ازآنها و در مرحله انتقال به جامعه و خانواده، تأمین نیازهای روانی و عاطفی دختران، همزمان با آموزش و راهنمایی پرسنل وخانواده، برگزاری جلسات مستمر مشاوره فردی و گروهی جهت ارتقاء بهداشت روانی فرزندان، فعالیت‌های آموزشی جهت ارتقاء آگاهی‌ها و آموزش‌های علمی- هنری و حرفه‌ای در راستاي توانمندسازی فرزندان و شکوفایی قابلیت‌ها و استعدادهاي آنها و نیز ایجاد حس اعتماد به نفس درایشان، برنامه‌هایی را تدوين کرده و در حد امکانات به اجرا در آمده است.

مرزآرا در رابطه با تعداد دختران و شرایط ارائه مشاوره و مددکاری به آنان، تصریح کرد: در حال حاضر 25 مددجو در مؤسسه‌ نگهداری می‌شوند، که سعی می‌شود اینجا را به مثابه خانه خود پذیرفته و به تحصیل بپردازند. این دختران مانند دیگر دختران به مدرسه می‌روند و در تابستان با کمک مربیان داوطلب کلاس‌های آموزشی و مهارتی براساس نیازسنجی و علاقه‌مندی‌هایشان برگزار می‌گردد. همچنین در صورت نیاز به مشاوره روانشناسی برای آنان، مشاورانی از خارج از مجموعه در نظر گرفته می‌شود تا به کمک آنها بیایند. در داخل مؤسسه‌ نیز به صورت ثابت چهار مددکار داشتیم که به تازگی 2 نفرشان به مرخصی رفته‌اند و از دو نفر موجود، یک نفر نیز مسئول پیگیری مراجعین ترخیصی است؛ چراکه براساس قوانین بهزیستی تا 5 سال پس از ترخیص مراجعین، مددکاران مرکز همچنان پیگیر وضعیت مددجو هستند که البته این قانون در مؤسسات خصوصی مانند مهرطه سقف مشخصی نداشته و تا هر زمان و هر میزان سال که احتیاج به پیگیری مددکار باشد، مؤسسه‌ از دختران حمایت می‌کند.

وی همچنین به محدوده سنی نگهداری از این دختران اشاره کرد و ادامه داد: گرچه بنابر نگاه بهزیستی این دختران باید تا سن 18 سالگی از مؤسسه‌ ترخیص شوند، اما همان‌طور که طی سال‌های اخیر خود بهزیستی نیز قادر به ترخیص مددجویانش در 18 سالگی نیست، پرواضح است که این دختران تا رسیدن به استقلال مالی و اتمام تحصیل و پیدا کردن کار مناسب، در مؤسسه‌ نگه‌داری می‌شوند و برخی از آنان نیز با ازدواج می‌روند؛ چراکه در صورت فراهم نبودن شرایط مناسب برای زندگی مستقل، این دختران پس از 18 سالگی نیز در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. همچنین مواردی داشته‌ایم که دختران دارای پدری سالم بوده‌اند که تنها مشکلش عدم مسئولیت‌پذیری و تعهد نسبت به فرزندش بوده، و در این شرایط پس از رسیدن دختر به 18 سالگی و پختگی نسبی وی، اقدام به فراهم کردن خانه‌ای برای دختر در کنار پدر نموده‌ایم تا فرد در سنی که دیگر توانایی تشخیص خوب از بد را دارد، بتواند ضمن زندگی در کنار خانواده، مسئولیت زندگی خود را برعهده گیرد.

مؤسسات خصوصی حمایت از دختران، باید مراقب سوءاستفاده برخی از والدینِ بی‌مسئولیت باشند
مددکار اجتماعی مؤسسه‌ مهرطه خاطرنشان کرد: آنچه باید در مورد شیوه پذیرش دختران بدسرپرست مورد توجه مؤسسات قرار گیرد، این است که برخی از والدین تنها به دلیل بی‌مسئولیتی و بی‌تفاوتی نسبت به فرزندانشان آنان را به بهزیستی یا این قبیل مؤسسات حمایتی می‌سپارند که البته در حال حاضر بهزیستی به هیچ‌وجه کودکان دارای والدین را برای سرپرستی قبول نمی‌کند. بر همین اساس جهت جلوگیری از سوءاستفاده چنین والدینی از مؤسسات خصوصی، لازم است شرایط پذیرش کاملاً مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و از فیلترهای مختلف رد شود تا راه برای سوءاستفاده بسته شود.

مرزآرا ادامه داد: همچنین همان‌طور که بهزیستی در مورد مراجعین دارای خانواده، طرح توانمندسازی خانواده را پیشنهاد کرده است، ما نیز می‌توانیم در صورت مراجعه مددجویانی که دارای سرپرست بوده و دارای مشکلات غیرحاد در خانواده هستند، به توانمندسازی خانواده بجای نگهداری از دختران اقدام کنیم.

مهرطه همچنین دارای مددجویان صرفاً حمایتی نیز است که بنابر تشخیص مددکاران مؤسسه‌، تحت حمایت‌های مالی به این شرح قرار می‌گیرند: آن دسته از مددجویان و خانواده‌هاي آنها که بضاعت مالی نداشته باشند، پس از تحقیقات لازم و تشکیل پرونده به طور ماهیانه از نظر مالی و مواد خوراکی مورد رسيدگي قرار مي‌گيرند. هزینه تحصیل برخی از مددجویان که خانواده آنها بضاعت مالی نداشته باشند، پرداخت می‌گردد. همچنین درمان مددجویان حمایتی که از نظر مالی بضاعت ندارند، از طرف مؤسسه‌ تأمین شده و در مورد مددجویانی که شرایط مستقل شدن از خانواده بزرگ مؤسسه‌ را داشته و نیاز به کمک‌هزينه مسکن داشته باشند، این مبالغ از طرف مؤسسه‌ تأمین می‌گردد.