در گذشته، بسیاری از سرمایهگذارها در کشورهای مختلف در بازارهای مالی، مانند بازار بورس جهانی (فارکس) یا بازارهای بورس داخلی کشورها فعالیت داشتند؛ اما با ظهور کریپتوکارنسی، شاهد جلب توجه بسیاری از افراد در سراسر جهان به سرمایهگذاری روی انواع ارز دیجیتال هستیم. رمزارزهای بسیاری وجود دارد که هریک کاربردها و ویژگیهای خود را دارند. برای اینکه بتوان به خوبی در بازار کریپتو فعالیت کرد و سود قابلتوجهی به دست آورد، لازم است که معاملهگران با انواع ارزهای دیجیتال آشنایی داشته باشند. در این مقاله با انواع مختلف ارزهای دیجیتال آشنا میشویم، تفاوتها و ویژگیهای هرکدام را بررسی میکنیم.
ارزهای دیجیتال به ارزهایی اشاره دارند که به طور مستقل از دولتها، توسط نهادها یا افراد خاص ساخته میشوند و حکومتها نقشی در اداره و کنترل آنها ندارند. این نوع ارزها غیرمتمرکز بوده و متفاوت با ارزهای دولتی که توسط حکومتها تولید و کنترل میشوند، عمل میکنند؛ ارز دولتی به صورت متمرکز و تحت کنترل دولت قرار دارد، در حالی که ارزهای دیجیتال بر اساس فناوری بلاکچین و امنیت رمزنگاری عمل میکنند و کنترل آنها در دست نهاد خاصی نیست.
ارزهای دیجیتال به دو دسته اصلی تقسیم میشوند، کوین و توکن. کوینها به رمزارزهایی اشاره دارند که به صورت مستقل از سایر بلاکچینها وجود دارند. برای مثال بیتکوین (Bitcoin)، اتریوم (Ethereum) و لایتکوین (Litecoin) از مهمترین کوینها هستند. این کوینها به عنوان واحدهای پولی و سرمایهای در بازارهای مالی دیجیتال استفاده میشوند.
توکنها نیز معمولاً درون یک بلاکچین خاص ساخته میشوند و برای انجام عملیات داخلی و تعامل داخلی در آن بلاکچین مورد استفاده قرار میگیرند. به عنوان مثال، توکنها میتوانند برای اجرای قراردادهای هوشمند در بلاکچین اتریوم مورد استفاده قرار بگیرند. توکنهای ERC-20 و ERC-721 از جمله توکنهای مشهور و پرکاربرد هستند.
رمزارزها را میتوان بر اساس معیارهای متفاوت تقسیمبندی کرد. در یک تقسیمبندی، انواع رمزارزهای ارز دیجیتال در گروههای زیر قرار میگیرند:
بیتکوین
آلتکوین
انواع آلتکوینها هم دستهبندی جداگانهای دارند که عبارتاند از:
استیبلکوین
میمکوین
شتکوین
ارزهای دیجیتال ملی
ارزهای پرداختی
ارزهای دیحیتال کاربردی
بیتکوین، همانطور که میدانید، اولین و بزرگترین ارز دیجیتال است که در سال 2009 معرفی شد؛ به همین دلیل هم در تقسیمبندی انواع ارز دیجیتال، در یک دسته جداگانه قرار میگیرد. این رمزارز که به پادشاه ارزهای دیجیتال شهرت دارد، بر مبنای فناوری بلاکچین و توسط فرد یا گروه ناشناسی به نام ساتوشی تولید شده است. هدف از ارائه بیتکوین نیز غیرمتمرکز کردن فعالیتهای مالی عنوان شده است؛ بهگونهای که دولتها و بانکها در معاملات بین دو طرف تسلط نداشته باشند، قدرت کامل مبادلات مالی از آنها گرفته شود.
آلت کوینها به رمزارزهایی اطلاق میشوند که از تکنولوژی بلاکچین استفاده میکنند تا برای انجام معاملات همتا به همتا به کار برده شوند. آلت کوینها، بر اساس دیدگاهی که از موفقیت بیت کوین داشتند، به وجود آمدهاند و سعی دارند با اصلاح و بهبود قوانین بیت کوین، توجه کاربران را جلب کنند. به طور کلی، آلت کوینها به ارزهایی اطلاق میشود که از بیت کوین متمایز هستند.
اولین آلتکوین تولید شده، لایت کوین است که در سال ۲۰۱۱ از بلاکچین بیت کوین فورک شد. این ارز دیجیتال نسبت به بیت کوین انرژی کمتری مصرف میکند و تراکنشها در آن سریعتر انجام میشوند.
تعداد زیادی آلت کوین دیگر نیز وجود دارد که هرکدام ویژگیها و استفادههای خاص خود را دارند. بر اساس گزارش کوین مارکت کپ (CoinMarketCap.com)، تعداد آلتکوینها اکنون به بیش از 20 هزار عدد رسیده است.
استیبلکوین (Stablecoin) نوعی رمزارز است که به طور ویژه برای داشتن ارزشی پایدار و ثابت طراحی شده است و معمولا توسط یک دارایی دیگر مانند یک واحد پولی دولتی (مانند دلار آمریکا یا یورو) یا کالاهایی مانند طلا پشتیبانی میشود. در مقابل رمزارزهای دیگر مانند بیتکوین یا اتریوم که ممکن است تغییرات قیمتی قابلتوجهی داشته باشند، استیبلکوینها با هدف ارائه پایداری و کاهش نوسانات قیمتی ساخته میشوند. انواع استیبلکوینها عبارتاند از:
میمکوینها یکی دیگر از انواع ارز دیجیتال هستند که بر اساس محتواهای رسانهای طنز، میمها و جوکها ساخته میشوند. این ارزها اغلب به عنوان یک شوخی یا امری سرگرمکننده شروع به ارائه میشوند؛ اما میتوانند به طور غیرمنتظرهای به محبوبیت بالایی بین افراد برای سرمایهگذاری برسند. میمکوینها معمولا بر پایه بلاکچینهای متنباز ساخته میشوند که امکان ساخت و توسعه آنها برای هر شخصی را فراهم میکند. این رمزارزها کمترین تنظیمات امنیتی و محدودیتهای مرتبط با معامله را دارند، به سرعت و با هزینه کم در بازار معامله میشوند.
شتکوینها همان طور که در مقاله "شت کوین چیست" گفته شده است، نیز ارزش خاصی در بازار ندارند و فقط گاهی اوقات بر اساس هیجانات بازار خرید و فروش میشوند. این ارزها بدون هیچ پشتوانه و هدف خاصی تولید میشوند و روند توسعه مشخصی نیز ندارند.
ارز دیجیتال ملی (CBDC) یکی دیگر از انواع ارز دیجیتال است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر میشود و دارای قدرت قانونی تحت نظر دولت آن کشور است. این ارزها به عنوان نسخه دیجیتال و الکترونیکی ارز ملی آن کشور و با هدف تسهیل فعالیتهای مالی و پرداختها، بهبود امنیت و کارایی سیستم پرداخت ملی و کاهش هزینههای مرتبط با پرداختها توسط بانک مرکزی طراحی و عرضه میشوند.
این نوع ارز دیجیتال، در واقع یک پلتفرم پرداخت است که بر مبنای فناوری کریپتوکارنسی عمل میکند. این پلتفرمها به شکلی طراحی شدهاند که کاربران میتوانند از طریق کیف پولهای داخلی مربوط به این رمزارزها، به خرید، فروش و انتقال ارزهای دیجیتال خود بپردازند. با حذف واسطهها، این پلتفرمها امکان خرید و فروش آسان ارزهای دیجیتال را فراهم میکنند. ارزهای پرداختی قسمت قابلتوجهی از بازار کریپتوکارنسی را تشکیل میدهند.
در آخرین دستهبندی از انواع رمزارزها به ارزهای دیجیتال کاربردی میپردازیم. ارز دیجیتال کاربردی یا توکن کاربردی، گروهی از ارزهای دیجیتال است که روی پلتفرمها و برنامههای خاص ساخته میشوند، برای دسترسی به خدمات و استفاده از قابلیتهای موجود درون آن پلتفرم به کار میروند. این توکنها معمولا به عنوان واحدهای پولی داخلی در پلتفرم عمل میکنند و برای انجام تراکنشها، پرداختها، خرید محصولات و خدمات، عضویت در برنامههای ویژه و تعامل با سایر اجزای پلتفرم مورد استفاده قرار میگیرند. از رمزارزهای معروف این دسته میتوان فانتوم و پولکادات را نام برد.
در این مقاله با دستهبندی انواع ارز دیجیتال آشنا شدیم و دانستیم که ارزهای دیجیتال بر اساس اهداف و کاربردهایی که دارند، در دستههای مختلفی قرار میگیرند. لازم به ذکر است که دستهبندی در نظر گرفته شده، یک حالت کلی برای انواع رمزارزهاست و میتوان بر اساس معیارهای دیگر، توکنها و ارزهای دیجیتال را به انواع دیگری نیز تقسیمبندی کرد.