آیا مشارکت زنان به‌عنوان مأمورین حافظ صلح می‌تواند به حمایت بیشتر از حقوق زنان منجر شود؟

اخیراً در سایت خبری ملل متحد مصاحبه‌ای با هستر پنراس، اولین کمیسر زن عالی‌رتبه پلیس که در مأموریت حفظ صلح ملل متحد در اتحادیه آفریقا فعالیت می‌کند،  منتشر شده است. در این مصاحبه بر لزوم نقش‌پذیری زنان در نیروهای پلیس ملل متحد به‌ویژه در مأوریت‌های سال‌های اخیر این نهاد تأکید شده است.

به گزارش مهرخانه، نکته قابل تأمل در خصوص ارزیابی عملکرد نیروهای حافظ صلح ملل متحد در کشورهای درگیر مخاصمات مسلحانه، این است که اگر چه اساساً تشکیل و اعزام این نیروها برای حمایت از حقوق زنان و کودکان بوده است، اما در عمل شاهد آن هستیم، که بنا به اذعان خود نهادهای بین‌المللی، یکی از معضلات مخاصمات اخیر، جنایات ارتکابی توسط نیروهای حافظ صلح به‌ویژه در اشکال مختلف تجاوز و خشونت جنسی بوده است.

بنابراین، از این منظر شاید حضور نیروهای حافظ صلح زن بتواند بیش از پیش به حمایت از حقوق زنان و کودکان کمک نماید. اما نکته‌ای که نباید هرگز از نظر دور بماند، نحوه و کیفیت حضور زنان در این مأموریت‌هاست؛ چراکه در کمال ناباوری شاهد بودیم که در مخاصمات دهه اخیر در کشور عراق و جنایات ارتکابی توسط نیروهای نظامی ‌ایالات متحده آمریکا و سایر متحدانش، از جمله در زندان ابوغریب، یکی از عاملان اصلی جنایت‌ها و شکنجه زندانیان زن و مرد، یک فرمانده آمریکایی زن بود. از این‌رو، باید اذعان داشت که صرف حضور زنان در نیروهای حافظ صلح ملل متحد نمی‌تواند منجر به تضمین برخورداری زنان از حقوق بیشتر باشد، بلکه باید در عمل، نیروهای زنان کارآیی خود را نشان دهند.

در این گزارش تأکید شده است که با توجه به اینکه مأموریت و مسئولیت اصلی نیروهای ملل متحد در کشورهای مختلف از جمله در اتحادیه اروپا و به‌طور خاص در منطقه دارفور سودان، حمایت از غیرنظامیان بوده و بخش عمده‌ای از جمعیت غیرنظامی ‌را زنان تشکیل می‌دهند، از این‌رو، باید در نیروهای پلیس ملل متحد که در کشورهای درگیر مخاصمات مسلحانه به ایفای مأموریت می‌پردازند، نیروهای پلیس زن نیز مشارکت داشته باشند.

رضایت‌مندی بیشتر زنان آسیب‌دیده برای دریافت کمک و مساعدت از سوی نیروهای زن
هستر پنراس، به عنوان یکی از باتجربه‌ترین نیروهای حافظ صلح ملل متحد، با استناد به تجریبات عملی خود اذعان کرده است: وقتی زنان آسیب‌دیده در اثر وقوع مخاصمات مسلحانه با یک نیروی زن مواجه می‌شوند، خصوصاً در مواردی که نیاز به دریافت کمک و حمایت فیزیکی دارند، بسیار خشنود شده و احساس رضایت‌مندی بیشتری دارند.

ضرورت حضور نیروهای حافظ صلح زن جهت حمایت از کودکان و زنان قربانی خشونت جنسی
از دیدگاه نیروهای حافظ صلح زن، حضور و مشارکت زنان بسیار ضروری است، زیرا بیشتر افرادی که مورد حمایت این نیروها هستند، زنان و کودکان‌اند. این حضور و مشارکت خصوصاً در رابطه با موارد تجاوز به عنف و سایر اشکال خشونت جنسی، از اهمیت برخوردار است. نکته قابل تأمل دیگر در خصوص ضرورت مشارکت نیروهای حافظ صلح زن، روحیات و عواطف و احساسات زنان است که می‌تواند به بازسازی فیزیکی و روانی کشورهای درگیر مخاصمات و افراد آسیب‌دیده در آن کمک کند.

اکنون در حدود 16 درصد از نیروهای حافظ صلح را زنان تشکیل می‌دهند و سازمان ملل متحد درصدد است مبادرت به جذب نیروهای زن حافظ صلح از کشورهای عربی نماید. در حال حاضر کشور اردن مبادرت به اعزام نیروهای زن جهت حضور در نیروهای حافظ صلح ملل متحد کرده است.

لزوم به‌کارگیری نیروهای زن محلی در نیروهای حافظ صلح ملل متحد
یکی از نکات قابل توجه در روند اخیر حضور و مشارکت زنان در نیروهای حافظ صلح ملل متحد، استفاده از نیروهای زن تبعه کشورهای درگیر مخاصمات مسلحانه است. در این میان، نکته قابل توجه، تأکید ملل متحد جهت استخدام نیرو از میان زنان مسلمان و عرب زبان است؛ با توجه به اینکه این نیروها بایستی آموزش‌های لازم را جهت احراز شرایط لازم برای مشارکت در عملیات حفظ صلح ببینند، این رویکرد ملل متحد می‌تواند این سؤال را به دنبال داشته باشد که آیا اساساً این اقدام می‌تواند در عمل به نفع زنان آسیب‌دیده در کشورهای درگیر مخاصمات مسلحانه شود، یا اینکه در عمل حضور این نیروهای زن نمی‌تواند به طور مؤثر و کارآمد منجر به حمایت مقتضی از زنان و کودکان گردد؟

پی‌نوشت
1.    UN News Centre
2.    Hester Paneras
3.    http://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=98