برجام در بن‌بست خطرناک
"اکنون بن بست خطرناکی ایجاد شده چرا که ایران مصمم است تا توان هسته‌ای خود را تقویت کند. اکنون ایران تصمیم دارد تا دسترسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تصاویر دوربین‌های تاسیسات هسته‌ای خود را متوقف کند. هدف ایران احتمالا آن است تا امریکا را وادار به ارائه امتیاز کند.
گفته می‌شود که توافق هسته‌ای میان ایران و امریکا نزدیک است اما موانع زیادی در مسیر دستیابی به آن وجود دارند.
نشریه "اکونومیست" در گزارشی درباره موانع پیش روی دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و امریکا می‌نویسد: "هتلی بزرگ در خیابان "رینگ اشتراسه" بلوار اصلی زیبا در شهر وین مکانی عالی برای دیپلماسی هسته‌ای است. این مکان همچنین مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی، سازمان نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای جهان به مدت ۲۲ سال تا سال ۱۹۷۹ میلادی بود. با این وجود، دیپلمات‌هایی که از ماه آوریل در حال مذاکره در این هتل هستند که آخرین دور آن نیز در ماه ژوئن برگزار شد و برای شش دور گفتگو در آنجا جمع شده‌اند، تاکنون شانس کمی برای حصول توافق داشته‌اند و ممکن است زمان برای دستیابی به توافق نیز اندک باشد.
ایران و امریکا به طور غیر مستقیم از طریق کشور‌های اروپایی به همراه روسیه در حال بحث در مورد چگونگی احیای توافق هسته‌ای هستند که در سال ۲۰۱۵ میلادی امضا شد و سه سال بعد، امریکا با فرمان ترامپ از آن خارج شد و تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کرد.
در طول یک سال گذشته امریکا در دوران ریاست جمهوری بایدن و ایران گفته‌اند که مایل به بازگشت به توافق هسته‌ای و رعایت مفاد آن هستند. در داخل ایران، "ابراهیم رئیسی" قرار است در تاریخ سوم آگوست جایگزین "حسن روحانی" عملگرا شود. مخالفت رئیسی با امریکا و متحدان‌اش و با کلیت غرب بیس از دولت فعلی ایران است. این به معنای غیرممکن بودن حصول یک توافق نیست چرا که در هر حال، "محمود احمدی‌نژاد" رئیس جمهوری محافظه‌کار دیگری نیز پیش‌تر سکان امور را در ایران در دست داشت و اتفاقا مذاکرات هسته‌ای در دوران او آغاز شد که در نهایت در دوره روحانی منجر به برجام شد.
با این وجود، انتخاب رئیسی همه چیز را پیچیده‌تر می‌کند. "انیسه بصیری تبریزی" پژوهشگر شورای اروپایی روابط خارجی به "اکونومیست" می‌گوید: هیچ تضمینی وجود ندارد که دولت تازه ایران هر توافق حاصل شده‌ای در دوره روحانی را کاملا اجرا کند.
یک مقام ارشد امریکایی می‌گوید سیاست داخلی ایران تنها مانع بر سر راه توافق هسته‌ای نیست بلکه طرف امریکایی بر سر این که چه تحریم‌هایی و چگونه لغو شوند نیز دچار اختلاف نظر است. ایران پیش شرط لزوم لغو همه تحریم‌های اعمال شده در دوره ترامپ را برای دولت بایدن قرار داده است. امریکا، اما اشاره کرده که تنها تحریم‌هایی که موارد ذکر شده در برجام را پوشش می‌دهند، لغو خواهد کرد.
در ماه مارس، دولت بایدن تحریم‌های تازه‌ای را علیه دو عضو سپاه وضع کرد. "هنری روم" از گروه مشاوره اوراسیا می‌گوید: این نوع تحریم‌ها از نظر اقتصادی بی نتیجه اما نظر سیاسی بسیار حساس و چالش‌برانگیز هستند. این موارد، برچسب تروریستی زدن به سپاه و تحریم شخص رئیسی توسط دولت امریکا را نیز شامل می‌شوند.
"اکونومیست" در ادامه می‌افزاید: "در تاریخ ۳۰ ژوئن "مجید تخت روانچی" سفیر ایران در سازمان ملل متحد گفته بود که آن کشور خواستار دریافت تضمین‌هایی است که امریکا دیگر از برجام خارج نخواهد شد. مقام‌های امریکایی می‌گویند ارائه چنین تضمینی ناممکن است؛ دستکم بدان خاطر که برجام بدون حمایت دو سوم نمایندگان سنا نمی‌تواند به پیمانی لازم‌الاجرا تبدیل شده و اکنون جمهوری‌خواهان بیش از نیمی از کرسی‌های سنا را در اختیار دارند و به شدت مخالف توافق هسته‌ای با ایران هستند.
با این وجود، ترامپ نشان داد که رئیس‌جمهوری امریکا دارای اختیارات قابل توجهی است و می‌تواند آن کشور را از معاهدات خارج سازد. کشور‌های غربی اما از ایران انتقاد می‌کنند و معتقدند استفاده ایران از سانتریفیوژ‌های پیشرفته و ساخت فلز اورانیوم از نوع جامد مورد استفاده در راکتور‌ها برخلاف مفاد برجام بوده‌اند. طبق برجام قرار بود فعالیت‌های ایران در این عرصه‌ها به حالت تعلیق درآید. از سوی دیگر، امریکا می‌خواهد ایران موافقت کند تا دور بعدی مذاکرات پس از انعقاد توافق هسته‌ای درباره مسائلی، چون برنامه موشکی و حمایت ایران از گروه‌های نیابتی در منطقه باشد. رئیسی، اما می‌گوید این موارد "غیر قابل بحث" هستند".
اکونومیست می‌افزاید:"اکنون بن بست خطرناکی ایجاد شده چرا که ایران مصمم است تا توان هسته‌ای خود را تقویت کند. اکنون ایران تصمیم دارد تا دسترسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تصاویر دوربین‌های تاسیسات هسته‌ای خود را متوقف کند. هدف ایران احتمالا آن است تا امریکا را وادار به ارائه امتیاز کند."مارک فیتزپاتریک" دیپلمات بازنشسته آمریکایی در این باره مدعی شده است: "ایران با آتش بازی می‌کند".
