ایران باعث شکاف در ناتو شد

این اختلاف در هفته گذشته بار دیگر بالا گرفت؛ زمانی که وزارت دفاع بریتانیا بیانیه‌ای در حمایت از افسر ارشد ارتش بریتانیا صادر کرد. ژنرال ارشد ارتش بریتانیا «کریس چیکا» در مصاحبه با خبرنگاران ادعاهای ایالات متحده درباره افزایش تهدیدات ایران در خاورمیانه را رد کرده بود. این اظهارات به‌سرعت نیز توسط فرماندهی مرکزی ایالات متحده رد و این فرماندهی مدعی شد اظهارات این نظامی بریتانیایی در جهتی مخالف با اطلاعات قابل اعتمادی است که آمریکا و متحدانش درباره تهدیدات ایران به دست آورده‌اند.

چنین اختلافات عیانی به‌خصوص در میان متحدانی مانند لندن و واشنگتن که دارای روابط دفاعی عمیق هستند، بسیار نادر است. اما موضوع ایران ثابت کرد که می‌توان به‌طرزی باورنکردنی‌ بین آمریکا و متحدان اروپایی‌اش تفرقه انداخت. دولت ترامپ و متحدان آن در فرانسه، آلمان و بریتانیا درباره ایران در وضعیت بدی هستند. این وضعیت از آنجا آغاز شد که دونالد ترامپ تصمیم نهایی‌اش را سال گذشته اتخاذ کرد و آمریکا را از «توافقنامه هسته‌ای ایران» کنار کشید و دوباره تحریم‌های فلج‌کننده را برای تهران احیا کرد؛ حرکتی که نه‌تنها امضاکنندگان اروپایی آن را محکوم کردند بلکه فعالانه برای دور زدن آن دست به فعالیت زدند.

بیش از یک‌سال است، اروپایی‌ها در حال تلاش هستند تا توافق را زنده نگه دارند. آنها به هشدارهای ایالات متحده درباره تهدیدات جدید از جانب ایران به‌عنوان بخشی از تلاش جهت تضعیف توافق هسته‌ای با ایران توجه دارند. هرچه ایالات متحده فشارها بر ایران را افزایش می‌دهد، احتمال بیشتری وجود دارد که تهران گام‌های انتقام‌جویانه‌ای را بردارد که می‌تواند بن‌بست شکننده موجود در منطقه را بشکند و به یک درگیری ختم کند. این واگرایی ترانس آتلانتیکی در هفته‌های اخیر در ذیل اقدامات تنش‌زا بین آمریکا و ایران تشدید شده است.

نخستین مورد در دو هفته قبل اتفاق افتاد و کشتی‌ها و بمب‌افکن‌های ایالات متحده در منطقه خاورمیانه برای جلوگیری از آنچه آمریکا تهدیدات ایران تلقی می‌کند، استقرار یافتند. خود این حرکت ذاتا نامعمول نبود (همکاران من کتی گیلسینان و مایک گیلگیو گزارش داده‌اند موضع‌گیری نظامی اخیر به‌عنوان بخشی از ماموریت‌های در دست اقدام از قبل برنامه‌ریزی شده بودند.) جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ در یک بیانیه اعلام کرد: «اعزام این ناوگان یک پیام روشن و بدون اشکال برای رژیم ایران است تا بداند هرگونه حمله‌ای علیه منافع آمریکا یا در مورد متحدان ما با پاسخ بی‌رحمانه‌ای روبه‌رو خواهد شد.»

این داستان سپس در نیویورک‌تایمز دنبال شد. این روزنامه دوشنبه هفته‌گذشته گزارش کرد که دولت ترامپ طرحی برای جنگ با ایران تهیه کرده که شامل اعزام بیش از 120هزار سرباز است. گرچه ترامپ این مساله را تکذیب و به خبرنگاران در خارج از کاخ سفید اعلام کرد: «من نقشه‌ای برای جنگ با ایران ندارم»، با این حال او با ایده ممکن بودن جنگ با ایران مخالفت نکرد و گفت: «اگر هم بخواهیم چنین کاری کنیم، خیلی بیشتر از این نیرو می‌فرستیم.»

در پاسخ به کمپین «فشار حداکثری» ایالات متحده، رهبران اروپایی خواهان «حداکثر خویشتنداری» هستند. فدریکا موگرینی، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا هفته‌گذشته اعلام کرد اتحادیه اروپا از مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا می‌خواهد که از تحریک و تشدید تنش نظامی اجتناب کنند. جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا نیز هشدار داد که عدم انجام چنین کاری ممکن است خطرناک باشد و اعلام کرد: «یک درگیری می‌تواند با یک تحریک غیرعمدی از سوی هر دوطرف اتفاق بیفتد.»

گرچه ایالات متحده گام‌های اضافه‌ای پس از آن برنداشت و حتی مایک پمپئو، وزیر امور خارجه در حقیقت اعلام کرد که ایالات متحدهجنگ با ایران را نمی‌خواهد اما متحدان اروپایی آن [آمریکا] نشان دادند اگر [آمریکا] اقدامی درباره [جنگ] انجام دهد با آن مخالفت خواهند کرد. دولت اسپانیا روز سه‌شنبه هفته‌گذشته اعلام کرد دیگر در ناوگروه به رهبری آمریکا در خلیج فارس مشارکت نمی‌کند، این تصمیم اسپانیا به این دلیل است که مقامات آمریکایی هدف اصلی ماموریت این ناوگروه را روی تنش‌های رو به افزایش با ایران متمرکز و منحرف کرده است. (اسپانیا یکی از متحدان وفادار ایالات متحده در حمله به عراق بود.) یک روز با وجود هشدار وزارت امور خارجه آمریکا در بغداد نسبت به تحرکات نیروهای مورد حمایت ایران در عراق، آلمان اعلام کرد می‌خواهد سفارت و نیروهای کنسولی‌اش را در عراق حفظ کند. هلند نیز در این زمینه موضعی مشابه آلمان اتخاذ کرد.»