طول می‌کشد تا برخـی پیـام 24خـرداد 92 را بـاور کننـد

سرویس سیاسی خرداد: یک استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه "افزایش حضور زنان در احزاب، الزامی است"، گفت: احزاب باید بپذیرند که سهم بیشتری را به زنان بدهند.

به گزارش ایسنا، الهه کولایی در ابتدای نشست بررسی موانع و راهکارهای مشارکت زنان با اشاره به ناهماهنگی‌های ایجاد شده در مورد این مراسم و تغییر ناگهانی محل برگزاری نشست از فرهنگسرای کوثر به سالن سینما شهر تماشای کرمان صحبت‌های خود را آغاز کرد و گفت: طول می‌کشد تا برخی پیام 24 خرداد 92 را باور کنند. من امیدوارم آن‌گونه که مردم می‌خواهند، جامعه به سمت اعتدال پیش برود.

وی در ادامه اظهار کرد: در روزهای انقلاب، یکی از آیاتی که زیاد ‌خوانده و ‌شنیده می‌شد، بشارتی بود که خداوند به بندگانی می‌داد که همه سخنان را می‌شنوند و بهترین آن را انتخاب می‌کنند". این بدان معناست که مجال و فرصت برای دیدگاه‌های مختلف در جامعه فراهم می‌شود تا مردم بتوانند بهترین آن را انتخاب کنند.

کولایی ادامه داد: ما در آستانه تحولی هستیم که 35 سال قبل در کشور اتفاق افتاد؛ انقلابی رخ داد که مقدمه بود برای انقلاب‌هایی که چند سال اخیر اتفاق افتاده است؛ انقلاب‌های بدون خونریزی. شاید انقلاب اسلامی اولین انقلاب بدون خونریزی و خشونت بود که رودررویی و تقابل خشونت بار در این انقلاب، توصیه نمی‌شد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با طرح این پرسش که "نقش و جایگاه زنان در تحولات در 35 سال گذشته چه بوده است؟"، افزود: در همه صحنه‌های انقلاب و پس از آن، حضور زنان بسیار پررنگ بوده است؛ چه تظاهرات خیابانی سال 57 یا پس از آن در جریان دفاع از کشور در برابر حمله رژیم عراق. در تمام مراحل زنان حضور بسیار فعالی داشتند و نقش آنان در برپایی انقلاب اسلامی، از سوی امام خمینی(ره) نیز مورد تاکید قرار گرفت و ایشان تاکید کردند "زنان در این انقلاب پیشتاز و جلوتر از مردان بوده و آنها باعث به میدان آمدن مردان شدند".

وی اضافه کرد: اینکه ایشان روز تولد حضرت زهرا(س) را به عنوان روز زن نامگذاری کردند، معنا دارد. انتخاب یک روز به نام زن، یعنی نیاز است به مساله زنان نگاه ویژه وجود داشته باشد، چراکه یک تاریخ ظلم و بی‌عدالتی در مورد زنان وجود دارد. انقلاب اسلامی این فضای جدید را ایجاد ‌کرد که دین نیست که مشکل ایجاد می‌کند، بلکه مساله فرهنگ و سنت‌های تاریخی جوامعی است که اسلام را پذیرفتند. دین، مانع آزادی و دفاع از حقوق زنان نیست. انقلاب اسلامی فضای جدیدی را فراهم کرد. امام(ره) فرمود "زنان باید در مقدرات اساسی کشور شرکت کنند"؛ نه اینکه «می‌توانند»، بلکه «باید». امام(ره) به عنوان یک فقیه، مرجع و صاحب فتوا، زنان را به فعالیت سیاسی ملزم می‌کنند و بارها این نقش را مورد تاکید قرار می‌دهند.

این استاد علوم سیاسی با اشاره به اینکه "در هشت سال جنگ، زنان موجب تشجییع مردان، همسران، برادران و پسران و پذیرای همه دشواری‌ها و آلام غیبت تا شهادت آنها ‌شدند"، گفت: بعد از جنگ هم در تحمل شرایط سخت اقتصادی، این زنان بودند که پا به پای مردان، برای دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی حضور یافتند و در بسیاری موارد از حقوق خود گذشتند تا آرمان‌های انقلاب حفظ شود. در مقاطع بعدی نیز همین است؛ دوره اصلاحات و پس از اصلاحات و حتی وقتی توده‌گرایی و عوام‌سالاری در کشور ما شکل گرفت، باز نقش زنان برجسته است. در انتخابات خرداد 92 هم زنان ایرانی نقش فعالی داشتند.

کولایی با مقایسه بین انقلاب‌های اخیر در کشورهای منطقه و انقلاب اسلامی ایران، گفت: انقلاب‌های اخیر در کشورهای عربی را مقایسه کنید؛ کاملا این تمایز را می‌بینید که حضور زنان در ایران در همه دوره‌ها تعیین‌کننده‌ای بوده و زنان در کنار جوانان به عنوان نیروهای تحول‌خواه و خواستار تغییر، نقش مهمی داشته‌اند. این تلاش در شکل دادن قدرت است اما آن سوی سکه، سهم زنان از قدرت است که می‌بینید جای زنان خالی است.

این فعال سیاسی در ادامه درباره میزان حضور زنان در عرصه قدرت، به مجلس اشاره کرد و افزود: در همه دوره‌های مجلس شورای اسلامی، تعداد زنان در مجلس از پنج درصد تجاوز نکرد. زنان در طول تاریخ به درون خانه‌ها تعلق داشتند و نقش‌های خانگی داشتند، این انقلاب اسلامی است که شرایط را برای حضور اجتماعی زنان فراهم می‌کند.

وی ادامه داد: اهمیت این تحول این است که بر اساس ظرفیت‌های داخلی شکل می‌گیرد؛ الزاماتی که مطرح می‌شود و بر اساس آموزه‌های دینی و ظرفیت‌های داخلی ترویج می‌شود. نکته اساسی اینجاست که آیا جامعه‌ای که قرن‌ها نظام‌های پدرسالار را تجربه کرده و روابط قدرت را به شکل عمودی داشته، به این سادگی تغییر می‌کند؟ آیا به این سادگی حاضر است قدرت و مزایای گوناگون آن را با کسانی که محروم بودند، تقسیم کند؟

کولایی افزود: در هیچ جامعه‌ای چنین تحولی رخ نداده است؛ در هر جامعه‌ای که می‌بینید زنان حضور تأثیرگذاری داشته و در کانون‌های قدرت بوده‌اند، موکول بوده به روندی از تلاش مستمر که با سازمان‌یافتن زنان همراه بوده است. در پایان مجلس اول، گروهی از آقایان ‌روند خدمت امام (ره) که خودتان زنان را بیرون آورده‌اید؛ خودتان به خانه برگردانید. زن در اسلام نمی‌تواند طرف مشورت قرار گیرد. این هم یک اسلام است اما اسلامی که امام خمینی (ره) منادی آن بود با پشتوانه استوار فقهی از حقوق انسانی زنان دفاع کرده است. اما امروز وقتی جایگاه زنان را در حوزه سیاست و تعاملات اجتماعی مورد ارزیابی قرار می‌دهیم، با مانع‌تراشی روبه‌رو هستیم.

این استداد دانشگاه با بیان اینکه "بدون شک در کشورهای دیگر هم زنان با این موانع روبه‌رو بود‌اند"، خاطرنشان کرد: در جامعه ما، توجه به حوزه‌های اجتماعی و ضرورت حضور زنان در تلاش‌های اجتماعی بر پایه باورهای مذهبی بوده که رایج‌ترین شکل آن در فعالیت‌های خیریه‌ای زنان است. برخی از این خیریه‌ها به فعالیت‌های بین‌المللی هم دست یافته‌اند. زنان توانسته‌اند در این نهادهای اجتماعی به بهبود جامعه کمک کنند و نه در سطح قدرت سیاسی بلکه در سطح فعالیت‌های اجتماعی تاثیرگذار باشند.

وی همچنین اظهار کرد: متاسفانه فضایی که در دوره آقای خاتمی برای فعالیت سازمان‌های غیردولتی ایجاد شد، در دوره بعد، استفاده از نهادهای مدرن مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد؛ برخلاف روندی که در جهان دارد؛ دولتها مردم را در چارچوب نهادهای اجتماعی ساماندهی می‌کنند، در نشست‌های بین‌المللی می‌بینید در کنار نشست مقامات رسمی، نشست نهادهای غیردولتی برگزار می‌شود.

کولایی با تاکید بر اینکه "توان ما برای حضور بین‌المللی همواره محدود بوده است"، گفت: تقویت جامعه مدنی با تقویت بخش خصوصی و اقتصاد غیردولتی ارتباط مستقیم دارد. در کشور ما که اقتصاد وابسته به نفت است و دولت جامعه را اداره می‌کند و همه‌چیز دست دولت است. هرجا بخش خصوصی قوی باشد، نهادهای مدنی هم می‌توانند حضور بیشتری داشته باشند. سمن‌ها (سازمان‌های مردم‌نهاد) بویژه در موضوعاتی مثل محیط زیست، کمک دولت هستند.

وی با بیان اینکه "سمن‌ها رقیب دولت نیستند بلکه به دولت کمک می‌کنند"، تصریح کرد: طبیعتاً این جوانه‌ها در جامعه ما هم زده شده و اخیراً مطرح شده که قانون سمن‌ها باید اصلاح شود و دولت آن را از مجلس پس گرفته تا اصلاح کند. سمن‌ها این مجال را فراهم می‌کنند که زنان حضور بیشتری داشته باشند.

این فعال سیاسی اضافه کرد: آنچه در تاریخ معاصر ایران وجود دارد، برای کشورهای دیگر درس‌های زیادی دارد. اشتراکاتی بین ما و کشورهای اطراف ما وجود دارد. همه این کشورها هزینه‌های گزافی برای آموزش دختران صرف کرده‌اند. درصد بالایی از دانشجویان، دختران هستند. اما مشکل، حلقه گسسته آموزش و بازار کار است. به مساله کار که می‌رسیم، به این کلیشه تاریخی برمی‌خوریم که "مردان نان‌آور هستند"، در حالی که شمار زیادی از دختران اصلاً ازدواج نمی‌کنند.

وی در ادامه با بیان اینکه "نمی‌توان خانم‌ها را به فعالیت‌های اجتماعی محدود کنیم"، تاکید کرد: بدون تردید زنان در زمینه فعالیت اجتماعی می‌توانند مؤثر باشند اما قوانینی که به جامعه جهت می‌دهد، از بالا شکل می‌گیرد و اگر زنان حضور مؤثر و مکفی در این حوزه سیاست نداشته باشند یا حتی مردانی که نگاه انسانی به زنان داشته باشند، مشکلات جامعه حل نمی‌شود. پس اهمیت حوزه سیاست برای کنش اجتماعی زنان مورد توجه قرار می‌گیرد.

کولایی با تاکید بر اینکه "مشارکت سیاسی در سطوح توده‌ای و نخبگان باید به عنوان یک موضوع بسیار مهم مورد توجه باشد"، تصریح کرد: برای اینکه بتوانیم به شعارهای انقلاب اسلامی دست یابیم و شرایطی مناسب ایجاد شود تا همه انسان‌ها متناسب با توان خود بتوانند از امکانات جامعه استفاده کنند و توان خود را در خدمت جامعه به کار گیرند، باید به حوزه سیاست توجه شود. توجه به حوزه سیاست برای زنان ضروری است و اینجا نقش احزاب مورد توجه قرار می‌گیرد و در نتیجه زنان باید در احزاب حضور فعال داشته باشند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به انتخابات اخیر یادآور شد: در انتخابات اخیر شاهد بودیم که بعد از انتخاب دکتر روحانی، خانم‌ها فعال شدند و لیست‌های مختلفی ارائه کردند که نتایج قابل قبولی نداشت. بحث زنان، نه فقط بحث جامعه ما بلکه یک مسأله جهانی است اما می‌بینیم نیمی از نیروهایی که می‌توانند به رفع مشکلات جامعه کنند، از عرصه برنامه‌ریزی کنار گذاشته شده‌اند. نیاز جامعه است که این نیمه دیگر هم برای ایفای وظایفی متنوع‌تر و متفاوت‌تر از آنچه در گذشته بوده است، به کار گرفته شوند اما آنچه در تاریخ یک سرزمین ریشه دارد، با توصیه و نصیحت و بیانیه تغییر نمی‌کند. باید در فرآیندی از تغییرهای اجتماعی، این تلاش‌ها تداوم یابد.

وی همچنین اظهار کرد: تحولات سال‌های اخیر، زنان را به خودباوری رسانده است. خیل عظیم دختران تحصیلکرده در جامعه ما، امروز می‌توانند ظرفیت مناسبی را برای عبور از این شرایط فراهم کنند. هر تغییر موفق اجتماعی بدون تداوم و امید و نشاطی که بتواند این انرژی را افزایش دهد، به نتیجه نمی‌رسد. مشکلات عمومی زنان در هند، پاکستان، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس هم به خوبی می‌توان دید. اگر در این منطقه به مسایل زنان ایرانی نگاه کنیم می‌بینیم زنان ایرانی چقدر در جامعه خود اثرگذار بوده‌اند. تداوم این اثرگذاری به سازمان‌یافته شدن زنان در نهادهای اجتماعی موکول می‌شود. به نظر می‌رسد دولت به این توجه دارد که برای سازمان‌یافته شدن زنان در متن نهادهای اجتماعی شرایط را فراهم کند.

کولایی با اشاره به اینکه "می‌گویند زنان و مردان در کشور ما دچار استضعاف تاریخی هستند"، افزود: واقعیت این است که به زنان ستم مضاعف در طول تاریخ رفته است که تغییر آن به سادگی نیست و منافع انباشته شده در این روابط، به سادگی قابل چشم‌پوشی نیست. در هشت سالی که گذشت، با اینکه اراده دولت با ایجاد تسهیلات برای خانم‌ها مانند افزایش مرخصی زنان، گزینش مردان در استخدام‌ها و ... بر بازگرداندن زنان به خانه‌ها بود، امروز شاهدیم که تلاش زنان به شکلی خستگی‌ناپذیر ادامه دارد.

این فعال سیاسی ادامه داد: وقتی لایحه ضدخانواده به مجلس داده شد، تلاش زنان و جامعه مدنی بود که مانع تخریب بیشتر در محتوای این قانون شد و اجازه همسر اول در این قانون ماند و این حق برای زنان پذیرفته شد. در شرایط کنونی نیز نیروهای تاثیرگذار در جامعه به شدت در حال تغییر هستند. ما با مسایل جدیدی روبرو هستیم که یک جامعه سنتی را به شدت دستخوش تغییر کرده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه "مسایل اجتماعی را در داخل یا در خارج، نباید به یک عامل تقلیل دهیم"، خاطرنشان کرد: باید پیچیدگی‌های مسایل اجتماعی بویژه در حوزه زنان را ببینیم. در ضمن، اینکه دولت به تقویت نهادهای مدنی و ایفای نقش آنها در کنار خود توجه دارد، امری مبارک است. بزرگان در مورد نقش زنان در جامعه توصیه‌های فراوانی دارند. اگر این تحول با تمرکز بر نگرش و آموزش زنان شکل بگیرد، جامعه از آثار آن بهره‌مند می‌شود، البته در کنار افزایش آگاهی، افزایش انتظار را هم باید پذیرا باشیم.

وی افزود: تکریم شفاهی شئونات و جایگاه زنان در اندیشه‌های دینی، با خود انتظارهایی را آورده که باید پاسخ داده شود. این پاسخ‌ها در سینی طلایی به خانم‌ها داده نمی‌شود بلکه زمانی محقق می‌شود که زنان کنش متناسب، سنحیده و آگاهانه برای تحقق آنچه به آنها وعده داده شده، داشته باشند. یکی از مهمترین تحربه‌ها در این زمینه، تجربه‌هایی است که در نهادهای اجتماعی بوده که تجربه احزاب را هم می‌توان اضافه کرد.

کولایی با بیان اینکه "غیبت خانم‌ها در قدرت، به غیبت یا حضور اندک آنها در احزاب برمی‌گردد"، اظهار کرد: البته هزینه این‌گونه فعالیت‌ها در کشور ما بالاست و به همین دلیل برخی دوست ندارند وارد این حوزه شوند. چرا عده‌ای عضو حزب باد هستند؟ چون هزینه پایینی دارد! در کشورهای پیشرفته سهمیه‌هایی است که درصد مشخصی از زنان را به مردم معرفی کنند. حتی در سه دهه اخیر که بحث زنان مورد توجه است، تعداد مشخصی زن از دولت‌ها باید در نشست‌های بین‌المللی حضور یابند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: دنیا به این سمت حرکت کرده که زنان، انسان‌هایی برابر با مردان هستند. به لحاظ فیزیکی متفاوتند، اما حقوق انسانی برابر آنها باید مورد پذیرش قرار گیرد. خانم‌ها در بده‌بستان‌های سیاسی حضور نمی‌یابند؛ باید در درون احزاب این نگاه پذیرفته شود که زنان باید حضور داشته باشند.

وی در پایان با بیان اینکه "راهی که در پیش داریم، راهی طولانی است که اگر بخواهیم در آن به پیش برویم، باید باامید حرکت کنیم"، تاکید کرد: از موانع و مشکلات نهراسیم؛ البته این تغییر به دست زنان و مردانی است که به حقوق انسانی زنان باور دارند. این تغییر باید هم در زنان و هم در مردان باشد.