ژنیکوماستی (Genicomastia) یا بزرگ شدن غیرطبیعی سینه در مردان، میتواند به عوامل مختلفی برگردد. در زیر، برخی از عوامل مهم که میتواند باعث بروز ژنیکوماستی شود، آمده است:
1. نوع ژنتیکی: عوامل ژنتیکی میتوانند نقش مهمی در بروز بزرگ شدن غیرطبیعی سینه، یا ژنیکوماستی، داشته باشند. برخی افراد به دلیل وراثت، ژنهای خاصی که تأثیری بر تنظیم هورمونها و سطح استروژن (یک هورمون زنانه) دارند، از بروز این وضعیت رنج میبرند. به عبارت دیگر، وجود ژنهای خاص در ارثیه میتواند به افزایش سطح استروژن در بدن کمک کند، که این موضوع میتواند منجر به بزرگ شدن بیش از حد سینه شود که در آن اندازه و شکل سینه به طور غیرطبیعی تغییر میکند و ممکن است به افسردگی و اضطراب در افراد مبتلا منجر شود.
2. تغییرات هورمونی: تغییرات در تعادل هورمونها میتواند یکی از عوامل اصلی در بروز ژنیکوماستی یا بزرگ شدن غیرطبیعی سینه باشد. افزایش سطح استروژن (هورمون زنانه) نسبت به سطح تستوسترون (هورمون مردانه) میتواند باعث این وضعیت شود. در واقع، وقتی که سطح استروژن در بدن بیشتر از حد تستوسترون میشود، بافت سینه میتواند بزرگتر شود.
این تغییرات هورمونی ممکن است در دوران نوجوانی، سن بالا، در مواجهه با عوامل استرس زا، عوامل محیطی مختلف (مانند تماس با مواد شیمیایی مضر) و همچنین در برخی از بیماریهای هورمونی اتفاق بیافتد. به عنوان مثال، در دوران نوجوانی، تغییرات هورمونی طبیعی و رشد سریع بدن میتواند منجر به تغییرات در انواع هورمونها و بروز ژنیکوماستی شود. در عین حال، در سن بالا، تغییرات در تعادل هورمونی میتواند به علت عملکرد نامنظم غدههای هورمونی در بدن رخ دهد و به بروز ژنیکوماستی منجر شود.
3. داروها و مواد مصرفی: مصرف برخی داروها و مواد مخدر نیز میتواند باعث بروز ژنیکوماستی یا بزرگ شدن غیرطبیعی سینه شود. برخی از داروها مانند آندروژنها (هورمونهای مردانه)، ضداندروژنها، آنتیدپرسانتها، داروهای ضدافسردگی، دیگوکسین (یک داروی قلبی) و مصرف مواد آنابولیک استروئیدی میتوانند به بزرگ شدن سینه در مردان منجر شوند. به طور مثال، مصرف آندروژنها و مواد آنابولیک استروئیدی ممکن است سطح هورمونهای مردانه را افزایش داده و در نتیجه باعث بروز ژنیکوماستی شود. همچنین، برخی داروها مانند آنتیدپرسانتها و دیگوکسین نیز ممکن است اثرات جانبی در تنظیم هورمونها داشته باشند که منجر به بزرگ شدن غیرطبیعی سینه شوند.
4. چاقی: چاقی و اضافه وزن نیز میتوانند عواملی در بروز ژنیکوماستی باشند. با افزایش چربی در بدن، سطح استروژن نیز افزایش مییابد و ممکن است به بزرگ شدن سینه در مردان منجر شود. این افزایش چربی به ویژه چربی های موجود در اطراف سینه می تواند فشار بیشتری روی بافت سینه اعمال کند، که باعث بروز تغییرات در اندازه و شکل سینه می شود. بنابراین، حفظ وزن مناسب و پیشگیری از چاقی میتواند به کنترل بروز ژنیکوماستی کمک کند.
5. برخی بیماریها: برخی بیماریها مانند سندرم کلاینفلتر، بیماری کبد چرب غیرالکلی، بیماریهای تیروئید و بیماریهای هورمونی میتوانند به بزرگ شدن غیرطبیعی سینه در مردان منجر شوند. به طور مثال، در سندرم کلاینفلتر، وجود یک کروموزوم اضافی میتواند تغییرات در سطح هورمونها را ایجاد کرده و باعث بزرگ شدن سینه شود. همچنین، اختلالات در فعالیت تیروئید و بیماریهای هورمونی میتوانند تغییرات در سطح هورمونها ایجاد کرده و به بزرگ شدن غیرطبیعی سینه در مردان منجر شوند.
تشخیص ژنیکوماستی به وسیله معاینه پزشکی، تاریخچه پزشکی جامع و در صورت لزوم آزمایشهای تکمیلی انجام میشود. در زیر، روشهای تشخیص ژنیکوماستی ذکر شده است:
1. معاینه پزشکی: جراح ژنیکوماستی با بررسی سینهها و مشاهده علائم و نشانههای ژنیکوماستی، تلاش می کند تا تشخیص دقیقی به شما ارائه دهد. او سایز، شکل و قوام سینهها را بررسی می کند و از وجود تغییراتی مانند تورم، درد، تودهها و ترشحات غیرطبیعی اطمینان حاصل خواهد کرد.
2. تاریخچه پزشکی: پزشک درباره تاریخچه پزشکی شما و عوارض دیگری که ممکن است در اثر بیماریهای هورمونی دیگر، مصرف داروها، یا عوامل محیطی تجربه کردهاید، سوال میپرسد. این اطلاعات میتوانند در تشخیص و تعیین علت ژنیکوماستی مفید باشند.
3. آزمایشهای تکمیلی:
- آزمایش خون: سطح هورمونهای جنسی مانند استروژن و تستوسترون در خون اندازهگیری میشود تا نقش آنها در بروز ژنیکوماستی بررسی شود. همچنین، سطح پرولاکتین و تیروئید در صورت لزوم مورد بررسی قرار میگیرد.
- آزمایش بافت سینه: در صورت وجود تودههای غیرطبیعی در سینه، پزشک ممکن است نمونهبرداری بافت سینه (بیوپسی) را توصیه کند تا نمونهها به آزمایشگاه فرستاده شده و تحت میکروسکوپ بررسی شوند.
تشخیص ژنیکوماستی نیازمند مشاوره و ارزیابی توسط یک پزشک متخصص است. در صورتی که شما به هر نوع تغییرات غیرطبیعی در سینه خود پی ببرید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا ارزیابی دقیقی انجام شود.
برای پیشگیری از ژنیکوماستی و کاهش خطر بروز آن، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
1. حفظ وزن سالم: ژنیکوماستی ممکن است در افراد چاقتر بیشتر رخ دهد. بنابراین، حفظ وزن سالم و کاهش چاقی میتواند موثر باشد. برنامهریزی برای تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم و مناسب میتواند به حفظ وزن سالم و کاهش خطر ژنیکوماستی کمک کند.
2. مدیریت استرس: استرس ممکن است بر سطح هورمونها در بدن تأثیر بگذارد و موجب تغییرات در سطح استروژن شود. مدیریت استرس از طریق روشهای مانند مطالعه، روشهای تنفس عمیق، ماساژ و ورزش میتواند به کاهش خطر ژنیکوماستی کمک کند.
3. استفاده متعادل از هورمونها: در صورت نیاز به درمان با هورمونها، مهم است که دوزها و مدت زمان مصرف آنها به طور دقیق توسط پزشک تنظیم شوند. استفاده بیرویه از هورمونها ممکن است سطح استروژن را افزایش دهد و به بروز ژنیکوماستی منجر شود.
4. مراقبت از سلامت کبد: بیماری کبد چرب غیرالکلی میتواند سطح استروژن را افزایش دهد و به بزرگ شدن غیرطبیعی سینه منجر شود. برای حفظ سلامت کبد، مهم است که مصرف مشروبات الکلی را محدود کنید، رژیم غذایی سالم و مناسبی را رعایت کنید و برنامههای مرتبط با ورزش را انجام دهید.
5. مراجعه به پزشک: برای ارزیابی منظم سینهها و شناسایی زودهنگام تغییرات غیرطبیعی، مراجعه به پزشک بسیار مهم است. انجام معاینات سینه و آزمایشهای مرتبط میتواند در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از ژنیکوماستی کمک کند.
نتیجه گیری
توجه داشته باشید که ژنیکوماستی ممکن است به صورت طبیعی در برخی از مردان و نوجوانان رخ دهد. اگر با مشکل ژنیکوماستی مواجه هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. دکتر مهدی آریانا میتواند علت این مشکل را تشخیص داده و راهنمایی درباره گزینههای درمانی مناسب، از جمله تغییرات در سبک زندگی، داروها، یا در صورت لزوم، جراحی ارائه دهد.