کارآزمایی بالینی دستگاه ایرانی تشخیص سریع کووید ۱۹ روی ۳۰۰ بیمار

خرداد: عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه تهران و مجری طرح دستگاه تشخیص سریع کووید ۱۹ گفت: کارآزمایی "دستگاه پیشرفته تشخیص میزان اکسیژن فعال (RDSS) برای شناسایی افراد با احتمال ابتلا به کرونا" بر روی ۲۵۰ تا ۳۰۰ بیمار انجام شد.

به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، دکتر محمد عبدالاحد روز دوشنبه در نشست مجازی معرفی و رونمایی از دستگاه "دستگاه پیشرفته تشخیص میزان اکسیژن فعال (RDSS) برای شناسایی افراد با احتمال ابتلا به کرونا" که در ستاد توسعه فناوری نانو برگزار شد، افزود: اتفاقات خوبی در کشور صورت گرفته و وارد حوزه‌های تخصصی فناوری شده‌ایم.

وی بیان کرد: در حوزه کرونا دو ادبیات وجود دارد، یکی آنکه فرد در معرض ویروس قرار می‌گیرد و دیگری فردی بر اثر قرار گرفتن در معرض ویروس، بیمار می‌شود. در این دسته از افراد ویروس در بدن آنها فعال می‌شود و ارگان های وی را درگیر می‌کند.

عبدالاحد در خصوص اهمیت دستگاه پیشرفته "تشخیص میزان اکسیژن فعال (RDSS) برای شناسایی افراد با احتمال ابتلا به کرونا" گفت: زمانی که ویروس وارد سلول‌های دستگاه تنفسی می‌شود، در سه مرحله سلول تنفسی را به خدمت می‌گیرد. در مرحله اول ویروس قصد تقسیم شدن دارد از این رو نقشه ژنتیکی خود را به سلول‌های ریوی دیکته می‌کند و سلول ریوی برای ازدیاد ویروس، مجبور است سوخت و ساز خود را افزایش دهد.

عبدالاحد ادامه داد:  افزایش سوخت و ساز سلول را منجر به تولید اکسیژن فعال به نام "میتوکندریا راس" می کند. این ماده اصطلاحا "راس درون سلولی" است و تا زمانی که راس درون سلولی به حد اشباع نرسد، راس از درون به بیرون سلول نفوذ نخواهد کرد؛ ولی اگر این ماده از حد اشباع خود خارج شود، "راس" به بیرون سلول نفوذ می‌کند. از این رو آلودگی‌های اکسیژن فعال در فضای محیط تنفسی که یک محیط مرطوب است، ایجاد خواهد شد.

مجری این طرح افزود: ما دارای سیستم‌های دفاعی درون سلولی هستیم که مهمترین آن که در مجله نیچر به آن اشاره شده، NLRP۳  است. در مرحله بعد سیستم دفاعی متوجه می‌شود سلول ریوی دچار متابولیسم غیر طبیعی تحت تاثیر عامل خارجی به نام ویروس شده است؛ از این رو  علیه این عامل التهاب زای ویروس وارد عمل می شود. مکانیزم دفاعی آن برای از بین بردن ویروس تولید یک سری اکسیژن فعال سمی است تا بتواند از این طریق ویروس‌های تقسیم شده را از بین ببرد.

عبدالاحد با تاکید بر اینکه در مرحله دوم این بیماری افزایش مجدد اکسیژن فعال صورت می‌گیرد که در این صورت میزان اکسیژن فعال در محیط ریه ایجاد خواهد شد، افزود: سیستم ریه در صورت مواجهه با عوامل بیماری زا تمایل زیادی ندارد سیستم ایمنی بدن را به کمک فرا بخواند؛ از این رو التهابات ریوی التهابات خطرناکی هستند.

وی گفت: در صورتی که سیستم ایمنی بدن به کمک ریه بیاید، فرد دچار کم اکسیژنی خواهد شد که این امر موجب اختلال در سایر ارگان‌ها می شود. در صورتی که سیستم دفاعی درون سلولی نتواند بیماری را کنترل کند، سلول ریوی می‌ترکد و ویروس‌ها، یک سری آنزیم‌ها و راس‌های تولید شده از آن خارج می‌شوند که مجددا افزایش سطح "راس" ایجاد خواهد شد؛ ضمن آنکه آنزیم‌های منتشر شده در بدن، سیستم ایمنی مرکزی را مطلع می‌کنند و در مرحله سوم اتفاق بسیار مهم "توفان سایتوکاینی" که آنزیم‌های هشدار دهنده التهاب عفونت بدن هستند، رخ می دهد. در این شرایط این آنزیم‌ها فعال شده و شروع به ترشح می‌کنند.

این محقق افزود: در این شرایط این آنزیم‌های هشدار دهنده به انواع سلول‌های ایمنی مانند نوتروفیل‌ها و  سلول های تی خبر می‌دهند که در ریه اتفاقاتی در حال رخ دادن است و به طور ناگهانی میزان بسیار زیادی سلول‌های ایمنی وارد ریه می‌شود. این سلول‌ها در ریه دچار تقسیم‌هایی می‌شوند تا عامل التهاب‌زا را که ویروس است از بین ببرند و شروع به تولید اکسیژن فعال سمی می‌کنند که در این صورت بافت ریوی از بین می‌رود و آنچه که در تصاویر سی تی اسکن ریوی بیماران مبتلا مشاهده می‌کنیم در واقع لاشه سلول‌های ایمنی و ویروس است که به دلیل برهمکنش شدید سیستم ایمنی و سلول‌های ریوی اتفاق افتاده است و همه این مراحل در مدت زمان کوتاهی رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: میزان "راس" تولید شده از ویروس سارس کووید به دلیل اینکه تقسیم آن ۷۰ درصد تقسیم سلولی ویروس سارس معمولی است، بیشتر خواهد بود. نمونه‌هایی از راس ناشی از بیماری‌هایی مانند سل و آسم در شرایط پاندمی کنونی برای آزمایش در اختیار نداشتیم؛ ولی متابولیسم‌ها نشان می‌دهد ماده "راس" که ویروس کووید-۱۹ ایجاد می‌کند، بیشتر از راس تولید شده در سایر بیماری‌ها است.

عبدالاحد با اشاره به کالیبره کردن دستگاه پیشرفته "تشخیص میزان اکسیژن فعال (RDSS) برای شناسایی افراد با احتمال ابتلا به کرونا"، گفت:‌ در حال حاضر بیماران مبتلا به آسم، سل و کرونا به طور مجزا نداریم. از این رو جامعه درمانی ما بیماران بستری با قضاوت کلینیکی کرونا بودند که همه آنها PCR مثبت نبودند. برخی از جامعه کارآزمایی بالینی این دستگاه افرادی بودند که تست PCR آنها مثبت نبود، ولی به توصیه پزشک بر اساس سایر تست‌های مربوط که مثبت شده بود، در بیمارستان بستر شدند.

وی با تاکید بر اینکه اساس انتخاب افراد مبتلا به کووید-۱۹ تحت آزمون، قضاوت پزشک متخصص بوده است، اظهار داشت: بر این اساس کارآزمایی‌های بالینی روی بیماران مبتلا بستری شده در بخش‌های عفونی، بیماران بستری در بخش‌های ICU و بیماران در معرض ویروس در بیمارستان‌های امام خمینی، لقمان و نورافشان انجام شده است، در کارآزمایی بالینی مشاهده کردیم اختلاف معناداری میان سطح "راس" افرادی که از نظر پزشکان قطعا مبتلا به کرونا هستند و افرادی که از نظر پزشک قطعا به کرونا مبتلا نشده‌اند، وجود دارد که با استفاده از این دستگاه می‌توان به تشخیص این بیماری نائل شویم.

این محقق ادامه داد: بر این اساس در مرحله دوم تحقیقات به سراغ افراد عادی جامعه مبتلا به سرفه، آبریزش بینی و بیماری‌های عفونی غیر کرونا مانند سینوزیت، رفتیم و آنها را مورد تست قرار دادیم. نتایج نشان داد میزان "راس" تولید شده در بیماران مبتلا به آسم بسیار کمتر از افراد مبتلا به کووید است. ضمن آنکه سی تی اسکن، نیز ریه وی را پاک نشان داد. ۱۰ تا ۱۵ نفر از این دسته از بیماران را در مرحله دوم مورد ارزیابی قرار دادیم. این بررسی‌ها نشان داد تقریبا اگر فردی به بیماری‌های خطرناک ریوی مبتلا نشده باشد، دچار مشکل نخواهد شد.

عبدالاحد افزود: علاوه بر آن در این ارزیابی‌ها، به یک بیمار مشکوک به کرونا برخورد کردیم. پزشک پس از ارزیابی پزشک متوجه شد وی دچار آسم کهنه است؛ در حالی که بیمار از وجود بیماری خود مطلع نبود و با مشورت پزشک معالج تشخیص داده شد که یکی از الگوهای کرونا می‌تواند به این صورت ظهور کند.

مجری این طرح گفت: برخی از متخصصان به این نکته رسیدند که آنفلوآنزای فصلی می‌تواند منجر به تولید راس شود، ولی در مقالات علمی منتشر شده اعلام شده است که آنفلوآنزای فصلی سرکوب کننده "راس" است.  علاوه بر آن این ابهام از سوی متخصصان مطرح شد که وقتی بیماران مبتلا به کووید-۱۹ تحت اکسیژن تراپی قرار می‌گیرد، آیا "راس" اضافه در بدن فرد تولید می‌شود. در سال ۲۰۱۶ مقاله‌ای بین المللی منتشر شد که نشان می داد در اکسیژن تراپی طبق دو مکانیزم بیولوژی سلول‌های "راس" ایمنی سرکوب خواهد شد و این امر موجب بهبود تنفس بیمار می‌شود.

وی با بیان اینکه برخی از متخصصان جهانی پیشنهاد قرص یا قرص جوشان N-Acetylcysteine یا "استیل سیستئین" تجویز کردند، گفت: این دارو میزان "راس" موجود در بدن بیماران را سرکوب می‌کند تا بیماران مبتلا درمان‌های بهتری را دریافت کنند. بر این اساس می‌توان اعلام کرد نقش تشخیص "راس" بیشتر از تشخیص کمکی صرف است و حتی می‌تواند نقش تشخیصِ درمانی داشته باشد. در حال حاضر تشخیص راس بهترین شناساگری است که می‌توانیم ابزار کمک تشخیصی خوبی داشته باشیم و هم میزان شدت بیماری را تشخیص دهیم. در شرایط پاندمی تشخیص اینکه فرد دارای بیماری ریوی است، بسیار با اهمیت است.