انواع بی‌اختیاری ادرار و روش درمان هر کدام از آن‌ها که باید بشناسید

بی اختیاری ادرار یا عدم توانایی در کنترل مثانه بهعنوان یک عارضه شایع در نظر گرفته میشود که شدت این مشکل میتواند از نشت گهگاه ادرار هنگام سرفه یا عطسه گرفته تا خیسشدن مکرر و زیاد، متغیر باشد.

اگرچه این عارضه با افزایش سن افراد بیشتر اتفاق میافتد اما یک پیامد اجتنابناپذیر برای دوران پیری نخواهد بود. درصورتیکه بروز این حالت بر فعالیتهای روزانه شما تاثیر میگذارد، در مراجعه به پزشک تردید نکنید. برای اکثر افراد، تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی یا مراقبتهای پزشکی میتواند علائم را درمان کند.

بی اختیاری ادرار به چه معنا است؟

بی اختیاری ادرار (UI) به معنی از دستدادن تصادفی ادرار بوده و میتواند در هر سنی رخ دهد، اما در زنان بالای 50 سال شایعتر است، چنین عارضهای امکان دارد یک وضعیت کوتاهمدت و موقت باشد که بهدلیل یک بیماری زمینهای ایجاد میشود.

بی اختیاری ادرار در افراد مسن بیشتر شایع بوده و اغلب ناشی از تغییرات خاصی در عملکرد بدن است که امکان دارد در نتیجه بیماریهای مختلف یا بر اثر استفاده از داروها باشد. از طرفی باید این را هم در نظر داشته باشید که زنان در دوران بارداری و بعد از زایمان در معرض ابتلا به این عارضه قرار میگیرند.

آشنایی با انواع مختلف بی اختیاری ادرار

در نظر داشته باشید که این اختلال میتواند دارای حالتهای مختلفی باشد که هر کدام در اثر عوامل گوناگونی بروز میکند، از همین رو تعدادی از انواع بیاختیاری ادرار به شرح زیر است.

بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)

بیاختیاری استرسی ناشی از ضعف اسفنکتر ادرار، عضلات کف لگن، ماهیچههای مثانه و مجرای ادرار است و فعالیتهایی که بر مثانه فشار وارد میکند مانند سرفه، عطسه، دویدن، بلند شدن ناگهانی و تمرینهای ورزشی میتواند باعث تحریک این وضعیت شود.

از آنجاییکه محرک‌ها معمولا قابل پیش‌بینی هستند، افراد اغلب از فعالیت‌هایی که باعث نشتی می‌شوند و زندگی آنها را محدود خواهد کرد، اجتناب می‌کنند. در موارد شدید بیاختیاری استرسی، نشت ادرار میتواند با کوچکترین فعالیت مانند راهرفتن و ایستادن رخ دهد که با حداقل آگاهی از دفع ادرار همراه است.

بی اختیاری ادرار فوری (UUI)

در این حالت، از دستدادن ادرار با میل ناگهانی و شدید به دفع همراه است و اغلب نشت ادرار در مسیر رفتن به توالت رخ میدهد. برخی فعالیت‌ها می‌توانند در بروز این وضعیت دخالت داشته باشند و حجم دفع نیز معمولا متغیر خواهد بود

بی اختیاری ادرار فوری با تمایل مکرر به ادرارکردن در طول روز و شب همراه است. برخی از افراد امکان دارد این نوع بیاختیاری را بدون هیچ آگاهی نسبت به تخلیه مثانه تجربه کنند که میتواند به شبادراری نیز منجر شود.
UUI ناشی از فعالیت بیش از حد عضله دترسور است، یعنی عضله مثانه خارج از کنترل ارادی فرد منقبض میشود و این انقباض بهطور معمول در حجم کم ادرار و بدون هشدار اتفاق میافتد. فعالیت بیش از حد دترسور میتواند یک مشکل عملکرد مثانه بوده یا ناشی از پاسخ به شرایط دیگری مانند مشکلات عصبی و همچنین بهدلیل انسداد راه خروج ادرار باشد.

بی اختیاری ترکیبی (MUI)

در حالت بیاختیاری مختلط، فرد ترکیبی از نشانههای بیاختیاری استرسی و فوری را تجربه میکند که این وضعیت برای افراد بسیار آزاردهنده خواهد بود و در صورت بروز نیاز به دریافت سریع درمان دارد.

بی اختیاری سرریز ادرار

بی اختیاری سرریز ادرار زمانی رخ میدهد که مثانه بهطور کامل تخلیه نشده و بیش از حد متسع میشود و حجم زیادی ادرار در مثانه باقی بماند که این حالت ممکن است با احساس تخلیه ناقص همراه باشد. این بیماری بیشتر در شرایط انسداد خروج ادرار بهعنوان مثال در مردان با بزرگشدن پروستات و در مردان و زنان با عملکرد ضعیف ماهیچه های مثانه که به دلیل بروز پیری در عضله است، رخ میدهد.

بی اختیاری عملکردی

در خصوص بی اختیاری عملکردی، از دست دادن غیرارادی ادرار می‌تواند ناشی از محدودیت‌های فیزیکی مانند تحرک ضعیف و ناتوانی در رسیدن سریع به توالت باشد یا اینکه محدودیت‌های شناختی همچون اختلال حافظه که مرتبط با زوال عقل است، باعث بروز این وضعیت شود که در این حالت نیز منجر به ناتوانی در توالترفتن طبیعی فرد خواهد شد.

دلایل بروز بی اختیاری ادرار

برخی از نوشیدنیها، غذاها و داروها مانند مقادیر بالای ویتامین سی، کافئین، فلفل، شکلات، مواد قندی مصنوعی، داروهای قلب، فشار خون و شلکنندههای عضلانی بهعنوان تحریککننده شناخته میشوند و حجم ادرار شما را افزایش میدهند.

عفونت، بیماری های کلیه و ادراری، یبوست، بارداری، زایمان، افزایش سن، یائسگی، پروستات بزرگ‌شده و سرطان پروستات، انسداد مجرای ادرار و اختلالات عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تومور مغزی یا آسیب نخاعی نیز میتوانند در کنترل مثانه دخالت داشته باشند و باعث بیاختیاری شوند.

درمان بی اختیاری ادرار

به این مسئله توجه کنید که درمان شما به نوع بیاختیاری و شدت علائم آن بستگی دارد، اگر این عارضه ناشی از یک بیماری زمینهای باشد، ممکن است نیاز به درمان عامل اصلی داشته باشید تا در کنار آن مشکلات مربوط به بی اختیاری نیز برطرف شود.

درمان های محافظه کارانه که شامل دارو یا جراحی نمیشوند نیز در مواردی کمک کننده خواهد بود که شامل تغییر سبک زندگی، تمرین عضلات کف لگن (تمرینات کگل) و مثانه است.

در خصوص تغییر سبک زندگی باید مصرف خوراکی هایی که باعث تحریک مثانه میشود را کاهش دهید، تمرین عضلات لگن و مثانه نیز باعث تقویت ماهیچههای این ناحیه خواهد شد.

درصورتیکه بی اختیاری استرسی از طریق تغییر سبک زندگی یا انجام ورزش بهبود پیدا نکند، معمولا جراحی بهعنوان مرحله بعدی درمان توصیه میشود. بااینحال، اگر برای انجام جراحی گزینه مناسبی نیستید یا میخواهید از عمل اجتناب کنید، ممکن است از یک داروی ضد افسردگی به نام دولوکستین بهره مند شوید.

برای بی اختیاری فوری پزشک ممکن است دارویی به نام آنتیموسکارینی که آنتی کولینرژیک نیز نامیده میشود، تجویز کند و اگر موثر نباشد یا عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کند، یک داروی جایگزین به نام میرابگرون به شما پیشنهاد خواهد شد.

نسخه کمدوز دارویی به نام دسموپرسین ممکن است برای درمان شبادراری، که نیاز مکرر به بیدارشدن در طول شب دارد، با کمک به کاهش میزان ادرار تولیدشده توسط کلیهها استفاده شود.

جمعبندی

بی اختیاری ادرار به وضعیتی گفته میشود که افراد کنترل مناسبی بر مثانه ندارند و این حالت شامل انواع مختلفی همچون عملکردی، استرسی، فوری، ترکیبی و سرریز ادرار است که هر کدام نشانههای خاصی دارد.

در نظر داشته باشید که برخی از مواد غذایی، زایمان، بارداری، افزایش سن، بیماریهای عملکردی-شناختی و عفونت ادراری میتواند در بروز این وضعیت نقش داشته باشد که افراد میتوانند با تغییر سبک زندگی و انجام تمریناتی برای تقویت عضلات لگن و مثانه تا حدودی آن را کنترل کنند و در مواقعی نیاز به مصرف دارو دارند.