تغذیه با شیر مادر موجب افزایش رشد مغزی کودک می‌شود

یکی از پژوهش‌هایی که از تصاویر مغزی به دست آمده از اِم آر آی «بی صدا» استفاده کرده است، نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر رشد مغز کودکان را افزایش می‌دهد. تغذیه انحصاری با شیر مادر در مقایسه با ترکیب شیر مادر و شیر خشک، موجب رشد بهتر مغز می‌شود و ترکیب این دو نیز از تغذیه انحصاری با شیرخشک، رشد بیشتری را به ارمغان خواهد آورد.

به گزارش مهرخانه، این پژوهش از نوعی اِم آر آی تخصصی و دوستدار کودک استفاده نمود تا رشد مغزی گروهی از کودکان زیر چهار سال را مورد بررسی قرار دهد. طبق نتایج این پژوهش، کودکانی که حداقل به مدت سه ماه منحصرا، با شیر مادر تغذیه می‌شوند در مقایسه با کودکانی که تنها از شیر خشک استفاده می‌کنند یا کودکانی که با ترکیبی از این دو تغذیه می‌شوند، تا سن 2 سالگی از رشد بهتری در قسمت‌های اصلی مغز برخوردار خواهند شد. این رشد مضاعف بیشتر در آن قسمت از مغز که به زبان، عملکرد احساسی و شناخت مربوط می‌شود، دیده شد.

این نخستین پژوهشی نیست که نشان می‌دهد تغذیه با شیر مادر به رشد مغز کودک کمک می‌کند. پیش از این نیز مطالعات رفتاری، تغذیه با شیر مادر را موجب نتایج شناختی بهتر در نوجوانان و بزرگسالان عنوان کرده بودند. شان دئونی، دانشیار مهندسی دانشگاه براون و نویسنده اصلی این پژوهش، می‌گوید: اما این نخستین پژوهشی بود که با استفاده از تصویربرداری تفاوت‌های تغذیه با شیر مادر در کودکان کم سن و سالم را مورد بررسی قرار می‌داد.

وی می‌گوید: «ما به دنبال کشف این مطلب بودیم که تغییرات رشد مغزی کودک از چه زمانی آغاز می‌شوند. ما نشان می‌دهیم که این تغییرات از همان ابتدا ایجاد می‌شوند».

او و همکارانش از ماشین‌های اِم آر آی بی‌صدایی استفاده می‌کنند که از مغز کودکان به هنگام خواب تصویربرداری می‌کند. تکنیک اِم آر آی مورد استفاده دئونی، ساختار میکروسکوپی مایع سفیدرنگ مغز- بافتی که فیبرهای عصبی طویلی را در خود جای داده و به برقراری ارتباط میان قسمت‌های مختلف مغز کمک می‌کند- را مورد بررسی قرار می‌دهد. این تکنیک به طور خاص، میزان میلین ، ماده چربی که از فیبرهای عصبی محافظت می‌کند و سرعت سیگنال‌های الکتریکی را به هنگام رسیدن به اطراف مغز افزایش می‌دهد، را بررسی می‌کند.

دئونی و تیم کاری وی، 133 کودک ده ماهه تا چهار ساله را مورد بررسی قرار دادند. تمامی ‌این کودکان به هنگام و در وقت مقرر متولد شده بودند و خانواده‌هایشان جایگاه اجتماعی- اقتصادی مشابهی داشتند. پژوهشگران این کودکان را به سه گروه تقسیم کردند: کسانی که بنا به گفته مادرهایشان، حداقل سه ماه تنها با شیر مادر تغذیه شده بودند، کودکانی که هم با شیر مادر و هم شیر خشک تغذیه شده بودند و کودکانی که منحصراً از شیرخشک استفاده کرده بودند. پژوهشگران، برای ایجاد مسیر رشد ماده سفیدرنگ هر گروه، کودکان بزرگ‌تر را با کودکان کوچک‌تر مقایسه نمودند.

این پژوهش نشان داد که گروهی که منحصراً از شیر مادر تغذیه کرده بودند، در مقایسه با دو گروه دیگر، از بیشترین رشد در ماده سفیدرنگ میلین برخوردار بوده و حجم این ماده سفیدرنگ نیز تا 2 سالگی افزایش چشمگیری یافته بود. گروهی که هم از شیر مادر و هم شیر خشک تغذیه نموده بود در مقایسه با گروهی که منحصراً با شیر خشک تغذیه شده بود، از رشد بیشتری برخوردار بود؛ اما در مقایسه با گروهی که تنها از شیر مادر استفاده کرده بود، رشد کمتری را نشان می‌داد.

دئونی می‌گوید: «ما با مقایسه کودکان تغذیه‌شده با شیر مادر و کودکانی که از شیر مادر تغذیه ننموده بودند، به این نتیجه رسیدیم که تفاوت [در رشد ماده سفیدرنگ] در حدود بیست تا سی درصد است. به گمان من وجود این همه تفاوت در طی مدتی کوتاه، بسیار حیرت‌انگیز است.»

سپس، دئون و تیم کاری وی داده‌های به دست آمده از تصویربرداری را با انجام چندین تست شناختی پایه بر روی کودکان بزرگ‌تر تأیید نمودند. این تست‌ها افزایش عملکردهای زبانی، ادراک بصری و رفتارهای کنترل حرکتی در کودکان تغذیه شده با شیر مادر را نشان دادند.

این پژوهش همچنین تأثیرات مدت تغذیه با شیر مادر را مورد بررسی قرار داد. پژوهشگران نوزادانی که بیش از یک سال از شیر مادر تغذیه کرده بودند را با نوزادانی که کمتر از یک سال با شیر مادر تغذیه شده بودند، مقایسه کردند و شاهد رشد مغزی چشم‌گیر کودکانی بودند که مدتی طولانی‌تر از شیر مادر تغذیه کرده بودند؛ این رشد مخصوصاً در قسمت‌هایی از مغز که با عملکردهای حرکتی سر و کار داشتند به چشم می‌خورد.

دئونی می‌گوید این یافته‌ها مؤید آن دسته از تحقیقات است که به وجود رابطه‌ای مثبت میان تغذیه با شیر مادر و سلامت مغزی کودک قائل هستند. «به عقیده من، این تحقیق و سایر شواهد موجود در این زمینه، نشان‌گر سودمندی بی‌قید و شرط تغذیه با شیر مادر است.»