درمان فتق شکم و اقدامات پس از عمل فتق

سالانه نزدیک به 600000 جراحی فتق در آمریکا انجام میشود.بسیاری از این جراحیها به روش مرسوم جراحی باز انجام میشوند. برخی جراحی های فتق با بکارگیری تلسکوپی به نام لاپاراسکوپ انجام میشود. اگر پزشک شما درمان با لاپاراسکوپی را توصیه کرده است، این بروشور میتواند به شما کمک کند تا فتق و این نوع درمان را بهتر بشناسید.

فتق چیست؟
فتق زمانی اتفاق می افتد که لایه های درونی عضله شکمی ضعیف شده ، منجر به تورم یا پارگی شود . همانطور که تیوپ از داخل به تایر آسیب دیده فشار می آورد ، لایه داخلی شکم هم به دیواره شکم تضعیف شده فشار آورده و یک کیسه بادکنک مانند درست میکند، واین باعث میشود احشاء درونی شکم یا بافت شکمی به درون این کیسه رانده شوند .
فتق ممکن است ایجاد دردهای بسیار شدید کند و با بروز مشکلات جدی دیگر ممکن است نیاز به جراحی اورژانس پیدا  کند .

هم زنان و هم مردان ممکن است دچار فتق شوند .
شما ممکن است به طور مادرزادی با فتق به دنیا بیایید و یا بعدا به آن مبتلا شوید.
فتق خود به خود از بین نمی رود و با گذشت زمان بهتر نمیشود .

چطور بفهمیم فتق داریم ؟
*جاهایی که معمولا در آن فتق ایجاد میشود عبارتند از: کشاله ران ، ناف و یا محلی که قبلا در آن جراحی انجام شده است .

*تشخیص فتق معمولا ساده است : شما ممکن است یک برآمدکی زیر پوست را احساس کنید.  یا ممکن است هنگام  بلند کردن اشیاء سنگین ، سرفه کردن ، زور زدن هنگام دفع ادرار یا اجابت مزاج و یا موقع نشستن یا ایستادن طولانی مدت درد احساس کنید.

* درد ممکن است شدید باشد یا درد خفیفی که در طول روز شدت پیدا کند.

* دردهای شدید و ممتد ، قرمزی ، فشار ، علامتهایی هستند که نشان می دهند فتق ممکن است گیر کرده یا روبه گانگرن شده باشد . در صورت مشاهده این علایم باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید .

چه چیز باعث فتق میشود؟
به طور طبیعی دیواره شکم دارای مناطقی است که احتمال ضعیف شدن آنها می رود . فتق ممکن است بر اثر وارد شدن فشار زیاد به این قسمتهای دیواره شکم ، افزایش سن ، جراحت ، یک برش یا زخم کهنه یا یک ضعف مادر زادی  بروز کند . هر کس در هر سنی ممکن است به فتق دچار شود . بیشتر موارد فتق در کودکان مادرزادی است . در بزرگسالان ، یک ضعف طبیعی یا فشارناشی از بلند کردن جسم سنگین ، سرفه مداوم ، مشکل در اجابت مزاج  یا دفع ادرار باعث میشود دیواره شکم ضعیف شده یا گسسته شود .

مزیت های درمان با لاپاراسکوپی چیست ؟
درمان فتق به روش لاپاراسکوپی تکنیکی است که با ایجاد برشهای کوچک ، و استفاده از تلسکوپ و چسب زخم (مش ) پارگیهایی که در  دیواره شکم (عضله ) بوجود آمده است ترمیم می شوند. در پاره ای موارد این روش این امکان را میدهد تا بیمار، با درد و ناراحتی کمتر، زودتر به کار و فعالیتهای روزمره خود باز گردد.

آیا شما نیاز به جراحی لاپاراسکوپی فتق دارید؟
تنها بعد از یک معاینه کامل و دقیق جراح شما می تواند تعیین کند که آیا لاپاراسکوپی برای شما مناسب است یا نه ؟ این روش ممکن است برای برخی از کسانی که قبلا جراحی های شکم داشته اند یا تحت شرایط درمانی خاصی هستند مناسب نباشد .

چه آمادگیهایی مورد نیاز است ؟
* بیشتر جراحی های  فتق به صورت سرپایی انجام می شوند  ؛  بنابراین شما در همان روز جراحی مرخص می شوید .

* آمادگیهای قبل از عمل بستگی به  سن و وضعیت پزشکی شما، نتیجه آزمایش خون، معاینات پزشکی ، عکس قفسه سینه و نوار قلب دارد .

* بعد از اینکه جراح خطرات و مزایای جراحی را برای شما توضیح داد شما رضایت نامه عمل جراحی را امضا می  کنید .

* بهتر است شب یا صبح قبل از عمل دوش بگیرید .

* اگر مشکل اجابت مزاج دارید ( یبوست ) ممکن است با مشورت جراح تنقیه یا آمادگی مشابهی برای شما تجویز شود .

* از نیمه شب قبل از جراحی نباید چیزی نوشیده یا بخورید. فقط داروهایی که جراح به شما اجازه میدهد تا صبح روز عمل با مقدار کمی آب مصرف کنید.

* داروهایی مثل آسپرین ، داروهای رقیق کننده خون ، داروهای ضد التهاب (داروهای آرتروز) و ویتامین E    باید  از چند روز تا یک هفته قبل از عمل مصرف نشوند .

* داروهای رژیمی یا داروی گیاهی St. John’s Wort  نباید از 2 هفته قبل از عمل مصرف شوند .

* سیگار را ترک کنید و برای هرچیزی که ممکن است در منزل نیاز داشته باشید برنامه ریزی کنید .

 
عمل چگونه انجام میشود ؟
بیمار مبتلا به فتق گزینه های کمی پیش رو دارد :
*  استفاده از فتق بند ندرتاً تجویز می شود و معمولاً بی اثر است .

* بیشتر مواقع فتق نیاز به جراحی دارد .

* جراحی به یکی از 2 روش زیر انجام می شود :
1 : جراحی باز: که در آن یک برش 8 تا 10 سانتی متری که در ناحیه کشاله ران یا ناحیه مبتلا به فتق ایجاد میشود . این برش در درون پوست و چربیهای زیر پوستی آنقدر پیش می رود تا جراح به سطح ضایعه دسترسی پیدا کند .

ممکن است جراح از یک چسب زخم کوچک جراحی برای ترمیم ضایعه یا سوراخ فتق استفاده کند. این روش معمولا با  بی حسی موضعی و داروی خواب آور انجام میشود اما ممکن است از بی حسی  نخاعی یا بیهوشی عمومی استفاده شود .

2 : جراحی به روش لاپاراسکوپی : در این روش یک لاپاراسکوپ ( تلسکوپ کوچک ) که به دوربین مخصوصی متصل است توسط یک کانولا ( لوله تو خالی ) وارد بدن شده و به جراح این امکان را می دهد که فتق و بافتهای اطراف ان را در یک مانیتور مشاهده کند . لوله های دیگری هم برای اینکه جراح بتواند جراحی را انجام دهد وارد بدن می شوند . معمولا 3 یا 4 سوراخ یک ساننبمتری مورد نیاز می باشد.

فتق از ناحیه پشت دیواره  شکم ترمیم می شود . یک چسب زخم کوچک جراحی روی سوراخ فتق شده گذاشته شده و با وسایل جراحی کوچکی در محل ثابت نگهداشته می شود این نوع جراحی معمولا از طریق بیهوشی عمومی انجام می شود و ندرتاً از بی حسی نخاعی یا موضعی استفاده می شود .

اگر عمل جراحی از طریق لاپاراسکوپی قابل انجام نباشد چه اتفاقی می افتد؟
روش لاپاراسکوپی برای تعداد اندکی از بیماران غیر قابل انجام است . عواملی که احتمال انتخاب یا تبدیل عمل جراحی از لاپاروسکوپی به جراحی باز را بالا می برد ممکن  است شامل این موارد باشند : چاقی ، سابقه جراحی های قبلی شکم ، که زخم متراکم بافتی به جا گذاشته باشد ، عدم توانایی در دیدن ارگانهای داخل بدن با لاپاروسکوپ و یا مشکل خونریزی در حین جراحی .

تصمیم گیری در باره اینکه آیا جراحی باز باید انجام شود یا خیر تصمیمی است که جراح قبل و یا در حین جراحی می گیرد . زمانی که جراح احساس کند که مطمئن تر آن است که جراحی لاپاراسکوپی به جراحی باز تبدیل شود این مسأله پیچیده ای نیست و بلکه بیشتر به نظر و قضاوت جراح بستگی دارد و این کارفقط به خاطر سلامت بیمار انجام می شود .

 
بعد از عمل چه اتفاقی می افتد؟
* بعد از جراحی شما رابه اتاق ریکاوری می برند و در آنجا برای یکی دو ساعت تحت کنترل قرار می دهند تا کاملا به هوش بیایید.

* وقتی به هوش آمدید و توانستید راه بروید مرخص می شوید .

* بعد از  هرگونه جراحی فتق از 24 تا 48 ساعت ممکن است احساس درد داشته باشید .

* توصیه می شود روز بعد از جراحی سر پا باشید .

* در  جراحی فتق به روش لاپاراسکوپی احتمالاً پس از مدت زمان کوتاهی به زندگی و فعالیت های روزمره خود باز می گردید . این فعالیت ها شامل دوش گرفتن ، رانندگی ، بالا رفتن از پله ، بلند کردن اجسام و فعالیت های جنسی می باشند .

* طی دو هفته بعد از عمل باید برای معاینه مجدد نزد دکتر بروید.

چه مشکلاتی ممکن است پیش بیاید ؟
* هر جراحی ممکن است عوارضی داشته باشد. عوارض اولیه هر جراحی خونریزی و عفونت است که در لاپاراسکوپی خیلی کم اتفاق می افتد.

* در موارد نادر  ممکن است به مثانه ، روده  ، عروق ، اعصاب و یا لوله اسپرمی که به بیضه می رود آسیب برسد .

* مشکل دفع ادرارامری غیرعادی نیست،  و ممکن است حداکثر به مدت یک هفته  به سوند ادراری نیاز داشته باشید .

* فتق بعد از جراحی قابل برگشت است . دلیل این بازگشت یا عود مجدد بیماری در دراز مدت هنوز مشخص نیست . جراح می تواند به شما کمک کند ریسک جراحی را در مقابل عدم درمان فتق بپذیرید.

چه زمانی نیاز به مشورت با پزشک دارید ؟
در صورت مشاهده موارد زیر حتما با پزشک یا جراح خود تماس بگیرید :
* تب مزمن بالای 39 درجه
* خونریزی
* ورم شکم یا کشاله ران
* دردی که با داروهای تجویز شده آرام نشود
* تهوع ، استفراغ مداوم
* عدم توانایی در دفع ادرار
* لرز
* سرفه مداوم یا تنگی نفس
* ترشح چرکی از ناحیه برش خورده
* قرمزی اطراف محل جراحی که در حال پیشرفت باشد
* عدم توانایی در خوردن و آشامیدن.

سوالات رایج پس از عمل فتق
- از کی راه بروم ؟ روز بعد از عمل می توانید کم کم بشینید و سپس با کمک همراه اطراف تخت راه بروید .بهتر است طی هفتۀ اول از راه رفتن غیر ضروری خودداری کنید.

- رﮊیم غذایی پس از عمل چیست؟ تا عصر روز عمل چیزی خورده نمی شود تا دستگاه گوارش فرصت لازم برای رسیدن به شرایط قبل از عمل را پیدا کند. سپس مایعات غذاهای سبک مثل سوپ مصرف میشود.پس از ترخیص لازم است از غذاهایی که باعث جلوگیری از یبوست میشوند استفاده کرد. این غذاها شامل سالاد و سبزیجات و میوه جات( نه آبمیوه) است که همراه با غذای معمول استفاده میشوند.

- مش چیست؟ مش نوعی وسیله است که از نظر ظاهری مشابه توری پلاستیکی و تقریبا به اندازه کف دست است و در صورتی که وسعت محل پارگی جدار شکم زیاد باشد در حین جراحی در محل فتق قرار داده میشود.تصمیم گیری در این مورد ،حین عمل انجام می شود. این وسیله از روی پوست پیدا نیست و باعث استحکام محل پارگی میشود و احتمال عود را بسیار کاهش می دهد.

- پس از عمل حدود چند روز بايد بستري بود؟ بيشتر بيماران قادر هستند درعرض یک الی دو روز پس از عمل مرخص شده ، به خانه روند.

- پس از چه مدت مي توان به سركار رفت؟ بيماران قادرند فعاليتهاي خود را در عرض یک هفته پس از عمل جراحی، از سر گيرند ولی از انجام کارهای سنگین حداقل تا دو ماه باید پرهیز کرد در غیر این صورت خطر عود فتق وجود دارد.

- پس از جراحی تا كي باید پانسمان را عوض كرد؟ صبح روز پس از عمل پانسمان تعویض می شود.این پانسمان به مدت دو روز در حفظ می شود و در صورت نداشتن ترشح از محل زخم، نياز به پانسمان مجدد نمیباشد. بعضی از جراحان پانسمان اولیه را بمدت بیشتری در محل حفظ میکنند.

- چه مدت پس از عمل می توان به حمام رفت؟ در صورتیکه محل زخم مشکلی نداشته باشد پس از دو تا سه روز میتوان استحمام کرد.

- كي بخيه ها را باید خارج كرد؟ با نظر پزشك پس از هفت تا ده روز.

- پس از ترخيص به چه دارويي نياز است؟ مسكن و در صورت نیاز آنتی بیوتیک.
منبع:drgharaati.ir