به گزارش برنا؛ قوانینی از گذشته وجود دارد که به نظر با تغییر شرایط زمانی نیاز به بررسی تازه و نگاهی نو به آنها الزامی است. مواردی نظیر اجازه مرد برای خروج زن از کشور با توجه به تغییر شرایط گذشته و حضور پررنگ زنان در همه عرصه‌های اجتماعی از این دست است.
یک حقوقدان و یک کارشناس مذهبی در ادامه این گزارش به واکاوی ابعاد مختلف این قانون پرداختند.
مجتهدی، حقوقدان با بیان اینکه اجازه زن برای سفر از مرد به قوانین ما باز می گردد، می گوید: «این قانون با مواردی نظیر عدم تمکین و نشوز خانم ها ارتباط پیدا می کند. امروزه که پایگاه اجتماعی زنان در جامعه ارتقا پیدا کرده است، من با وجود چنین قوانینی موافق نیستم. نباید دست مرد را در این زمینه ها تا به این حد باز گذاشت که به آزار و اذیت زنان منجر شود.»
او به نمونه هایی که اجازه همسر مانع از فعالیت زن شده است اشاره می کند و می افزاید: «در سال های اخیر نمونه هایی از استفاده از این قانون وجود دارند که مانع از فعالیت زن های فعال جامعه شده اند. برای نمونه می توان به ورزشکاران زنی اشاره کرد که شوهرهایشان اجازه خروج از کشور را به آنان نداده اند و بعضا از مسابقات جهانی جا مانده اند.»
او این قانون را نوعی اجحاف در حق زنان می داند و تصریح می کند: «در شرایط امروز جامعه ایران که زنان پا به پای مردان در صحنه های مختلف حضور دارند این مقوله یک نوع اجحاف در حق زنان است. در بسیاری از موارد مردان به دلایل غیرمنطقی مانع از خروج همسرانشان از کشور می شوند. و همین می تواند باعث شود که در فعالیت های زنان اختلال ایجاد شود.»
مجتهدی در مورد قوانین دست و پاگیر می گوید: «نه تنها این قانون بلکه چندین قانون دیگر نیز وجود دارند که باعث محدود شدن فعالیت زنان شده اند. نه تنها این مشکل بلکه مشکلات دیگری نیز در جامعه وجود دارند که باید برای رفع آن ها تلاش کرد تا فعالیت زنان در جامعه ارتقا پیدا کند. برای حل این مشکلات می توان از طریق مراجع قانونی مانند کمیسیون زنان، کمیسیون حمایت خانواده و کمیسیون حقوق بشر استفاده کرد. قانونگذار باید توجه داشته باشد که زمان تغییر کرده است؛ فضا اجتماعی متفاوت شده و دیگر نمی توان از قوانین گذشته استفاده کرد.»
نمی توان قانونی گذاشت که فلسفه آن روشن نباشد
و اما حجت الاسلام محسن غرویان، کارشناس مذهبی، نیز با بیان اینکه از نظر فقهی حفظ روابط زن و شوهر و حفظ نظام خانواده اصل مهم اخلاقی است، می گوید: «برای اینکه کانون خانواده حفظ شود یک سری احکام فقهی خاص وجود دارند. یکی از آن قوانین همین اذن شوهر برای زن برای برخی از فعالیت ها و اقدامات است.»
او در مورد فلسفه وجودی این قانون می گوید: «فلسفه وجودی این قانون این است که روابط زن و شوهر به آسانی گسسته نشود و خانواده محفوظ بماند. مرد نمی تواند حرف زور بزند یا ظالمانه برخورد بکند. مرد نباید عدالت و انصاف را نادیده بگیرد و مردسالارانه و ظالمانه رفتار کند.»
غرویان مفهوم عدالت در روابط زناشویی را اینگونه شرح می دهد: «در بررسی این قوانین باید همه جهات را مد نظر قرار داد. باید رفتار مرد با زن و همچنین رفتار زن با مرد در محیط خانواده بر اساس منطق باشد و این همان مفهوم عدالت است که مورد تأکید شرع اسلام است. مسئله اذن شوهر برای خروج زنان از کشور یکی از مواردی است که در حال حاضر مورد بحث است. شرایط این حکم باید به صورت کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. به طور کلی نمی توانیم چنین حقی را برای شوهر قائل شویم که او بتواند مطلقا از سفر زن جلوگیری بکند. قبلا این احکام در مورد خروج زنان از منزل مطرح می شد. برخی خروج زن از منزل را منوط به اذن شوهر می دانند. ولی همه این ها باید تحت یک قاعده کلی باشد که عدالت است. باید دید این اذن عادلانه است یا خودسرانه. شاید شوهر بخواهد از حق خود سوءاستفاده بکند.»
او با بیان اینکه این موارد قابل بررسی حقوقی هستند، تصریح می کند: «باید فلسفه فقه در اینجا مورد بحث کارشناسی قرار بگیرد . به طور کلی نمی توان قانونی گذاشت که فلسفه آن روشن نباشد.»
غرویان با تاکید بر اینکه این نوع قوانین باید مورد تجدیدنظر فقهی و قضایی قرار بگیرد گفت : «فقیه و مجتهد بر اساس مقتضیات زمان و مکان نظر می دهند و باید نظر آن ها با واقعیت های اجتماعی سازگار باشد. الان این فتواها و قرائت ها قابل تجدیدنظر هستند. باید مجتهدین، حقوقدان ها و جامعه شناس ها در کنار یکدیگر دست به تجدیدنظر در این احکام بزنند.»
