چین و طالبان، رابطه ای توام با ترس و امید
چین اگرچه جزو معدود کشورهایی است که روی خوش به طالبان نشان داده و اعلام کرده است مایل به توسعه «روابط دوستانه» با این گروه حاکم بر افغانستان است اما در عین حال به دلایل اقتصادی و امنیتی از حاکمیت طالبان بر کابل نگران است.
چند روز بعد از تسلط بدون خونریزی طالبان بر کابل، چین در کنار روسیه و پاکستان تنها کشورهایی هستند که سفارتخانه هایشان را در کابل تعطیل نکرده اند هر چند به شهروندانشان هشدار داده اند که حفاظت از خود را بالا ببرند.
چین از پیامدهای مرتبط با خروج آمریکا از افغانستان نگران است. زیرا منافع سیاسی و اقتصادی پکن در سینکیانگ و آسیای میانه را تهدید کند. با این حال، خروج آمریکا از افغانستان در کنار چالش هایی که برای پکن ایجاد می کند ممکن است مزایای پیش بینی نشده ای هم برای این کشور داشته باشد.
از زمان حمله القاعده در ۱۱ سپتامبر به برج های دو قلوی تجارت جهانی در ایالات متحده، سیاست مشترک افغانستان و چین بر اساس محدود کردن رشد شبه نظامیان اویغور در منطقه مرزی افغانستان و پاکستان و اطمینان از ثبات برای گسترش ابتکار عمل «کمربند و جاده» به افغانستان بوده است با این حال، این سیاست ها ممکن است با خروج آمریکا از افغانستان و سقوط کشور بدست طالبان به طور ناگهانی تغییر کند.
منافع چین در افغانستان، کشوری که بیش از ۸۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد، در دهه گذشته پیچیده تر شده است. برای پکن، افغانستان نقش یک کانال برای ارتباط با آسیای میانه و همچنین محلی برای فعالیت نیروهای تجزیه طلب و افراط گرای مذهبی است که می تواند ثبات منطقه سین کیانگ را تحت تاثیر قرار دهد و جبهه تروریستی ترکستان شرقی را که علیه پکن فعالیت می کند تقویت کند.
از سوی دیگر چین احساس می کند خروج آمریکا از افغانستان ممکن است تاثیرات گسترده تری بر روی رقابت استراتژیک در حال ظهور پکن و واشنگتن داشته باشد. با کاهش حضور آمریکا در خاورمیانه و خروج از افغانستان، آمریکا وقت و منابع بیشتری خواهد داشت تا به رقابت با چین در منطقه هند و اقیانوس آرام بپردازد.
این واقعیت شب دوشنبه به صورت غیرمستقیم از زبان جو بایدن رییس جمهوری آمریکا بیان شد. زمانی که او گفت «چین و روسیه از ایالات متحده می خواهند که منابع خود را در جنگ بدون وقفه هزینه کند» این در حالی است که شاید نه افغانستان بلکه مقابله با چین و یا روسیه در اولویت آمریکا هستند.
با این حال چین مایل است روابط دوستانه با افغانستان را توسعه دهد، «هوا چون اینگ» سخنگوی وزارت خارجه چین روز دوشنبه اعلام کرد دولت چین برای برقراری روابط دوستانه با افغانستان ابراز تمایل دارد.
این مقام چینی در جمع خبرنگاران گفت: چین به حق مردم افغانستان برای تعیین سرنوشت خود به طور مستقل، احترام می‌گذارد، چین مایل است به گسترش روابط دوستانه و همکاری با افغانستان ادامه دهد.
به نظر می رسد خروج آمریکا از افغانستان، به رغم نگرانی هایی که برای چین دارد فرصت هایی هم برای این کشور ایجاد می کند. از جمله این فرصت ها حضور اقتصادی بیشتر چین در افغانستان و امکان اتصال زمینی کریدور اقتصادی چین و پاکستان است. در واقع، ویژگی های اقتصادی افغانستان برای چین به سختی قابل چشم پوشی است به ویژه اینکه ثروت های معدنی آن کشور یک تریلیون دلار ارزیابی می شود.
علاوه بر این، چین احتمالاً نمی تواند از ذخایر کشف نشده نفت افغانستان و گاز طبیعی این کشور که حدود ۱۵.۷ تریلیون فوت مکعب تخمین زده می شود چشم پوشی کند. به ویژه اینکه چین برای تامین تقاضای فزاینده خود به دنبال منابع جایگزین واردات انرژی است، بی توجهی به این ارقام به سختی قابل قبول است.
در نهایت روشن است چین به طور حتم با چالش بازگشت بالقوه ناامنی در مرز به ویژه منطقه سین کیانگ روبرو خواهد شد. به ویژه اینکه هم اکنون چین و طالبان دارای ۸۰ کیلومتر مرز مشترک هستند. با این حال با توجه به سیاست های اعلام شده طالبان مبنی بر حفاظت از جان و مال مردم و مراکز دیپلماتیک، به نظر می رسد این گروه به دنبال مشروعیت بین المللی و داخلی هستند به همین دلیل هنوز باید منتظر ماند و دید که روابط چین و طالبان بر کدام مدار می چرخد.
