در همایش «کودکان بی‌سرپرست، جامعه، حمایت و توانمندسازی» عنوان شد؛
وظیفه اصلی حمایت از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست برعهده دولت است
مسئله کودکان یک مسئله جهانی است و آمارها نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته وضعیت چندان مطلوب‌تری نسبت به ما ندارند. بنابراین نباید دقیقاً سیاست‌های این کشورها را دنبال کنیم و باید به دنبال راهکارهایی در این زمینه باشیم. البته کارهای اولیه‌ای را در این خصوص آغاز کردهایم.
همایش "کودکان بی‌سرپرست، جامعه، حمایت و توانمندسازی" پیش از ظهر امروز در سالن ابن‌خلدون دانشکده علوم اجتماعی تهران و به همت روابط عمومی این دانشگاه و مؤسسه مهرطه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار مهرخانه، در ابتدای این نشست دکتر نوربخش، رئیس دانشکده علوم اجتماعی تهران، با بیان اینکه براساس تحقیقات صورت‌گرفته 2.5 درصد کودکانی که از نعمت پدر یا مادر محروم شده‌اند آدم‌ها موفقی هستند، گفت: کودکان همیشه اولین قربانیان جنگ، خشونت و اعتیاد هستند که باید به آنها کمک کرد.
پس از آن فرشید یزدانی، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، به مسئولیت دولت در قبال کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست اشاره و تصریح کرد: کودکان بی‌سرپرست در سال‌های اول زندگی دچار گسست از خانواده می‌شوند. تعدادی از این کودکان به علت اتفاقات طبیعی و بخشی دیگر به دلیل اتفاقات اجتماعی مثل اعتیاد، بی‌سرپرست می‌شوند.
وظیفه اصلی حمایت از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست برعهده دولت است
این فعال حقوق کودک به پیامدهای بی‌سرپرست شدن کودکان اشاره کرد و افزود: بی‌سرپرستی کودکان، مخدوش شدن دوران کودکی و نقصان در فرآیند توانمندشدن آنان در جامعه‌پذیری را به دنبال دارد و در این شرایط وضعیت دولت و جامعه مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: دولت باید علاوه بر حمایت‌های قانونی، زمینه را برای حمایت‌های مالی و اجتماعی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست فراهم کند و وظیفه اصلی در این حوزه بر عهده دولت است. کشور ما نیز از منابع مالی خوب برخوردار است و باید در این حوزه وارد بحث‌‌های اساسی کلان شده و در این جهت محیط امنی را برای کودکان بی‌سرپرست و به خصوص بدسرپرست فراهم کند.
وی با ابراز تأسف از اجازه ازدواج فرزندخوانده با سرپرست در قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست گفت: این قانون جنبه‌های بسیار مثبتی دارد و بهتر بود قانون‌گذاران از تصویب تبصره ماده 26 صرف‌نظر می‌کردند؛ چراکه این تبصره حوزه امن کودکی و خانواده را بر هم می‌زند و تمایل خانواده‌‌ها به سرپرستی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست را کاهش می‌دهد.
(در همین زمینه: فرزندخواندگی در فقه و قانون)
لزوم توانمندسازی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست
یزدانی خاطرنشان کرد: به اعتقاد من یکی از مهم‌‌ترین اقداماتی که می‌توانیم برای این کودکان انجام دهیم ایجاد زمینه برای توانمندسازی و رشد معقول آنان است و باید شرایط برابر برای آنان در مقایسه با کودکان دیگر به وجود آید.
در ادامه نشست دکتر حسین راغفر عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا تصریح کرد: آمارها نشان می‌دهد که 12 درصد جمعیت کشور که شامل حدود 17 درصد از جمعیت روستایی و 8 درصد از جمعیت شهری می‌شوند، از گرسنگی رنج می‌برند و این تعداد جمعیتی بزرگ از کشور هستند.
در موارد متعدد شاهد نقض حقوق افراد از سوی دولت هستیم
وی ادامه داد: کشور ما ظرفیت لازم را برای مقابله با فقر مطلق دارد، اما از این ظرفیت‌ها به درستی استفاده نمیشود، در حالی‌که دست‌یابی افراد جامعه به حداقل‌هایی که نیاز دارند مثل پوشاک، مسکن، و غذا به عنوان یک حق تلقی می‌شود که جزء حقوق جهانی بشر و قانون اساسی نیز هست.
راغفر بیان داشت: قانون اساسی یک قرارداد دوجانبه است و این‌گونه نیست که دولتها به سادگی از اجرای آن سرباز زنند و از جامعه توقع داشته باشند که تعهدات خود را نسبت به دولت انجام دهند، این در حالی است که ما در موارد متعدد شاهد نقض حقوق افراد از سوی دولت هستیم.
این استاد دانشگاه افزود: دولتها برای جبران کسری بودجه خود دستشان را در جیب مردم می‌کنند و به اقداماتی مانند افزایش نرخ ارز دست می‌زنند که موجب به وجود آمدن تورم بسیار زیادی می‌شود. در شرایطی که این تورم بالا بیشترین ضربه را به طبقات متوسط و فقیر زده و فقر و نابرابری را گسترش می‌دهد.
تا زمانی که از مناسبات فسادزدایی نشود، معضل خانواده‌های بی‌سرپرست و بدسرپرست حل نخواهد شد
این اقتصاددان اضافه کرد: تا زمانی که از مناسبات فسادزدایی نشود، فقر و مشکلات ناشی از آن مانند خانواده‌های بی‌سرپرست و بدسرپرست حل نشده و سیاست در بخش عمومی مؤثرترین عوامل برای رفع این مشکلات است.
راغفر خاطرنشان کرد: قانون اساسی میثاقی بین حکومت و مردم است و در آن به موضوعاتی مانند شکوفایی استعدادهای آحاد جامعه پرداخته شده است؛ اما شاهد هستیم که بسیاری از کودکان دچار محرومیت هستند و دوران طفولیت را با سرما و گرسنگی طی می‌کنند بدون آنکه جامعه نگاه محبت‌آمیزی به آنان داشته باشد.
وی تأکید کرد: این کودکان بدون آنکه مدرسه رفته و تربیت شده باشند، در بزرگسالی آرزوهایی دارند که در شرایط عادی قابل تحقق نیست. بنابراین برای رسیدن به آرزوهای خود، قوانین را نقض می‌کنند و وارد حوزه جرایم می‌شوند و قوه قضاییه بعدها آنان را به عنوان مجرم دستگیر می‌کند. برای جلوگیری از بروز این اتفاق باید جلوی نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی، طلاق و ایجاد سرخوردگی‌ها را گرفت و به وضعیت موجود رسیدگی کرد.
توانمندسازی کودکان؛ رویکرد اصلی سازمان بهزیستی
رئیس سازمان بهزیستی نیز در این نشست تصریح کرد: سازمان بهزیستی به عنوان یک مجموعه بزرگ، به نیازمندان کمک کرده و در حوزه خدمات غیردولتی به نیازمندان خدماتی را ارائه می‌دهد و در سال گذشته بودجه دولتی و بخش غیردولتی ما برابر شد و در حوزه افراد در معرض آسیب و روستاها، اقداماتی انجام می‌دهیم.
همایون هاشمی‌ادامه داد: ما در حاشیه روستاها، مهدکودک‌های رایگان ایجاد کردهایم و در آن وعده غذای گرم به کودکان می‌دهیم.
وی توانمندسازی را رویکرد اصلی این سازمان در دهه اخیر دانست و گفت: توانمندسازی؛ هم از جنبه اجتماعی، هم فرهنگی و هم خانوادگی و فردی، جزء ادبیات اصلی سازمان تأمین اجتماعی است و اگر اقدامات فرهنگی لازم در زمینه معسرین انجام شود، آنان رغبت بیشتری به اشتغال پیدا می‌کنند
سپس وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در این نشست تصریح کرد: متأسفانه امروزه در کشورمان با مسائلی مانند فقر، نابرابری، زندگی سخت و گروه‌‌هایی که صدایشان شنیده نمیشود، مواجه هستیم و لازم است حرکت‌هایی که موجب ترویج خیل جمعی می‌شود، تداوم یابد و آنها را گسترش دهیم.
نباید دقیقاً سیاست‌های کشورهای توسعه‌یافته در حوزه کودکان را دنبال کنیم
وی ادامه داد: مسئله کودکان یک مسئله جهانی است و آمارها نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته وضعیت چندان مطلوب‌تری نسبت به ما ندارند. بنابراین نباید دقیقاً سیاست‌های این کشورها را دنبال کنیم و باید به دنبال راهکارهایی در این زمینه باشیم. البته کارهای اولیه‌ای را در این خصوص آغاز کردهایم.
زنان بی‌سرپرست؛ معضل امروز جامعه
ربیعی اضافه کرد: ما امروز با مسئله‌ای به نام زنان بی‌سرپرست مواجه هستیم که به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ تعدادی از آنان به اجبار و تعدادی دیگر به علت سبک زندگی، بی‌سرپرست می‌شوند و البته وضعیت زنان بدسرپرست بسیار بدتر و پیچیده تر از زنان بی‌سرپرست است؛ چراکه آنها باید هزینه همسر و سایر اعضای خانواده خود را نیز تأمین کنند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اعتیاد را به عنوان معضل دیگر کشور معرفی کرد و افزود: براساس تحقیقات صورت‌گرفته اعتیاد میان افراد شاغل در کارخانه‌ها افزایش یافته است که نشان می‌دهد این آسیب ناشی از ناآرامی فکری است و تا حدودی نیز به سبک زندگی افراد مربوط می‌شود.
کسی صدای قشر سالمند را نمی‌شوند
ربیعی با اشاره به مشکل سالمندان در کشور گفت: کشور ما در سال‌های اخیر با جمعیتی سالمند روبه‌رو خواهد شد، ولی تعداد پزشکان سالمند ما به تعداد انگشتان دست نمی‌رسد؛ در حالی‌که تعداد پزشکان کودک ما بی‌شمار است و صدای قشر سالمند را کسی نمی‌شوند.
وی به لزوم توجه به کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست تأکید کرد و گفت: کودکان بی‌پناه، نیازمند حمایت هستند و قدرتی برای دفاع از خود ندارد، بنابراین باید درباره آنان فکری کنیم.
برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای کودکان در برخی موارد خشن هستند
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان داشت: ما در زمینه مسائلی مانند کودکان با چند مسئله مواجه هستیم؛ اولاً اینکه دیدگاه ما درباره مسائلی مانند کودکان در سطح نخبگی خوب بوده و در قانون اساسی و دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی نیز به این مسائل پرداخته شده است.
وی خاطرنشان کرد: در وهله دوم باید گفت که برنامه‌ریزی‌های انجام شده در زمینه مسائل اجتماعی از جمله مشکلات کودکان در برخی موارد خشن نوشته شده و موجب ایجاد شکاف شده است و البته در زمینه برخی از مشکلات نیز برنامه‌ای نداریم و در این شرایط باید به طور جدی و اساسی به گروه‌های به‌حاشیه رفته، توجه کنیم و درباره آنها برنامه‌ریزی خوبی صورت دهیم و تقویت NGO ها می‌تواند راهکار خوبی در این زمینه باشد.
همچنین در این نشست گزارشی از عملکرد مؤسسه مهرطه ارائه شد و وزیر تعاون، کار و امور اجتماعی 10 میلیون تومان به بازارچه خیریه موجود در دانشکده علوم اجتماعی کمک کرد.
