وين6 و چالش‌هاي پيش رو

طبق قرار قبلي، اجلاس وين6 از 11 تيرماه جاري به منظور تلاش اصلي براي نگارش متن برنامه جامع هسته‌يي ايران شروع مي شود تا همه مذاكره‌كنندگان هفت كشور شامل ايران و گروه 1+5 گردهم آيند و در مدتي طولاني و مبسوط به بحث در مورد همه موضوعات مطروحه در چهار ماه گذشته بپردازند. چنين مذاكرات طولاني در تاريخ مذاكرات چندجانبه بين كشورها بي‌سابقه است. تا قبل از وين4 سرفصل‌هاي متعددي از سوي كشورهاي عضو گروه 1+5 مطرح شد كه اغلب خلاصه نشده و حتي بعضا كارشناسي نشده بود. از اجلاس وين4 بحث‌هاي كلي به تدريج روي موضوعات فوق باز شد و زمينه براي طرح ديدگاه‌هاي متفاوت فراهم شد. اگر برخي موانع بين‌المللي بر سر راه برخي از اعضاي گروه 1+5 نبود، آنان تمايل داشتند يك خانه‌تكاني در روابط خود با ايران انجام دهند و هر موضوع معوقه و بلاتكليفي را مطرح كردند تا ماه‌ها يا حتي سال‌ها بحث پرونده هسته‌يي ايران ادامه يابد. وجه مشترك اين قبيل مانع‌تراشي‌ها، جا انداختن محروميت ايران از توان هسته‌يي بوده كه به لطف پروردگار موفق نشدند و كشورمان نيز سخت ايستاده است. از اين رو جداي از ميدان مذاكرات در وين يا ژنو، سياست بين‌الملل و چالش‌ها و فرصت‌هايش، ميدان مذاكرات هسته‌يي را تحت تاثير و مورد نظارت قرار مي‌دهد و استراتژي‌هاي كشورهاي گروه 1+5 را تعيين يا تعديل مي‌كند.مذاكره‌كنندگان ايراني نيز در محدوده منافع و امنيت ملي كشورمان فرصت مانور نامحدودي ندارند و ضمن حفظ خطوط اصلي فعاليت‌هاي هسته‌يي و ساير صنايع كشور، بايد به منافع و امنيت ملي كشورهاي مذاكره‌كننده نيز پاسخ‌هاي قانع‌كننده در حدي بدهند كه تك‌تك آن كشورها با احساس رضايت صحنه مذاكرات را ترك كنند. چه در غير اين‌صورت تضاد منافع با گروه 1+5 پيش آمده و مذاكرات در بن‌بست قرار مي‌گيرد. طبيعي است كه چنين ميدان مذاكره‌يي بسيار سخت و مديريت آن مشكل مي‌نمايد. اما تا بدين جا شرايط بين‌المللي نه‌تنها مانعي جدي در سر راه مذاكرات به وجود نياورده بلكه حامي مذاكرات پرونده هسته‌يي بوده و تيم مذاكره هم از حداكثر توان كارشناسي و مهارت‌هاي ديپلماتيك خود استفاده كرده تا اين مذاكرات را به نتيجه برساند. در اجلاس وين5 مقدمه‌يي در حدود يك صفحه و نيم نگارش شد كه داراي پرانتزهاي زيادي بود و اكنون در نوشتن متن جامع هسته‌يي نيز تعداد اين پرانتزها در ابتدا زياد خواهد بود تا با مصالحه و رضايت طرفين به تدريج از تعداد پرانتزها كسر شود و يا با تغيير جملات داخل پرانتزها رضايت همه كشورها فراهم شود. روش معمول مذاكرات چند جانبه اين است كه متني از كنار هم قرار دادن همه جملات پيشنهادي همه اعضاي گروه فراهم مي‌شود كه آنها كه مورد اعتراض هستند در پرانتز قرار گرفته تا با بحث‌هاي چندجانبه، همه مذاكره‌كنندگان در حدي قانع شوند تا پرانتز حذف شود يا جمله داخل آن حذف شده يا تصحيح شود. اجلاس وين 6 محلي است كه بارها جملات پيشنهادي هر هفت كشور نگارش شود و سپس در بحث‌هاي دو يا چندجانبه برخي از جملات پالايش شده و در نهايت به يك متن نهايي دست يابند. تدوين متن برنامه جامع و نهايي كردن آن به عهده وزير امور خارجه كشورمان و وزير امور خارجه اتحاديه اروپا خواهد بود كه از حاصل بحث‌هاي كارشناسي و كاهش پرانتزها به دست مي‌آيد.

هرگاه بحث‌هاي كارشناسي در مورد متن به نتايج نسبتا مطلوبي نزديك شود نهايي كردن آن به دو وزير امور خارجه فوق‌ احاله مي‌شود متن نهايي شده توسط اين دو وزير خارجه آماده عرضه به اجلاس وزراي هفت كشور خواهد شد كه معمولا عمده متن مورد پذيرش وزرا قرار گرفته و پس از رفع برخي جزييات به عنوان متن نهايي وزراي هفت كشور مورد توافق و امضا قرار مي‌گيرد. در صورتي كه دكتر ظريف و خانم اشتون موفق به تهيه متن نهايي شوند از وزراي خارجه هفت كشور، دعوت به اجلاس وين مي‌شود تا برنامه اقدام مشترك با توافق خود متن مزبور به عنوان يك سند بين‌المللي به جهان عرضه شود. در صورتي كه در اين 19 روز مذاكره‌كنندگان ايراني نتوانند به يك متن نهايي در مورد برنامه جامع به نتيجه برسند به طور طبيعي مذاكرات براي اجلاس‌هاي بعدي تمديد مي‌شود و مانعي در اين كار وجود ندارد زيرا مذاكرات بين‌المللي همواره طولاني بوده و برنامه اقدام مشترك آن را پيش‌بيني كرده تا به نتيجه مطلوب برسد. به هر طريق اجلاس وين 6 به‌رغم چالش‌هايش از اصل يك گام تعيين‌كننده در پيشبرد مذاكرات برنامه جامع محسوب مي‌شود كه دسترسي به متن نهايي دور از انتظار نخواهد بود.

منبع: اعتماد