فراز و نشیب خیرین سلبریتی؛
ماجرای کمک های ۱۱ میلیارد تومانی «نرگس کلباسی» به زلزله زدگان کرمانشاه؛ دکتر حریرچی، جامعه شناس: سلبریتی ها قابل اعتماد اند
خرداد: همیشه و در گوشه و کنار زمان ماجرای اقدامات خیرانه افراد مشهور و بعضا محبوب یعنی به اصطلاح همان سلبریتی ها مطرح بوده است، حال در این میان یکی عواید کنسرتش را برای کودکان نیازمند در نظر می گرفته و دیگری به بیماران سرطانی کمک می کرده؛ از این دست اقدامات کم نبوده اند در طول زمان اما قصه اصلی از ۲۱ آبان ماه سال ۱۳۹۶ یعنی درست هنگام وقوع زلزله کرمانشاه که باعث کشته و آواره شدن بسیاری از هموطنانمان گردید آغاز شد. از همان جا بود که موج کمک های خیرانه سلبریتی ها به راه افتاد، عده ای راهی منطقه شدند و عده ای هم به نام شهرتشان شروع به جمع آوری مبالغی برای کمک کردند. کار خیر، آن هم به دست سلبریتی ها اقدامی منفی یا نادرست نیست تنها مسئله حائز اهمیت در اینجا میزان حسن نیت و قصد و هدف واقعی آنهاست؛ برخی ها مدعی اند تعدادی از این سلبریتی ها که به نام کرمانشاه وارد عرصه شدند جز نیکوکارنما نمی توان نامی برایشان برگزید. در آینده اوضاع به گونه ای پیش رفت که برای برخی از آنها حاشیه هایی ایجاد شد به طوری که معاون وزیر کشور و رییس سازمان بحران کشور به ایلنا گفته بود هنوز اطلاعی از پول های جمع آوری شده از سوی سلبریتی ها برای زلزله زدگان کرمانشاه نداریم و در بین چهره های شاخص جز یک نفر، کسی برای زلزله زدگان کاری نکرده است.
به گزارش خبرنگار شفقنا زندگی، نرگس کلباسی از آن چهره های شاخص و سلبریتی هایی است که از همان روزهای نخست وقوع زلزله وارد کرمانشاه شد و حتی در جهت کمک رسانی به زلزله زدگان همه فعالیت های خیرانه قبلی خود را به حالت تعلیق درآورد. او همه مشکلات را به جان خرید و همه موانع را پشت سر گذاشت اما از کمک رسانی دست نکشید و ناامید نشد و تا امروز با ارائه گزارش های مالی هر روزه توانسته علاوه بر جلب اعتماد عموم به خدمت رسانی ادامه دهد.
در ادامه گفتگوی شفقنا با مدیر اجرایی پویش یاران عشق ( پویشی خیرانه زیر نظر نرگس کلباسی) و امیر محمود حریرچی (جامعه شناس) را در رابطه با بحث اقدامات خیرانه سلبریتی ها می خوانید:
زندگی کلباسی وقف کارهای خیرانه
عبدالصمد رحمانی، دانشجوی دکتری اقتصاد در دانشگاه اصفهان است که در حال حاضر در بازسازی مناطق زلزله زده کرمانشاه در کنار نرگس کلباسی فعالیت می کند و مدیر اجرایی پویش یاران عشق است. او تا کنون سابقه حضور در مناطق زلزله زده را نداشته و کرمانشاه اولین تجربه اوست.
مدیر اجرایی پویش یاران عشق اظهار می کند که نرگس کلباسی زندگی اش را وقف کارهای خیریه کرده است. وی درباره کلباسی و فعالیت های خیریه اش بیان می کند: خانم کلباسی از همان زمان ۲۱ سالگی که به هند رفت و در آنجا برای کمک به کودکان بی سرپرست مشغول فعالیت شد؛ زندگی اش را صرف کارهای خیریه کرده است. زمانی هم که وارد ایران شد برای کارهای خیریه اقدام کرد و فعالیت های مختلفی را انجام داد و از جمله با برگزاری پنجشنبه های مهربانی به بیماران مختلف کمک کرد. رحمانی ادامه می دهد که خانم کلباسی در حال تهیه فرایندهایی برای کمک رسانی و ایجاد یک شهرک در کشور بود که بعد از اینکه زلزله کرمانشاه اتفاق افتاد تصمیم گرفت فعلا به مناطق زلزله زده کمک کند لذا فعالیت های دیگرش در سایر حوزه ها را فعلا به حالت تعلیق درآورده است.
چگونگی آغاز فعالیت های پویش
رحمانی درباره پویش می گوید: پویش یاران عشق بعد از زلزله ۲۱ آبان ماه کرمانشاه شکل گرفت. در ۲۲ آبان خانم کلباسی در بانک صادرات حساب باز کردند و ۲۳ آبان ماه این شماره حساب از طریق پیج های تلگرام و اینستاگرامش به اطلاع مردم رسید که بلافاصله با استقبال گسترده مردم مواجه شد و همین امر منجر شد که خانم کلباسی از ۲۵ آبان ماه به منطقه برود. او ابتدا وارد روستای «امام عباس علیا» که کاملا تخریب شده بود شد و فعالیتش را از آنجا آغاز کرد. شکل گیری اولیه پویش به این صورت بود و تا کنون نیز کماکان مورد استقبال است. از همان روز اول مردم اعتماد کردند و با همان اعتمادی که شکل گرفت فعالیت ها ادامه پیدا کرد.
اهدای کانکس، اولین اقدام
او ادامه می دهد: اولین اقدام پویش یاران عشق اهدای کانکس به مردم بود که در طی یک ماه اسکان موقت چهار روستا که در مجموع۱۸۰ کانکس در این مرحله توزیع شد و تعدادی از آنها جهت استفاده برای کلاس های مهارت افزایی، کلینیک و کودکان تخصیص داده شد. پس از این مرحله علی رغمی تمام سختی هایی که در توزیع کانکس در سرپل ذهاب وجود داشت به خاطر احترام به درخواست مردم توزیع کانکس در شهرستان های سرپل‌ذهاب و قصرشیرین بین خانم های باردار، خانواده هایی که دارای نوزاد بودند و سایر خانوارهای بسیار نیازمند انجام شد که در این مرحله نیز حدود ۱۸۰ کانکس توزیع شده است.
فعالیت های ساختمان سازی و تحویل ۳۳ واحد تا کنون
رحمانی می گوید: توزیع سرویس بهداشتی، آبگرمکن، کولر، ایجاد پارک بازی در پنج روستا، اقدامات درمانی برای کودکان مبتلا به اختلال استرسی پس از سانحه از مهمترین اقدامات دیگر انجام شده پویش یاران عشق است. آنچه که برای فعالیت در منطقه تعریف شده، بازسازی شش روستا، اشتغال زایی و ساختمان سازی را شامل می شود. در بخش اشتغال زایی که با همکاری شبکه توسعه اجتماعی رسالت انجام می شود تا کنون ۴۰ جایگاه دام بازسازی شده است و مهارت افزایی بیش از ۶۵ خانم در بخش خیاطی کامل شده است تا بزودی بانوان روستا وارد چرخه فعالیت و تولید شوند. در حال حاضر نیز ۱۱۳ واحد ساختمانی در دست احداث است که البته ۳۳ واحد از آنها تحویل خانوارها شده است و بقیه با توجه به پیشرفت کار به زودی و به مرور در اختیار اهالی قرار خواهد گرفت.
مدیر اجرایی پویش اضافه می کند: فعالیت ها و کارهای ساختمان سازی از همان روز نخستین با نظارت بنیاد مسکن انجام شده و مرحله به مرحله اقدامات را نظارت کرده و به صورت ثابت در هر روستا یک ناظر از طرف بنیاد مسکن حضور داشته تا فعالیت ها به خوبی انجام شود. هزینه تمام شده واحدهایی که احداث می شوند بیش از صدمیلیون است. این ساختمان ها دارای واحدهای ۹۰ متری هستند و به اصطلاح جارو شده تحویل اهالی داده می شوند. برای تامین بخش مالی، دولت برای بخش بازسازی مسکن ۳۵ میلیون تومان برای هر واحد در نظر گرفته است که ۳۰ میلیون آن وام و پنج میلیونش بلاعوض است. ما از این ۳۵ میلیون تومانی که دولت برای بخش مسکن درنظر گرفته است استفاده می کنیم و خانوارها این ۳۵ میلیون تومان را در اختیار بخش ساختمان سازی مان قرار می دهند و ما بقی آن وجهی که برای تکمیل کردن ساختمان لازم است از محل کمک های مردمی تامین می شود.
وی تاکید می کند: ما فقط ۳۵ میلیون تومان از وام های دولتی را استفاده می کنیم و سایر وام هایی که دولت به انواع مختلف از جمله وام معیشتی به اهالی می دهد برای ساختمان سازی صرف نمی شود و در اختیار خود مردم قرار می گیرد.
جمع آوری ۱۱ میلیارد تومان کمک های مردمی تا کنون
رحمانی میزان مبالغی که تا کنون از طریق کمک های مردمی جمع آوری شده است را حدود ۱۱ میلیارد تومان عنوان می کند و می گوید: از روز اولی که فعالیت ها را شروع کردیم، خانم کلباسی هر شب در پیج اینستاگرام و کانال تلگرامش هم مبلغی که در آن روز جمع آوری شده، هم مبلغی که از ابتدا تا آن لحظه جمع آوری شده و هم مبلغی که هزینه شده را اعلام می کند. در واقع مبالغ هزینه شده به صورت مداوم و همچنین تصویر فیش های پرداختی به صورت پیوسته، در پیج و کانال خانم کلباسی منتشر شده و می شود.
نگرش های مثبت و منفی در جریان فعالیت ها
وقتی از رحمانی درباره واکنش های مثبت و منفی افراد نسبت به فعالیت هایی که در منطقه انجام می دهند سوال می شود، مطالبی را بیان می کند که تا امروز بیان نشده است و نشان از فشارهایی دارد که خانم کلباسی و تیمش در این مدت متحمل شده است. رحمانی می گوید در کنار اعتماد عمومی ای که شکل گرفته بود و بسیار مثبت بود، نگرش های منفی نیز به فعالیت ها وجود داشت که با عملکرد مثبت و شفاف پاسخ آنها داده شد. در ابتدا افراد و نهادهایی بودند که باور نمیکردند خانم کلباسی صرفا برای کمک و بازسازی به منطقه آمده است و البته برخی افراد هم قصد سوء استفاده از وجهه مردمی خانم کلباسی را داشتند که هرگز این امر محقق نشد.
وی ادامه می دهد: کسانی هم بودند که ادعا داشتند باید وجوه جمع آوری شده بصورت نقدی در میان مردم تقسیم شود و به جای وارد شدن در بخش ساخت و ساز باید وجوه نقدی در میان مردم توزیع شود، آنها مخالف حضور خانم کلباسی و تیم پویش یاران عشق در منطقه بودند، فشار آوردند، تهدید کردند، در روستاها شایعه پراکنی کردند و حتی به کانکس خانم کلباسی حمله کردند که خانم کلباسی هرگز تسلیم نشد چون باور و اعتقادش به بازسازی زیربنایی با حفظ کرامت انسان و صحیح مصرف کردن امانت های مردم است.
اتهاماتی علیه کلباسی
مدیر اجرایی پویش بیان می کند که اتهام های واهی به خانم کلباسی زدند، بر ضد خانم کلباسی به مسئولین نامه نوشتند و در آخر از خانم کلباسی که شفاف ترین نوع فعالیت را دارد در دادگستری به اتهام کلاهبرداری، تحصیل مال نامشروع و تبانی برای بردن مال غیر شکایت کردند که پس از ارائه کلیه مستندات مالی به مقامات قضایی که بصورت روز شمار و با یک سیستم حسابداری پیشرفته انجام می شود، تبرئه شدند و کلیه فعالیت های ایشان و شفافیت و صداقت در عملکردشان مورد تایید مقامات قضایی قرار گرفت.
رحمانی اضافه می کند که خانم کلباسی با درخواست و میل خودش اسناد مالی را بصورت مرتب به مقامات قضایی ارائه می کند تا شفافیت در عملکرد مالی برای آنها کاملا روشن باشد.
او همچنین درباره موانع بر سر راه عنوان می کند: همانطور که گفتم موانعی مختلفی بر سر راه فعالیتها وجود داشته است ولی هیچ مانعی منجر نشده که یک لحظه فکر کنیم کارمان را متوقف کنیم یا به این فکر کنیم که از منطقه خارج شویم چون عشق و اعتمادی که مردم نشان دادند این اطمینان قلبی را در تیم پویش ایجاد کرده که هر مانعی که هست می تواند از سر راه برداشته شود. این موانع جزیی هستند که در هر صورتی راه حلی برایشان پیدا می شود.
چگونگی جلب اعتماد مردم
رحمانی برای چگونگی جلب اعتماد برای انجام کارهای خیریه معتقد است: مهمترین موردی که خانم کلباسی به آن توجه داشت و دارد بحث شفاف سازی و گزارش های مداوم و روزانه‌ای است که به مردم ارائه می کند. همانطور که پیش تر گفتم، از همان شب اول هر مبلغی که به حسابش واریز شده را اعلام کرده و به صورت مداوم به مردم از فعالیت هایی که انجام می دهد گزارش می دهد. در روزهای اول که به منطقه وارد شدیم علی رغم سرمای شدیدی که وجود داشت هر شب باید مسیر زیادی را با ماشین و مسیری را هم با پای پیاده طی میکردیم که به یک نقطه مناسب برسیم تا به اینترنت دسترسی داشته باشیم و گزارش مالی و فعالیت های روزانه به مردم ارائه شود. ارائه گزارش های کاری و مالی مداوم به مردم؛ پاسخ خانم کلباسی به اعتماد عمومی مردم به وی می باشد که از تاریخ ۲۲ آبان ماه که شماره حساب را اعلام کردند تا امروز یک روز نبوده است که خانم کلباسی به مردم گزارش ندهد و وقتی مردم می بینند که خانم کلباسی پس از ۱۰ ماه کماکان در منطقه حضور دارد و هر شب گزارش مالی ارائه می دهد اعتماد می کنند و در واقع همین شفافیت ها است که اعتماد مردم را جلب می کند.
محرومان در جامعه ما رها شده اند
امیر محمود حریرچی نیز در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی، درباره انجام امور خیریه توسط سلبریتی ها می گوید: آنچه که در آغاز بحث می توان به آن اشاره کرد این است که ما به چه نوع کاری خیر می گوییم. از نظر من در دنیای امروز کار خیر، کاری است که برای آن وقت گذاشته شود. یعنی فقط صرف هزینه مهم نیست چرا که می توان هزینه را با چند صندوق کمک مالی حل و فصل کرد؛ این قضیه به ویژه در رابطه با سلبریتی ها بیشتر مطرح است؛ چون سلبریتی ها هم شهرت دارند و هم برخی از آنها محبوبیت دارند لذا وقتی قصد کمک به محرومان یا افراد گرفتار که در جامعه ما متاسفانه رها شده هستند را دارند اگر کمکشان به گونه ای باشد که در کنار محرومان حضور داشته باشند و برایشان وقت بگذارند در واقع آنها را امیدوار کرده اند.
وی می افزاید: در چنین حالتی فرد نیازمند نیز متوجه می شود و احساس می کند که یک سلبریتی با همه مشغله هایی که دارد به قدری افتاده و فروتن است که علاوه بر این که کمک مالی می کند در کنار محرومان و نیازمندان نیز حضور دارد.
فعالیت های داوطلبانه در ایران، حداقل ترین میزان را دارد
حریرچی خاطرنشان می کند: اما ما سلبریتی ها را اینگونه نمی بینیم و فقط می شنویم که کمک هایی کرده اند و موسسه خیریه ای راه اندازی کرده اند، کمتر می بینیم که به سراغ افراد بروند و در کنارشان حضور داشته باشند. البته در جریان زلزله کرمانشاه حضور کوتاه مدتی در میان زلزله زدگان داشتند اما خیلی وقت نگذاشتند. سلبریتی ها باید زمانی که در این مناطق و در کنار افرادی چون زلزله زدگان حاضر می شوند و درباره کمک رسانی آنها فیلم تهیه و منتشر می شود به سبب شهرت بیشترشان نباشد بلکه هدف تشویق افراد دیگر باشد تا فعالیت های داوطلبانه که در ایران نسبت به دنیا حداقل ترین میزان را دارد وضعیت بهتری پیدا کند.
سلبریتی ها از نظر مالی سوء استفاده نمی کنند
این جامعه شناس درباره سلبریتی های نیکوکارنما و چگونگی اعتماد مردم به آنها تشریح می کند: بحث کمک ها و اقدامات خیرانه سلبریتی ها همزمان با زلزله کرمانشاه بیشتر مطرح شد. من فکر می کنم سلبریتی ها افرادی نیستند که بخواهند از نظر مالی سوء استفاده کنند و همچنین اشخاصی نیستند که بخواهیم بگوییم آنقدر نیازمند هستند که می خواهند با یک شماره حساب، کمک های نقدی را برای خودشان بردارند لذا نمی توانیم بگوییم که از این جهت قابل اعتماد نیستند مگر اینکه شخص دیگری از نام یک سلبریتی سوء استفاده کند و با نام او اقدامات نادرستی انجام دهد که این مورد قابل کنترل نیست.
وی ادامه می دهد: سلبریتی هایی که موسسات خیریه ثبت شده دارند قاعدتا می توانند قابل اعتماد باشند چون بر روی آنها کنترل ها و نظارت هایی وجود دارد ولی اگر به طور موقتی و تحت شرایطی خاصی ایجاد شده باشند غیرقابل اعتمادند که معمولا در چنین شرایطی نیز شاید طرفداران و هواداران یک سلبریتی که از نامش سوء استفاده شده به این حساب ها کمک های نقدی خود را واریز کنند در غیر این صورت عموم مردم چنین کاری انجام نمی دهند.
خیریه صدقه ای نیست
حریرچی ضمن بیان اینکه خیریه صدقه ای نیست می گوید: اگر حسن نیت داشته باشیم و برای اقدامات خیرانه وقت بگذاریم صدقه ای محسوب نمی شود. چون صدقه ای بودن کاری کوتاه مدت است و به گونه ای افراد کمک گیرنده با آن تحقیر می شوند. سلبریتی ها اگر برای اقداماتشان رسالتی قائل باشند می توانند گوشه ای از کارهای خیرانه را در کنار دولت رفاهی و نه دولت سیاسی به دست گیرند زیرا یک دولت رفاهی مسئول است تا مشکلات مردمی را که دچار گرفتاری هستند از طریق تامین اجتماعی، جامع و کامل رفع کند.
کنسرت خیابانی در مناطق حاشیه نشین برگزار شود
او اضافه می کند: سلبریتی ها می توانند اقداماتی را که از دولت نمی توان توقع داشت انجام دهند، مثلا در محل یا منطقه ای خاص برنامه اجرا کنند تا هم دل افراد آن محل مربوطه شاد شود و هم پولی که از مردم دعوت شده به مراسم جمع شده برای نیازمندان همان منطقه استفاده شود یا مثلا کنسرت های خیابانی در یک منطقه حاشیه نشین برگزار شود. اگر بخواهیم همه موارد را مالی ببینیم طبیعتا تهدیدها همیشه وجود داشته است، مخصوصا در جامعه ما؛ چون متاسفانه هر چقدر که می گذرد اعتماد اجتماعی کمتر و کمتر می شود.
حریرچی معتقد است در انجام امور خیریه نیت و قصد بسیار مهم است. او در اینباره توضیح می دهد: اگر هدفمان این است که واقعا به دیگران کمک کنیم قبل از هر چه باید خودخواهی ها را کنار بگذاریم نه اینکه به خاطر مشهورتر شدن یا به عنوان خیر در میان مردم شناخته شدن کاری را انجام دهیم. در زمان های گذشته این باور وجود داشت که افراد خیر باید ناشناس می بودند برای اینکه مردم تحقیر نشوند.
او همچنین تاکید می کند: در کشوری که میانگین فعالیت های داوطلبانه اش ۱۲ دقیقه در سال است وقت صرف کردن خیلی مهم است. تقریبا فقط دو سه درصد از افراد فعالیت داوطلبانه انجام می دهند. روحیه کمک کردن داوطلبانه در برخی مردم ایران وجود ندارد چون خودخواهی حاکم شده است. بعضی از افراد در فضای مجازی درباره محرومان تصویر و مطلب منتشر می کنند و احساس می کنند اینگونه مسئولیتشان را انجام داده اند.
چرا سلبریتی ها کار خیر انجام می دهند؟
وی در پاسخ به این پرسش که چرا هنرمندان و سلبریتی ها اساسا به اقدامات خیرانه روی می آورند بیان می کند: معمولا یا می خواهند خودنمایی کنند و یا حسن نیت دارند و حقیقتا قصد کمک دارند. آن عده که نیت خودنمایی دارند در قالب اقدامات خیرانه می خواهند به همه بگویند اگرچه زندگی لاکچری دارند، عروسی های آنچنانی می گیرند و ماشین فلان قیمت زیر پایشان است اما به فکر مردم و محرومان هم هستند.
او ادامه می دهد: آن عده از سلبریتی هایی هم که واقعا حسن نیت دارند، قصدشان از انجام امور خیریه این است که از شهرتشان برای جلب اعتماد مردم استفاده کنند. قاعدتا آن سلبریتی که همه او را می شناسند، حسن نیت دارد و می خواهد واقعا به مردم کمک کند و در عین حال کمک های دیگران را نیز جذب کند نمی تواند زندگی لاکچری داشته باشد. داشتن زندگی لاکچری و در عین حال خیر بودن با یکدیگر همخوانی ندارد. کسی که واقعا قصد کمک به محرومان را دارد می تواند از هزینه های لاکچری بودن کم کند و زندگی ساده تری داشته باشد و آن مبالغ را برای محرومین خرج کند. در بسیاری از جاهای دنیا اینگونه است برای مثال دیوید بکهام و همسرش چند فرزندخوانده دارند، هنرپیشه های خیلی تاپ هالیوود به میان مردم افغانستان رفته و با آنها مدتی زندگی می کنند و خیلی از ثروتشان را هم در آنجا صرف می کنند. لذا سلبریتی ای که لاکچری زندگی می کند خیرخواهی اش خیلی قابل اعتماد نیست.
