چشم انداز حل سیاسی بحران سوریه در نشست چهار جانبه استانبول

به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، در این نشست رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه، ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، امانوئل مکرون رییس جمهوری فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به همراه استفان دی میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه مسائل مربوط به سوریه را بررسی می کنند.

رسانه های ترکیه اعلام کردند که برگزاری این نشست چهارجانبه به میزبانی ترکیه با محوریت تلاش برای یافتن راه حل سیاسی پایدار برای بحران جنگ داخلی سوریه و اجرای آتش بس در ادلب برنامه ریزی شده است.

سران کشورهای شرکت کننده در این نشست که برای نخستین بار در این قالب و با حضور استفان دی میستورا نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه گرد هم آمده اند، درصدد هستند تا در آستانه رسیدن جنگ داخلی سوریه به مرحله نابودی تروریست ها و پایان بحران، منافع خود را بعد از پایان درگیری ها و در آینده سوریه دنبال کنند.

هر کدام از کشورهای شرکت کننده در این نشست نگاه ویژه و امیدهایی به آینده سیاسی سوریه دارند به طوری که روسیه به دنبال تثبیت حضور خود در منطقه خاورمیانه است، ترکیه نگاهی حسرت گرایانه به سوریه به عنوان قلمرو سابق حکومت عثمانی دارد و حضور در آنجا را حق خود می داند، آلمان دغدغه مهاجران سوری به اروپا و کشور خود را دارد و فرانسه علاوه بر دغدغه مهاجران، نگاه سنتی و استعماری سابق خود را همچنان دنبال می کند.

همه این کشورها، همچنین نگاه خود را درباره آینده سیاسی سوریه دنبال می کنند به طوری که ترکیه درصدد جلوگیری از قدرت گرفتن گروه های کُرد و حفظ تمامیت ارضی سوریه است، روسیه خواهان استمرار قدرت سیاسی و قانونی فعلی در سوریه بوده و فرانسه و آلمان نیز خواهان برگزاری انتخابات پس از تدوین قانون اساسی جدید هستند.

بر همین اساس، در این نشست ترکیه به نوعی نماینده گروه های مخالف سوری و حتی جریانات تروریستی تغییر نام یافته فعال در سوریه به شمار می رود و در کمیته تدوین قانون اساسی سوریه نیز نماینده آنهاست و روسیه هم مدافع دولت و حکومت قانونی سوریه در این نشست به شمار می رود.

دراین نشست، آلمان به عنوان نماینده جریان اتحادیه اروپا و فرانسه نیز نماینده غیرمستقیم آمریکا حضور یافته کما این که دو روز پیش دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در گفت و گو با مکرون بر این امر صحه گذاشته و تاکید کرده است.

همه کشورهای شرکت کننده در این نشست، نیم نگاهی هم به موضوع بازسازی سوریه در آینده نزدیک دارند چرا که با پایان یافتن درگیری ها در این کشور، بازسازی آن با سرعت بیشتری ادامه خواهد یافت و هر کدام از کشورهای شرکت کننده در این نشست، درصدد تعامل با طرف های موثر در تحولات سوریه برای سهیم شدن در فرایند بازسازی نیز هستند.

**شکل گیری نشست چهارجانبه استانبول

اقدام به برگزاری این نشست پیش از برگزاری نشست سران سه کشور ایران، ترکیه و روسیه در تهران محتمل اعلام شده بود.

به طور رسمی اردوغان رییس جمهوری ترکیه حدود یک ماه پیش با ادعای 'احتمال بروز یک فاجعه انسانی در شهر ادلب سوریه' از برگزاری این نشست خبر داده بود.

پس از برگزاری نشست تهران، اردوغان در نشست دو جانبه ای که با پوتین در سوچی برگزار کرد. دو طرف در زمینه آتش بس در ادلب و خلع سلاح تروریست ها توافق کردند.

اردوغان در بازگشت از سفر مجمع عمومی سازمان ملل در برلین نیز از مرکل صدر اعظم آلمان و مکرون رییس جمهوری فرانسه برای حضور در این نشست دعوت کرد و رهبران آلمان و فرانسه با مشاهده توافق ترکیه و روسیه بر سر ادلب، پیشنهاد اردوغان برای نشستن دور یک میز درباره سوریه را پذیرفتند.

** مواضع ترکیه در نشست استانبول

رسانه های ترکیه اعلام کرده اند که برگزاری این نشست به میزبانی ترکیه با محوریت اجرای آتش بس در ادلب و تلاش برای یافتن راه حل سیاسی پایدار برای بحران جنگ داخلی سوریه برنامه ریزی شده است.

خبرگزاری آناتولی ترکیه طی گزارشی اعلام کرد که تحولات میدانی جنگ داخلی سوریه، شرایط ادلب پس از توافق نامه سوچی بین روسیه و ترکیه و پیگیری و بررسی نتایج روند سیاسی نشست های آستانه و ژنو مفاد اصلی این نشست تعیین شده است.

روزنامه ملیت ترکیه نیز در گزارشی اجلاس چهار جانبه استانبول درباره سوریه را گامی مهم برای حفاظت از تمامیت ارضی سوریه و دستیابی به راه حل سیاسی و پایدار در این کشور عنوان کرد.

این رسانه نوشت که رییس جمهوری ترکیه در این نشست پیشنهادهای خود برای حل مساله سوریه را در هشت سر فصل ارائه خواهد کرد.

این رسانه، اجرای تصمیمات اتخاذ شده در چارچوب اجلاس آستانه و سوچی، حفظ تمامیت ارضی سوریه، برگزاری انتخابات عادلانه، تهیه یک قانون اساسی جامع و فراگیر، گسترش مناطق امن در سوریه از جمله در شرق فرات، عدم تبعیض در زمینه مبارزه با تروریسم، انجام کمک های بشردوستانه و تأمین شرایط لازم برای بازگشت پناهجویان را جزو این هشت پیشنهاد عنوان کرد.

ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه نیز در بیانیه ای مهمترین هدف نشست چهار جانبه سوریه در استانبول را یافتن راه حل های سیاسی برای برون رفت از بحران سوریه و روشن شدن اقدامات بعدی در روند سیاسی، تدوین نقشه راه و فعال کردن کمیسیون قانون اساسی سوریه عنوان کرد.

وی همچنین هدف اولیه ترکیه از این نشست را حفظ توافقنامه ادلب، جلوگیری از نقض توافق و آتش بس در منطقه عنوان کرد.

** تحلیل گران ترک درباره این نشست چه می گویند؟

سرکان دمیرتاش در مقاله ای در روزنامه حریت این نشست را گامی برای گفت و گو درباره بحران سوریه عنوان کرد و نسبت به ارائه راه حل جدید و موثر برای حل و فصل بحران هفت ساله جنگ داخلی سوریه ابراز تردید کرد و نوشت: هدف اردوغان از برگزاری این نشست گسترش اقدامات و ابتکارات ترکیه ـ روسیه درباره سوریه است.

وی با بیان این که ترکیه و روسیه به همراه ایران کشورهای ضامن صلح در سوریه هستند، در حالی که فرانسه و آلمان بخشی از گروه موسوم به 'گروه کوچک' بوده و توسط ایالات متحده آمریکا هدایت می شوند.

دمیرتاش در این مقاله، بیانیه نهایی را نشان دهنده توافق و اختلاف دیدگاه کشورهای شرکت کننده درباره تحولات سوریه دانست و با اشاره به حضور تروریست ها در ادلب نوشت: با این حال، ارزیابی تحقق هدف این نشست برای همکاری با هدف فراهم کردن فرصتی برای مذاکره درباره حل و فصل سیاسی بحران سوریه نیازمند زمان است.

روزنامه استار ترکیه نیز طی مقاله ای به قلم بریل دده اوغلو تحت عنوان 'اهمیت راهبردی اجلاس چهار جانبه استانبول' نوشت: برای دستیابی به یک نظم پایدار در سوریه پیش از هر کس، حضور ترکیه، روسیه، آمریکا و ایران بر سر میز الزامی است.

وی با بیان این که این دولت ها با مساله سوریه به طور مستقیم در ارتباط هستند، نوشت: این سازماندهی با موانع بسیاری از جمله دشوار بودن نشستن ترامپ همراه با ایران بر سر یک میز مواجه است.

به نوشته این مقاله نویس استار، ترامپ نمی تواند با ایران بر سر میز مذاکره بنشیند ولی از این که ایران در این نشست حضور ندارد، خرسند است.

وی با اشاره به تلاش روسیه برای جستجوی عناصر فرامنطقه ای برای ایجاد توازن در منطقه و دادن نقش به اروپا در مساله سوریه نوشت: حتی در صورت عدم دستیابی به راه حل پایدار در مورد سوریه در اجلاس چهار جانبه استانبول، برگزاری این نشست خود نتیجه مهمی خواهد بود.

به نوشته دده اوغلو، اتحادیه اروپا نیز دیگر متوجه شده که بدون پذیرش تعهد و هزینه، نمی تواند در روند حل مساله سوریه جای بگیرد و به همین دلیل با دو مهره مهم خود در اجلاس چهارجانبه حضور یافته است.

** موضع ایران در باره این نشست

حسین جابری انصاری دستیار ارشد وزیر امور خارجه ایران نیز در واکنش به حاشیه سازی برخی رسانه های معاند درباره عدم حضور کشورمان در نشست چهار جانبه استانبول گفت: هیچ کشوری امکان کنار گذاشتن دیگر کشورها را ندارد و نقش آفرینی ایران در سوریه، روند آستانه و صلح در این کشور مبتنی بر واقعیت است و مورد توجه ترکیه و دیگر بازیگران قرار دارد.

مذاکره کننده ارشد ایران در امور سوریه اظهار کرد: ایران در سالیان گذشته با تمام جدیت و تمام قوا در کنار دولت سوریه بوده و حدود دو سال است که برای به فعل در آمدن ایده صلح در چارچوب مذاکرات آستانه و دیگر ارتباطات بین المللی خود تلاش می کند و به اقدامات خود ادامه خواهد داد.

جابری انصاری افزود: نشست های زیادی در سراسر جهان برگزار می شود و این یک امر طبیعی است بنابراین برگزاری نشست در هر نقطه ای از جهان تغییر دهنده واقعیت های سیاسی و ژئوپلیتیک موجود نخواهد بود و موضع غیرمنطقی برخی کشورها از جمله آمریکا در خصوص نقش ایران در سوریه از سوی سایر بازیگران موثر دنبال نخواهد شد چرا که یک سیاست شکست خورده است.