«حزب رستاخیز» پیشنهاد چه کسی بود؟
«پرسش از تاریخ» هر پنجشنبه مروری دارد بر رخدادهای مهم تاریخ معاصر؛ مقارن با هفته گذشته و به‌دنبال آن به چرایی رخداد برخی از آنها می‌پردازد.
15 اسفند 1353 سالروز تاسیس «حزب رستاخیز» است. اما پرسشی که در پس این سال‌ها، همچنان باقی مانده، این است که چه شد «محمدرضا پهلوی» به‌یکباره تصمیم گرفت همان بساط نیم‌بند چند حزبی را در کشور برچیند و سامان تک‌حزبی برپا کند. از آن مهم‌تر پیشنهاد آن از چه کسی بود؟ ایده از آن خود شاه بود یا عده‌ای از نزدیکان تحصیلکرده از آمریکا برگشته‌ای مانند «هوشنگ نهاوندی»، «علی‌نقی عالیخانی» و... ابتکار «فرح» بود یا «عَلم»؟ براساس گزارش ساواک در سال 57، اعضای قدیم حزب ایران‌نوین در روزهای احتضار «رستاخیز» معتقد بوده‌اند که ایده تشکیل حزب، ناشی از وسوسه‌های «علم» و عده‌ای توده‌ای سابق که در حزب مردم فعالیت داشتند بوده است! فارغ از اینکه پیشنهاد اولیه از چه کسی بود هنوز تحلیل دقیقی از انگیزه شاه در گرفتن چنین تصمیمی هم ارایه نشده است، جز ارضای حس جاه‌طلبی او در پوشش دلایل عجیب و غریب.
دلایل شاه برای تاسیس چنین حزبی نه تنها خالی از نظم اصولی و دلایل منطقی معمول بود بلکه حتی به شمایل شکل‌گیری نظام‌های توتالیتر تک‌حزبی هم کمتر شباهت داشت و احتمالا برای همین بود که پیش از شدت‌گرفتن اعتراضات انقلابی مردم و اعلام فضای باز سیاسی، خودبه‌خود مضمحل شد. «رستاخیز» به شمایل «شتر گاو پلنگی» می‌مانست که به عقیده «مظفر شاهدی» نویسنده کتاب «رستاخیز، اشتباه بزرگ»: اگر در شوروی حزب در بالاترین جایگاه، همه‌کاره و سیاست‌گذار اصلی بود اما در نظام تک‌حزبی شاه، «رستاخیز» کاریکاتوری بود که نه نقش تک‌حزبی نظام‌های توتالیتر به او واگذار شده بود و نه توانست حتی شبیه احزاب کشور‌های غربی در حال توسعه، ایفای نقش کند. شاه در کتاب «پاسخ به تاریخ» خیلی دیر مجبور به اعتراف دردناکی شد؛ اینکه: «بدبختانه غلط‌بودن فکر ایجاد این حزب در عمل به اثبات رسید. چون انورسادات هم نظام تک‌حزبی مصر را از میان برداشت و راه را برای احزاب باز کرد و به‌نظرم عمل او درست بود. رستاخیز نتوانست به هدف‌هایی که به‌خاطرش ایجاد شده بود نایل شود.» اما مگر این دلایل چه بود که شاه ابتدای دهه50 این اندازه بر آن اصرار داشت: «شکل و فرم قبلی، دیگر کارایی نداشت، قبلا یک حزب موافق، مخالف داشتیم الان در یک حزب 15 دسته‌اند که نظرات و اندیشه‌های مختلف دارند. قبلا افراد شایسته به علت عضویت در حزب مخالف از صحنه سیاست دور می‌شدند.»
به گزارش روزنامه شرق، شاه شیپور را از تهش می‌زد و تصورش این بود که «رستاخیز» تصورات منجی‌گرانه او را برای مدیریت ملت تحقق می‌بخشد تا جایی که گفته بود: «هدف من از ایجاد حزب رستاخیز دوتا بود. در کوتاه‌مدت این حزب واحد با درنظرگرفتن اعضای طبقات اجتماعی و مردانی از هر نوع عقیده و با ماهیت لیبرالیستی سازنده می‌توانست در وقت و نیروی انسانی صرفه‌جویی کند. از آنجا که جبهه مخالفی در کار نبود، هیچ‌کس از شخصیت‌های مهم به‌خاطر کناررفتن حزبشان بر اثر شکست در انتخابات از مشارکت در دولت محروم نمی‌شدند.» می‌توان گفت که «رستاخیز» حتی از عمق بی‌اعتمادی شاه نسبت به نزدیکان خودش ناشی شده که در مصاحبه‌ای با تلویزیون ملی ایران گفته بود: «چاره غیر از این چیست؟ باز می‌خواهید بروید توی احزاب متعدد که هرکدام را یک خارجی اداره کند؟ از ایران چیزی باقی نخواهد ماند.»این را می‌توان هم از لابه‌لای خاطرات روزنوشته «عَلم» از شاه پیدا کرد و هم از سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های او با نشریات خارجی و داخلی. وقتی به او انتقاد کردند که اعلام سیستم تک‌حزبی نوعی دیکتاتوری است و با دموکراسی منافات دارد، گفت: «حزب، شیوه غربی است و ما مجبور نیستیم هر کاری غربی‌ها کردند بکنیم. ما آنچه از دید ما بهتر است برمی‌گزینیم.» ایده نظام تک‌حزبی از هر کسی بود در آن روزگار جامعه ایرانی بی‌بنیان‌تر از آن بود که حتی دستاوردی برای خود نظام شاهنشاهی داشته باشد.
چه کسی می‌خواست احمدی‌نژاد را ترور کند؟
12 اسفند86 مقارن با دور نخست ریاست «محمود احمدی‌نژاد» بر دولت، او برای سفری دو روزه به بغداد رفته بود. اما یک سال بعد رییس دولت، خبر عجیبی درباره این سفر منتشر کرد. او که در ششمین اجلاسیه سراسری جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و علمای بلاد شرکت کرده بود، گفت: «براساس اطلاعات موثق، دشمنان، طرح ربودن و ترور خادم ملت ایران را در سفر به عراق برنامه‌ریزی کرده بودند که به فضل الهی با تغییر یکی، دو برنامه در اراده و تصمیم آنها تزلزل ایجاد شد و وقتی متوجه موضوع شدند که عراق را ترک کرده بودیم و آنها همچنان مبهوت مانده‌اند.» آن زمان نمایندگان مجلس اعلام کردند که از جزییات طرح ربودن «احمدی‌نژاد» اطلاع ندارند و برخی نمایندگان این گفته‌های «احمدی‌نژاد» را تلاش برای تحریک افکارعمومی دانستند. «علاءالدین بروجردی» رییس وقت کمیسیون امنیت ملی گفته بود: «هیچ گزارشی در این خصوص دریافت نکرده است.» با این حال «احمدی‌نژاد» در واکنش به این تکذیب‌ها، تهدید کرد که اسناد مربوط به این قضیه را منتشر می‌کند؛ اسنادی که البته هیچ وقت منتشر نشد. همان زمان «نصیرالعانی» رییس دیوانعالی ریاست‌جمهوری عراق هم در گفت‌وگو با «الشرق الاوسط» هرگونه تلاش برای ترور یا ربودن «احمدی‌نژاد» را در بغداد رد کرد. اما چند ماه بعد «رافی ایتان»، از وزیران کابینه ائتلافی اسراییل، در مصاحبه با نشریه آلمانی اشپیگل پیشنهاد داد که روشی که برای ربودن آدولف آیشمن (از مقام‌های ارشد نازی‌ها) و انتقال او برای محاکمه به اسراییل به کار رفت، می‌تواند درمورد «محمود احمدی‌نژاد» نیز مورداستفاده قرار گیرد. اما در نهایت این پرسش همچنان باقی است که آیا عده‌ای واقعا درصدد ربودن رییس وقت دولت ایران بودند. چه کسانی؟!
-------
رویدادهای هفته دوم اسفند
10 اسفند سال 1317: محمدرضا پهلوی ولیعهد وقت که هنوز بیش از 18 سال و چهارماه نداشت در راه مصر بود تا با فوزیه خواهر ملک فاروق پادشاه مصر ازدواج کند.
12 اسفند1324: دکتر مصدق نماینده تهران در مجلس شورای ملی در جلسه 12 اسفند سال 1324 به شوروی که حاضر به خارج کردن نیروهایش از ایران نمی‌شد اعتراض کرد و سران مسکو را افرادی خواند که به تعهد خود و میثاق‌های جهانی و موازین بین‌المللی که ضامن رعایت حقوق ملت‌هاست بی‌اعتنا هستند و با این کار خود، حاکمیت ملت‌ها و صلح جهانی را به مخاطره می‌افکنند.
14 اسفند1342: در این روز در سال 1342 و 9ماه پس از قیام خردادماه، محاکمه دسته‌ای از مخالفان شاه از جمله آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، مهندس مهدی بازرگان و دکتر یدالله سحابی در محکمه تجدیدنظر نظامی که ریاست آن را ژنرال عباس قره‌باغی (آخرین رییس ستاد مشترک ارتش در نظام سلطنتی در سال 1357) برعهده داشت، آغاز شد. پیش از آغاز محاکمه، حکومت نظامی در تهران و اصفهان تمدید شده بود تا تظاهراتی صورت نگیرد.
15 اسفند 1323: پانزدهم اسفند، سالروز تیراندازی به مردم در میدان بهارستان. در این روز بسیاری از مردم و دانشجویان دانشگاه تهران به خانه دکتر مصدق که دو روز پیش از آن، جلسه مجلس را به حالت اعتراض ترک کرده بود، رفته و او را به اصرار به مجلس بازگردانده بودند. در میدان بهارستان ماموران فرمانداری نظامی به سوی انبوه مردم که هنوز در خارج از مجلس به حمایت از دکتر مصدق شعار می‌دادند تیراندازی کردند و جمع کثیری را مقتول و مجروح کردند.
13 اسفند 1323: دکتر مصدق در پی یک کشمکش چندماهه با نمایندگان موافقِ دادن امتیاز بهره‌برداری از منابع کشور به خارجیان و نیز مخالفان محدودشدن قدرت شاه، پس از اینکه پیشنهاد او درباره اعلام جرم علیه مقامات فاسد با مخالفت روبه‌رو شد، جلسه مجلس را به حالت اعتراض ترک کرده بود.
