بازنمایی خانواده در جشنواه فیلم بانگالور
ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم بانگالور از ۲۶ دسامبر ۲۰۱۳ تا ۲ ژانویه ۲۰۱۴ در بانگالور، مرکز استان کرناتاکای هند، در حال برگزاری است.نگاهی به ۱۶۰ فیلم موجود در لیست این دوره از جشنواره گویای حضور پررنگ تم‌های خانوادگی و کودکان است.
ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم بانگالور از ۲۶ دسامبر ۲۰۱۳ تا ۲ ژانویه ۲۰۱۴ در بانگالور، مرکز استان کرناتاکای هند، در حال برگزاری است.
نگاهی به ۱۶۰ فیلم موجود در لیست این دوره از جشنواره گویای حضور پررنگ تم‌های خانوادگی و کودکان است. این فیلم‌ها که بعضاً جوایزی از سایر جشنواره‌ها کسب کرده و اعتباری یافته‌اند، همگی منطبق با نگاه سنتی به خانواده نبوده و بعضاً تلاش برای بازنمایی دیدگاه‌های نوظهور در این عرصه هستند. بااین‌حال، می‌توان گفت آنچه در بیشتر فیلم‌های جشنواره شاهد هستیم، دغدغه همین تغییرات است.
در ادامه، مروری بر فیلم‌های اکران شده در سه روز اول این جشنواره با موضوع خانوادگی داریم.
محذوریت خانواده از زبان کارگردان‌های کشورهای مختلف
خانواده به طور محسوسی تم اصلی یا حاشیه‌ای اکثر فیلم‌های جشنواره بانگالور را تشکیل می‌دهد. برای مثال، فیلم «قهرمان آبی: افسانه فوموسا ۱۸۹۵» محصول ۲۰۰۸ کشور تایوان، ماجرای مبارزین تایوانی موسوم به «هاکا» و خانواده‌های آنهاست که در جریان حمله ژاپن به تایوان مشغول به جنگ بودند.
در «درخت و تاب» شاهد از هم‌پاشیدگی زندگی زنی هستیم که در نوجوانی به دلیل بروز اختلافی با پدر، او را ترک گفته و به صربستان و از آنجا راهی انگلستان می‌شود. النی کاراپانوز که اکنون یک متحصص قلب در انگلستان است، برای وصل کردن دخترش به گذشته، وی را به خانه پدری در یونان می‌آورد، اما متوجه می‌شود پدرش وارد رابطه با زنی صرب شده و این زن به دارایی پدر از جمله خانه‌اش چشم دارد.
«کلاب ساندویچ» به کارگردانی فرناندو ایمبک ساخت مکزیک، درباره یک مادر تک‌والد (پالوما) و پسر او (هکتور) است که روابط بسیار صمیمانه و دوستانه داشته و یکی از سفرهای تفریحی این دو که منجر به آشنایی پسر ۱۵ ساله زن با دختری هم‌سن خود می‌شود، عامل نگرانی و آشفتگی مادر در روبه‌رویی با این حقیقت است که وابستگی عمیق او به پسرش در نتیجه فقدان همسر، می‌باید زمانی پایان یابد؛ چراکه پسر نیازمند توجه به زندگی آینده خود است. این فیلم به خوبی بیانگر عمق نگرانی اجتماعی نسبت به پدیده تک‌والدی در یک کشور آمریکایی جنوبی است.
چان چون تائوی ۶۰ ساله، اگرچه عضو خانواده‌ای که سال‌ها برایش کار کرده نیست، اما زمانی که بعد از مرگ پدر و مادر خانواده و کهولت، از پسر خانواده می‌خواهد تا او را به خانه سالمندان بسپرد، بعد از سال‌ها پسر خانواده را متوجه وابستگی عمیق به خود، همچون یک عضو خانواده می‌کند. «یک زندگی ساده» محصول ۲۰۱۲ هنگ‌کنگ به کارگردانی آن هویی و بازتابی از فرهنگ خانواده‌محور شرقی است.
فیلم انگلیسی «دوستت دارم، مادر» به کارگردانی جنیس نوردز، داستان پسری به نام ریموردز است که تاراحت از بی‌توجهی مادر شاغل خود، در گذران وقت با ساکسفون و دوستان، و وسوسه بهترین دوستش، پتریس، وارد ماجراجویی و ورود به آپارتمان یک مرد تاجر می‌شود و برداشتن مقداری اموال از خانه مرد و قهر با مادر و فرار از خانه، سرآغاز بحران زندگی اوست. فیلم سعی دارد فشارهای خانوادگی، مدرسه و احتماعی بر پسران در این سنین را به نمایش گذاشته و اهمیت تلاش والدین و جامعه برای کمک به کودکان در این شرایط را پررنگ کند.
«گلوریا» اگرچه ماجراهای شخصی یک زن مطلقه (گلوریا) برای یافتن همدم و یا همسر در گشت و گذارهای کافه‌ها و بارهای شیلی است، اما به عقیده مفسر گاردین، ماجرایی نمادین برای تمایل مردم شیلی به فراموش کردن هرآنچه متعلق به دوران دیکتاتوری پینوشه است. آشنایی گلوریا با مرد مطلقه‌ای (رودولفو) که توانسته است نیازهای جنسی خود را تأمین کند، ناگهان بی‌نتیجه و بی‌معنی می‌نماید؛ چراکه هردو فرزندانی داشته و به آینده آنها اهمیت می‌دهند. لذا، این آشنایی ظاهراً ایده‌آل به راحتی تبدیل به هیج در زندگی گلوریا و البته رودولفو می‌شود و این ماجرای رمانتیک دردناک، نمادی از دوران ۲۰ ساله سختی است که ترجیحاً باید به فراموشی سپرده شود.
و بالأخره، فیلم سنگاپوری «لولو» که موفق به دریافت جوایز متعددی از جمله بهترین فیلم آماتوری جشناره فیلم کن فرانسه شده است، ساخته آنتونی چن و داستان بسیار ساده یک خانواده است که مادر در آن نقش محوری و پررنگی ایفا می‌کند. هیو لنگ در این فیلم که بازیگر مالزیایی آن، یو ین ین، نیز جوایز بسیاری برای بازی در این نقش به خود اختصاص داد، در طول داستان به روش‌های منحصربفرد و البته مادرانه خود، همسر، فرزندان، و کودک درون شکمش را در مقابل مشکلات متعدد و وسوسه‌های ترقی افتصادی محافظن می‌کند.
فیلم‌های متعددی از جمله فیلم‌های هندی شرکت‌کننده در جشنواره، سوپ اپرای «بازیگر کوچک»، که غم‌ها و شادی‌های یک مادر تک‌والد است که تمام تلاشش را برای تأمین هزینه تحصیل دخترش می‌کند؛ «زندگی شیرین» ماجرای یک خانواده طبقه متوسط انگلیسی تولید ۲۰۰۵ است؛ «۳۵ رم» ماجرای وابستگی شدید لیونل به دختر جوانش جوزفین، و زندگی شبه‌خانوادگی آنها با همسایه‌شان، گابریلا و دخترش نو، در یک ساختمان؛ «گربه‌ماهی فوق‌العاده» داستان کلودیا، دختری با مادر تک‌والدش که در بیمارستن بستری است و ناچار است بعد از ترخیص او را به خانه زنی ببرد که او نیز تک‌والد سه دختر خویش است؛ «ترانزیت» به کارگردانی هانا اسپیا، داستان پدری تک‌والد که برای مخفی‌کردن فرزندانش، که توسط دولت اخراج شده‌اند، از دید پلیس فلسطین اشغالی تماماً در یک فرودگاه می‌گذرد؛ «مثل پدر، مثل پسر» تولید ۲۰۱۳ ژاپن، داستان دو برادر که جدایی پدر و مادرشان آنها را به یافتن آرامش و شادی همچون یک معجزه وامی‌دارد؛ و فیلم‌های بسیار به نمایش درآمده در سه روز آغازین جشنواره فیلم بانگالور، گذشته از تم مشترک خانوادگی، نقطه اشتراکی نیز در «تهدید» موجود در ارتباط با روابط خانوادگی و تزلزل شرایط فردی انسان‌ها، اعم از زن، کودک و مرد، به دلیل تنهایی و بی‌پشتوانگی دارند.
دو فیلم در این میان به چشم می‌خورند که در تفاوتی جدی با سایر فیلم‌ها، نگاهی رادیکال به تغییرات خانوادگی داشته و بدون آن که این تغییرات را به قضاوت نشسته باشد، به بازنمایی آن می‌پردازد. ازاین‌رو، شاید بتوان انعکاس تمام‌عیار «تهدید» علیه خانواده را در اثنای این دو فیلم مشاهده کرد.
فیلم استرالیایی «عشق‌ورزی» یا «دو مادر» محصول ۲۰۱۳ به کارگردانی آن فونتن است. این فیلم به بازنمایی روابط دور از ذهن و افسارگسیختگی کشش‌های عاطفی و جنسی افرادی می‌پردازد که سال‌ها همچون اعضای یک خانواده در کنار هم زیسته‌اند، اما به‌ناگهان به‌طور بیمارگونه‌ای تسلیم غرایز خود شده و از محدوده‌های تابو در عرف جامعه انسانی عبور می‌کنند. در این فیلم، دو مادر تک‌والد که هریک صاحب یک فرزند پسر هستند و با یکدیگر روابط تنگاتنگ دوستانه و خانوادگی برقرار نموده‌اند، به‌تدریج مورد توجه امیال جنسی پسران یکدیگر قرار گرفته و در طول فیلم بر هر کاراکتر به طریقی روشن می‌شود که دیگری گذشته از نگاه رمانتیک، وارد روابط پیچیده‌تری نیز شده است.
همچنین، فیلم «جوان و زیبا» محصول ۲۰۱۳ فرانسه و به کارگردانی فرانسوا اوزون، نمایش سرکشی‌های دوران بلوغ دختری (ایزابل) است که در سفری خانوادگی و در عنفوان ۱۷ سالگی‌اش تصمیم به برگزاری جشن خود با از دست دادن بکارت در ارتباط با پسری آلمانی (فلیکس) که در طول سفر با او آشنا شده است، می‌گیرد.
ماجرای داستان نه حول توجه جنسی برادر ایزابل به او از پشت لنز دوربین در ساحل و حسادتش به فلیکس و نه نرم مورد قبول برای برقراری ارتباط جنسی بدون ازدواج، که در انتخاب ماجراجویانه و غیرعادی ایزابل جان می‌گیرد: بعد از بازگشت به خانه، ایزابل که تازه در مورد معنای بلوغ و قابلیت جنسی خود کنجکاو شده، تصمیم می‌گیرد به‌طور داوطلبانه در چهره یک روسپی ظاهر شود و این تصمیم نه از سر نیاز مالی یا عاطفی، بلکه کاملاً از سر تفنن است.
در نهایت، با سکته قلبی مرد مسنی که ایزابل با او در ارتباط است، پای پلیس به ماجراجویی ایزابل باز شده و به این ترتیب، خانواده ایزابل از راز او آگاه می‌شوند. نکته جالب توجه فیلم در این است که نکوهیده بودن عمل ایزابل از سوی خانواده انکار نمی‌شود، اما مادر ایزابل تنها بعد از یک سیلی و مختصر پرخاش، او را در آغوش گرفته و برای وضعیت او ابراز نگرانی می‌کند.
همچنین، افراد پلیس، با ملایمت قابل توجهی و تنها با اشاره به پیامدهای احتمالی و نگران‌کننده چنین ارتباطی، ایزابل را مخاطب قرار می‌دهند تا خصوصی و فردی بودن انتخاب ایزابل برای ورود به چنین حیطه‌ای به طور کامل مورد احترام کاراکترهای مختلف فیلم قرر گرفته باشد و به این تریب، فیلم با ملایمت و بدون باقی گزاردن تنشی در مخاطب که احتمالاً در اثر مشاهده تعلیق‌های فراوان در تضاد با هنجارها و تابوهای ذهنی‌اش ایجاد شده، پایان پذیرد.
لازم به ذکر است این جشنواره، در سه روز اول شاهد حضور عناصر سینمای ایران، از جمله پوران درخشنده و اصغر فرهادی، بود. پوران درخشنده که با فیلم «هیس! دخترها بلند حرف نمی زنند» و فرهادی با فیلم «جدایی نادر از سیمین».
پی‌نوشت
1. http://en.wikipedia.org/wiki/1895_(film)
2. http://tiff.net/filmsandschedules/festival/2013/clubsandwich
3. http://www.imdb.com/title/tt2597756/synopsis
4. http://www.rottentomatoes.com/m/a_simple_life_2011/
5. http://tiff.net/filmsandschedules/tiffkids/2013/2330019969
6. http://www.theguardian.com/film/2013/oct/31/gloria-review
7. http://variety.com/2013/film/reviews/the-bit-player-review-toronto-1200607975/
8. http://www.rottentomatoes.com/m/life_is_sweet/
9. http://www.rottentomatoes.com/m/35_shots_of_rum/
10. http://www.screendaily.com/reviews/the-latest/the-amazing-catfish/5059314.article
11. http://en.wikipedia.org/wiki/Transit_(2013_film)
12. http://www.theguardian.com/film/2013/oct/20/like-father-like-son-review
13.http://www.thestar.com.my/Lifestyle/Entertainment/Movies/Reviews/2013/12/28/Ilo-Ilo/
14. http://en.wikipedia.org/wiki/Adore_(film)
15.http://www.telegraph.co.uk/culture/film/filmreviews/10061712/Young-and-Beautiful-first-verdict.html
16.http://www.huffingtonpost.com/karin-badt/prostitution-as-a-teenage_b_3297896.html
منبع:مهرخانه
