امروز 10 آذرماه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام به برگزاری همایش "روز جهانی ایدز" در ساختمان وزارت بهداشت کرد. در این همایش دکتر سیاری، دکتر گویا، دکترهاشمی و دکتر آشنا به سخنرانی در مورد ایدز از زوایای گوناگونی پرداختند و در حاشیه همایش نیز مراسم رونمایی از سایت ایدز و نرمافزارهای موبایل برگزار شد.
به گزارش خبرنگار مهرخانه، در ابتدای مراسم معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضمن خوشآمدگویی به حاضران به مروری کلی بر وضعیت ایدز در ایران و جهان پرداخت و گفت: اکنون نسبت به 12 سال پیش که من در مورد این بیماری تحقیق میکردم، روند ابتلا به آن در دنیا کاهش یافته است. در گذشته راه انتقال از طریق تزریق در میان معتادان بود، اما در حال حاضر بیشتر با رفتارهای پرخطر جنسی منتقل میشود و در سال 91، این میزان به 33 درصد رسیده است. همچنین کسانی که به صورت گروهی مواد روانگردان استفاده میکنند، امکان رفتارهای پرخطر جنسی را داشته و این موضوع باید کنترل شود.
دکتر علیاکبر سیاری افزود: ماهواره، باشگاههای بدنسازی و آرایشگاهها مثلث مرگ هستند. گرچه ما به خاطر مسائل فرهنگی نمیتوانیم در مورد شیوه انتقال آن زیاد توضیح دهیم. همچنین باید از افراد مبتلا، حمایت اجتماعی صورت بگیرد؛ این افراد شغل داشته باشند و امکان دسترسی به مراکز مشاوره و درمان برای آنها فراهم باشد. دولت باید در این زمینه کمک کند تا موارد انتقال این بیماری از مادر به کودک را به صفر برسانیم.
در ادامه این مراسم، پیام دبیرکل سازمان ملل متحد از طرف گری لوئیس (هماهنگکننده کشوری برنامه مشترک سازمان ملل متحد ) قرائت شد و سپس دکتر درودی، مدیر اجرایی برنامه مشترک سازمان ملل متحد در زمینه ایدز، به ایراد سخنرانی پرداخت. همچنین نماینده دفتر سازمان جهانی بهداشت در جمهوری اسلامی ایران نیز پیام مدیر دفتر منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت را قرائت کرد.
همهگیری اچ آی وی طی 20 سال آینده از مناطق زیر صحرای آفریقا حرکت کرده و در خاورمیانه و اروپای شرقی مستقر میشود
در ادامه مراسم دکتر گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار به سخنرانی در مورد راههای پیشرو پرداخت و تصریح کرد: ایدز مشکلی جدی در زندگی فردی و اجتماعی انسانها بوده و رشد اجتماعی و اقتصادی کشورها را تهدید میکند. اگر هر بیمار مبتلا در سال فقط بخواهد داروی خود را دریافت کند، میلیونها تومان هزینه آن خواهد شد. هنوز نمیتوان ادعا کرد که همهگیری ایدز کنترل شده است، بلکه فقط کم شده است. همین کاهش هم در همه جای دنیا یکسان نبوده است؛ آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت از منطقه اروپا که موفقترین منتطقه در کنترل ایدز بوده، بیانگر آن است که موارد ابتلا به اچ آی وی در سال 2012 نسبت به سال قبل ده هزار مورد اضافه شده که 8 درصد بیش از سال قبل است. دنیا معتقد است که همهگیری اچ آی وی طی 20 سال آینده از مناطق زیر صحرای آفریقا حرکت کرده و آرام آرام در خاورمیانه و اروپای شرقی مستقر خواهد شد. به تدریج در بسیاری از کشورهایی که مشکل اصلی آنها در حال حاضر روابط جنسی در افزایش ابتلا به ایدز است، تزریق مواد به عنوان عامل اصلی خواهد بود.
اعتیاد به موادمخدر صنعتی زمینه ابتلا به ایدز است
وی در ادامه به مصرف مواد آمفتامینی اشاره کرد و افزود: ما از این مواد به عنوان شیشه نام میبریم. امروزه مصرف این مواد جزء معضلات اصلی جامعه ماست. کسانی که این مواد را مصرف میکنند، با ابتلا به جنون جنسی و آسیبهای بازگشتناپذیر مغزی، زمینه بیشتری برای ابتلا به ایدز دارند. اعتیادی که حتی درمان قطعی هم برای آن وجود ندارد. با توجه به اینکه تصور اینکه تولید و توزیع این مواد را به سادگی بتوان در کشور کنترل کرد، دور از ذهن است، بنابراین اولین و مهمترین کاری که در این زمینه میتوان انجام داد، اطلاعرسانی و آگاهیبخشی به افراد و خانوادههاست.
محمدمهدی گویا همچنین عنوان کرد: قدم بعدی مراقبت و درمان است. اهمیت درمان به عنوان یک اقدام پیشگیرانه از این منظر است که وقتی افراد تحت درمان قرار میگیرند، تعداد ویروس در بدنشان کاهش پیدا کرده و بنابراین امکان انتقال آن کاهش مییابد و از این منظر درمان، یک اقدام پیشگیرانه نیز هست.
درصد بالایی از مبتلایان به ایدز در دنیا از بیماری خود بیخبرند
وی در ادامه به نمایش اسلایدها و نمودارهایی پرداخت که نشاندهنده میزان ناچیز موارد آشکارشده افراد مبتلا به ایدز در مقایسه با کل تعداد کسانی بود که در یک جامعه مبتلا به اچ آی وی هستند. آماری که بسیار نگرانکننده است. رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار افزود: درمان مؤثر، درمان بهموقع است. درمان اگر دیر شروع شود، فایدهای نخواهد داشت. این در حالی است که نیمی از مردم مبتلا در دنیا اساساً خبری از بیماری خود ندارند. همچنین در 18 کشور دنیا مطالعاتی انجام شده که نتایج آن میگوید بسیاری از بیماران تحت درمان به مرور زمان درمان را به دلایل مختلف رها میکنند. همین امر نیز نشاندهنده اهمیت زیاد بقای بر درمان در این مبتلایان است. شاخص درمان خود نشاندهنده این است که هر کشور در مبارزه با اچ آی وی چقدر موفق بوده است و این شاخص در کشور ما 86 درصد است.
آموزش و اطلاعرسانی به نوجوانان؛ مهمترین اولویت جهت مبارزه با ایدز
وی همچنین تصریح کرد: 2 میلیون نفر از نوجوانان 10 تا 19 ساله در دنیا مبتلا به ایدز هستند که اساساً خود از بیماریشان خبر ندارند. مهمترین نیاز نوجوانان، اطلاعرسانی و مشاوره دادن به آنهاست. کارشناسان معتقدند ورود از دوران کودکی به بلوغ، از دشوارترین مراحل زندگی بشر است. زیرا نوجوان در این سن به شدت احساساتی و آسیبپذیر است و نیاز به مراقبتهای ویژه دارد، که باید برای آن سرمایهگذاری شود. در ذهن نوجوانان اساساً این فکر که امکان دارد مبتلا به اچ آی وی شود، نیست و اگر این فکر ایجاد شود، امکان بیشتری برای پیشگیری و درمان وجود دارد. یکهفتم از موارد جدید ابتلا به اچ آی وی در دوران نوجوانی است. همچنین در سال 2012 مرگ و میر ناشی از این بیماری در میان نوجوانان نسبت به سال 2005، 50 درصد افزایش و در سایر گروههای سنی 30 درصد کاهش داشته است. در کشورهای زیر صحرای آفریقا نیز با وجود اطلاع از این بیماری و جمعیت بالای مبتلایان و عدم وجود انگ اجتماعی، تنها 10 درصد پسران نوجوان و 15 درصد دختران از آن آگاهی داشتند.
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت ادامه داد: بر همین اساس لازم است دسترسی بیشتری به نوجوانانمان داشته و نسبت به موضوع آموزش و اطلاعرسانی به آنان حساس باشیم. باید از اولین سنی که میتوان آموزش را شروع کرد، انگ و تبعیض در افراد مبتلا به ایدز را کاهش داد.
گویا تصریح کرد: علیرغم اینکه سازمان ملل مدعی است در کشورهای زیر صحرای آفریقا اقدامات درمانی مؤثر انجام شده و کاهش موارد ابتلا رخ داده است، اما شاهد آن هستیم که میزان رفتارهای جنسی پرخطر در حال افزایش است؛ یعنی در آینده نزدیک این تعادل شکننده ممکن است مجدداً بهم بخورد، مگر اینکه ما خدمات آموزشی و اطلاعرسانی خود را ساماندهی کنیم.
برنامههای ایران برای کنترل ایدز
در پایان گویا در مورد برنامههای ایران برای کنترل ایدز در آینده، گفت: ما هدفمان در درجه اول این است که افزایش دسترسی نسبت به افراد در معرض خطر و گروههای پرخطر داشته باشیم؛ گسترش ارتباط، آموزش و اطلاعرسانی، شناخت بیشتر از مؤلفههای اجتماعی مؤثر بر عوامل ابتلا به ایدز، تجدیدنظر در برنامههای کاهش آسیب اعتیاد، تقویت برنامههای مشاوره و آزمایش اچ آی وی، استفاده از روشهای تشخیصی علمیتر و مدرنتر، ادغام برنامههای HIV با حمایت مقام وزارت در برنامههای خدمات بهداشتی اولیه کشور، فعالتر شدن بخش خصوصی دراین عرصه، سرمایهگذاری درازمدت برای پیشگیری و پوشش درمانی بیشتر و بهتر نیز از جمله این برنامههاست.
تبلیغات غیرعلمیجهت پیشگیری از ایدز، آن را تبدیل به تابو کرده است/ این بیماری سالانه حدود80 درصد افزایش داشته است
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سخنران بعدی این همایش بود که با موضوع پاسخ ملی به اپیدمی ایدز به ایراد سخنرانی پرداخت. دکتر سید حسن قاضیزاده هاشمی انتقاد خود از پنهانکاریها در اعلام موارد ابتلا به ایدز و روشهای پیشگیری از آن را اعلام کرد و گفت: در رابطه با ایدز ما اول غرب و کشورهای دیگر را از ابتلای به این بیماری نکوهش کردیم و سالها اجازه سخن گفتن از ایدز در رسانههای جمعی را نمیدادیم و پس از آن نیز به دلیل توسل به روشهای غیرعلمی جهت تبلیغ روشهای پیشگیری از این بیماری و کنترل آن، امروزه اغلب مردم از این بیماری وحشت دارند و این تصویری است که ما در رسانهها از ایدز و مبتلایان به آن در ذهن و فکر مردم نشاندهایم، زیرا اطلاعات غلط گاه سبب میشوند که ایدز با هنجارهای رفتاری گره خورده و در نهایت به یک بیماری مهلک و تابو تبدیل شود.
وی در ادامه گفت: پنهانکاری دستهجمعی میان مبتلایان به دلیل نگاه منفی در افکار عمومی و رسانهها از یک سو و توسعه روابط پرخطر از سوی دیگر، سبب شده است که در طی 11 سال آمار ایدز در کشور به 9 برابر افزایش یابد. با کمی اغماض میتوان گفت که این بیماری سالانه حدود80 درصد افزایش داشته است؛ یعنی خیلی بیشتر از اعداد مربوط به تورم، افزایش قیمت مسکن و غیره. این در حالی است که آمارهای مربوط به تورم، افزایش قیمت مسکن و ... را به راحتی در رسانهها منعکس میکنیم و مردم را از آن مطلع میگردانیم، اما در مورد درصد ابتلا به ایدز پنهانکاریهای بسیاری داشتهایم.
ایدز به مثابه طاعون
وزیر بهداشت ادامه داد: ایدز در همه جهان بیماری سیاهی بوده و بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، در دنیا بین سالهای 2005 تا 2012 حدود 50 درصد افزایش داشته و تا سال 2010 حدود 25 میلیون قربانی گرفته است. به همین دلیل ایدز را به طاعون تشبیه میکنند؛ چراکه طاعون در ذهن و خاطره جهانیان، خاطرهای تلخ و سیاه است. بر این اساس باید با این بیماری مقابله شود.
قاضیزاده هاشمی با اشاره به لزوم مقابله با این بیماری گفت: بیشتر از تلاش در جهت کشف دارو و درمان ایدز، لازم است همت جمعی در جهت راهکارهایی برای کنترل پیشرفت این بیماری و کند شدن سیر ابتلای آن داشته باشیم. برخلاف درمان، راههای آلودگی این بیماری بسیار سریع شناسایی و تستهای تشخیص کشف شدند. ما نیز با تأخیر زیادی توانستیم این مباحث را در کشور اجرایی کنیم؛ گرچه متأسفانه هنوز امکانات به صورت کامل در دسترس نیست.
شناسایی بسترهای اجتماعی شیوع ایدز جهت مبارزه با آن
وزیر بهداشت با تأکید بر لزوم استفاده از بسترهای اجتماعی به منظور کنترل بیماری ایدز تصریح کرد: ما همچنان از بسترهای اجتماعی کنترل ایدز غافلیم. تجریه عموم مردم در مواجهه با ایدز بسیار کم است و این موضوع به پنهانکاری وسیع بیماران مربوط میشود و تا زمانی که این تابو شکسته نشود، کنترل روند صعودی ایدز میسر نخواهد شد. بنابراین به نظر میرسد با پاک کردن صورت مسئله مشکلاتمان افزوده شده است. ابتلا به HIV/AIDS به رفتارهای پنهان مردم مربوط میشود، به ویژه رفتارهای پرخطر جنسی در نوجوانان و جوانان و گروههایی که از موادمخدر تزریقی و محرکها استفاده میکنند. باید نظارتها و اطلاعرسانیها دقیق و شفاف بوده و ارائه خدمات استمرار داشته باشد.
کمپهای ترک اعتیاد، کار کودکان و زندانها؛ مراکز پرخطر
وی همچنین خاطرنشان کرد: کمپهای ترک اعتیاد، کار کودکان، زندانها و ... مراکزی هستند که قارچگونه به توسعه ایدز میپردازند. در ایران چرخه انتقال عفونت از روش موادمخدر تزریقی به انتقال از طریق تماس جنسی پرخطر تغییر یافته است. هرچند در زمینه انتقال این بیماری از طریق اعتیاد تزریقی در دورهای نتایج خوبی در کاهش آمارها داشتیم، اما با این حال نباید از افراد معتاد و کسانی که موادمخدر تزریقی استفاده میکنند، غافل شد. اگرچه ورود HIV/AIDS به کشور در دهه 60 از طریق فرآوردههای خونی، ظلمی بین المللی بود، اما در دهه دوم انتقال این بیماری از طریق اعتیاد تزریقی بود که همچنان هم این روش انتقال در صدر است. بر این اساس مراقبت در زندانها و محیطهایی که این افراد تجمع بیشتری دارند، باید با شدت بیشتری ادامه یابد و کمکها به این افراد باید بیش از گذشته باشد.
5 درصد کودکان کار مبتلا به ایدز هستند/ وزارت بهداشت متولی ایدز نیست
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ادامه گفت: شیوع ابتلا به بیماری در مصرفکنندگان مواد محرک صنعتی درحال افزایش است. همچنین ابتلای پنج درصدی این بیماری در کودکان کار را داریم؛ یعنی 40 برابر متوسط شیوع این بیماری در جامعه. چنین آماری هشداردهنده است. در این راستا نمیتوان تمام افراد جامعه را چک کرد، اما باید گلوگاهها کنترل شوند. آزمایشات لازم و اقدامان مورد نیاز در مورد این کودکان و افراد همراه، صورت گیرد. بالاخره متولی مسئله ایدز وزارت بهداشت نیست؛ وزارت بهداشت متولی تشخیص و درمان است. نقش تعریفشده وزارتخانه ما در این حوزه بسیار بسیار کم است.
وی در ادامه افزود: همه باید باور کنند که ایدز مشکل جدی کشور است. این بیماری معلول رفتار اجتماعی کشور بوده و باید نگرانیهای مردم در این زمینه برطرف شود و امکانات مربوطه گسترش یابد. باید وسایل پیشگیری از این بیماری به صورت ارزان یا رایگان در اختیار مردم قرار گیرد. عدم پنهانکاری دولت و اطلاعرسانی صحیح در این زمینه، کمککننده خواهد بود.
برای مقابله با ایدز نیازمند افزایش آگاهی مردم هستیم
قاضیزاده هاشمی تأکید کرد: باید برای آموزش جامعه در مقابله با این بیماری تلاش شود؛ در این زمینه باید راههای جدید را پیدا کرده و نترسیم از اینکه اعلام کنیم این مشکل در جامعه وجود دارد. زمانی از ایدز در تریبونهای عمومی به عنوان تمسخر جوامع دیگر استفاده میشد، اما اکنون همه دنیا گرفتار این بیماری هستند و ما هم از آن مستثنی نیستیم. باید آگاهی مردم را در این زمینه افزایش دهیم. انجمنها باید در کنار هم باشند و رسانهها از پنجرهای درست به این بیماری نگاه کنند. گروههای مرجع در کشور اعم از روحانیون، اساتید و همه کسانی که در حوزه فرهنگ و سیاست نقش دارند، باید در این زمینه به عنوان مشکلی اجتماعی نقشآفرینی کنند. همه باید باور کنند که ایدز بیماری است و نباید به عنوان ناهنجاری اخلاقی در جامعه معرفی شود. همه بیماران نیز حق دارند از خدمات ما در نظام سلامت بهرهمند شوند. عدم پنهانکاری معادل خواهد بود با ابتلای کمتر و این راه موفقیت است. در این راستا وظیفه همه ما ضمن تشخیص، درمان بیماری است.
آشنا؛ سفیر ایدز در دولت یازدهم
دکتر حسامالدین آشنا، سخنران پایانی این همایش بود که سخنرانی خود را با محوریت موضوع ایدز و تأثیر آن بر جامعه آغاز کرد. وی در این زمینه تصریح کرد: شروع ورود من به مسئله ایدز به 8 سال گذشته برمیگردد که به عنوان یک پژوهشگر فرهنگ و ارتباطات وارد این قضیه شدم و این امکان را پیدا کردم که کتابچهای را تحت عنوان "ما روحانیون در مقابله با ایدز چه میتوانیم بکنیم؟" تهیه کنم تا وظایف اجتماعی روحانیون نسبت به ایدز مشخص شود. البته در این مسیر به این نتیجه رسیدم که فقط محصولات فرهنگی کافی نیست و باید به میدان رفت و چهره به چهره سخن گفت و انگیزهها را بارور کرد.
مشاور فرهنگی رئیسجمهور افزود: از 8 سال پیش به 10 استان کشور رفتیم و جلساتی را با روحانیون، ائمهجماعات و مبلغان برگزار کردیم تا ایدز را بهعنوان یک مسئله اجتماعی باور کرده و قبول کنند در قبال آن مسئولیت داریم.
آشنا با اشاره به ائتلاف جهانی ایدز گفت: با توجه به اینکه ایدز یک مسئله جهانی است، ائتلافی متشکل از رهبران مذاهب جهانی شکل گرفته که این ائتلاف متشکل از یهودیان، مسیحیان، مسلمانان، بودائیان و دیگر گروههای مذهبی است. این ائتلاف از جنس پذیرش، مشورت، خدمترسانی و آگاهیرسانی در حوزه ایدز است و امروز خوشحالم که در دولت تدبیر و امید مسئولیت مشاور فرهنگی رئیسجمهور را بر عهده گرفتم تا بتوانم سفیر ایدز در دولت باشم.
ما در قبال کودکانی که با ایدز متولد میشوند، مسئولیم
وی افزود: در زمینه تجربیات ملی و بینالمللی، موفقیتها و شکستهایی در سیاستگذاریها ثبت شده که امروز بر آن اساس میدانیم که چه کارهای خوب و بدی را انجام دادیم. اگر از آنها عبرت نگیریم، مایه عبرت دیگران میشویم.
هدفگذاری جهانی برای کاهش انتقال ایدز از مادر به کودک است
سفیر ایدز در دولت یازدهم با اشاره به هدفگذاری جهانی برای کاهش انتقال ایدز، گفت: هدفگذاری جهانی برای کاهش انتقال ایدز از مادر به کودک است. همه ما پذیرفتهایم که بیماری ایدز یک بیماری رفتاری است، اما در مورد بخشی از مبتلایان هیچ خطای رفتاری رخ نداده است. ما در قبال کودکانی که با ایدز متولد میشوند، مسئولیم؛ چراکه هیچ کودکی در ایران اسلامی نباید به دلیل کوتاهی ما با ایدز متولد شود، زندگی کوتاهی داشته باشد و بر اثر آن از دنیا برود. ما باید با سرعت بسیار بیشتری غربالگری میان مادران باردار را دنبال کنیم. غربالگری داوطلبانه دو سو دارد؛ مادری که درخواست میکند و نظام بهداشتی که خدمات ارائه میدهد.
اینکه وزیر بهداشت معتقد است متولی ایدز، وزارت بهداشت نیست و فقط متولی درمان است، نگاه نگرانکنندهایست
وی در ادامه خاطرنشان کرد: مسئله ایدز مسئله میانبخشی و بلکه فرابخشی است. اینکه وزیر بهداشت معتقد است متولی ایدز، وزارت بهداشت نیست و فقط متولی درمان است، نگاه نگرانکنندهایست. در همین ارتباط کمیته ملی ایدز نیز باید احیا و زیربخشهای آن فعال شود. ما نباید مسئولیت را به گردن دیگران بیاندازیم. ایدز نه حاصل تهاجم فرهنگی و نه تحریم بیگانگان است، بلکه حاصل کمکاری، بیتوجهی و وادادگیهاست. ما میتوانیم ایدز را عرصه مشارکت و همکاری قرار دهیم. در حال حاضر بسیاری از اطلاعرسانیها و حمایت از بیماران ایدزی برعهده نهادهای مردمی است و دولت باید از این نهادها حمایت کند. ما تجربه تلخی از سوءاستفاده از نام نهادهای مدنی که کشور را بدنام کردند داریم، اما این تجربه نباید فعالیت نهادهای مدنی را محدود کند، بلکه باید خیریهها و NGOها فعال شوند.
رونمایی از سایت ایدز در روز جهانی ایدز
دراین مراسم همچنین از سایت ایدز به نشانی aids.behdasht.gov.ir رونمایی شد. بر این اساس افراد میتوانند برنامهها، اخبار و اطلاعات در خصوص آزمایشهای تشخیصی، درمان، مبارزه و پیشگیری از ایدز را در این سایت مشاهده کنند. دریافت آمار جهانی و کشوری بیماری، مشاوره تخصصی ایدز، دریافت آدرس مراکز ارائه خدمات، آموزش الکترونیک ایدز، علائم بالینی، دستورالعملها و خدمات چندرسانهای بخش دیگری از امکانات این تارنماست. همچنین هموطنان با مراجعه به این تارنما میتوانند نرمافزارهای تلفن همراه سؤالات متداول درباره ایدز را دانلود کنند.
لازم به ذکر است در پایان این مراسم، بازارچه خیریهای از صنایع دستی افرادی که با HIV زندگی میکنند، به همت وزارت بهداشت برپا شده و "باشگاههای مثبت" که NGOs فعال در زمینه ایدز هستند، از شهرهای مختلف ایران به ارائه آثار هنری اعضای خود پرداختند.