چندهزار اثر تاریخی قاچاق شده که 3600 قطعه‌اش کشف شد؟!
با رونمایی از کشفیات یگان حفاظت میراث فرهنگی در شش ماه نخست سال 93 که مشتمل بر 3600 اثر تاریخی بود، این پرسش پیش آمد که ابعاد سوداگری در قاچاق اشیای عتیقه کشور چه اندازه است و این کشفیات، چه میزان از کل محموله‌های قاچاقی است که در این مدت توسط قاچاقچیان از کشور خارج شده و در سال‌های اخیر، چه حجم از میراث فرهنگی ایران به اروپا قاچاق شده است؟
به گزارش «تابناک»، « از فروردین‌ماه سال 93، پنج عملیات کشف آثار داشته‌ایم که سه عملیات آن در خیابان دماوند، فرمانیه و خیابان کرمان و در شهریورماه به ترتیب منجر به کشف 14، 1809 و 241 اثر تاریخی شد. مهمترین عملیات در تاریخ بیست و پنجم بود که همراه با رییس پلیس تهران صورت گرفت. در این عملیات یک زن و مرد دستگیر شدند.»
این آثار که از دوره‌های هخامنشی، ساسانیان، سلجوقیان، دوره اسلامی و ایلخانی کشف و ضبط شده با رویکرد تازه‌‌ای ضبط شده و برای نخستین بار کارشناسان میراث فرهنگی و آثار تاریخی پلیس را حین کشف آثار همراهی می‌کردند تا آثار اصیل شناسایی شوند و اثری تاریخی در صحنه باقی نماند. این گونه بود که آمار تعداد کشفیات یگان حفاظت میراث فرهنگی با همکاری پلیس امنیت در شش ماه نخست به 3 هزار و 600 اثر تاریخی از جمله 833 سکه منحصر به‌فرد تاریخی رسید.
از کشفیات مهم این عملیات‌ها، پنج تکه گچبری است که بر اساس گفته کارشناسان متعلق به سیمره است. گفته می‌شود که پنج سال پیش طی حفاری‌های نجات بخشی این گچبری‌ها به دست آمده به دلایلی نامعلوم مفقود شده است. باستان شناسان حدس می‌زنند که این گچبری‌ها مربوط به این محوطه باستانی هستند. در میان این اشیاء، ظرفی از جیرفت، سفال‌های خاکستری، ظروف مفرغی، نقره و همچنین سکه‌های دوره هخامنشی، ساسانی و اسلامی دیده می‌شود.
در طول نه سال گذشته این برای نخستین بار است که یگان حفاظت میراث فرهنگی تهران درهای خود را به سوی رسانه‌ها باز کرده و از کشفیات انجام شده خبر می‌دهد و این اتفاق نیز به مدد تغییرات رخ داده در راس این یگان تحقق یافت و رییس یگان حفاظت میراث فرهنگی از کشفیات سال‌های گذشته خبری ندارد اما اعلام کرد که در ماه رمضان به دلیل نبود نیروهای پشتیبانی هرگونه عملیات کشفی متوقف و این مسئله طی نامه‌ای به مراجع مربوطه اعلام شده بود.
یگان حفاظت میراث فرهنگی تهران به دلیل وسعت محوطه‌های تاریخی، آثار، موزه‌ها و همچنین تمرکز بیشتر قاچاقیان برای خرید و فروش اشیاء تاریخی در این استان جزو مهمترین یگان‌ها به شمار می‌رود اما با این وجود، حسین قسمتی اعلام کرد که این یگان نیازمند ابزار لازمی‌است که پیشتر از استانداری درخواست شده است. این یگان هیچگونه ردیف بودجه‌ای ندارد و در حال حاضر در خانه‌ای قدیمی که جزو املاک سازمان میراث فرهنگی به شمار می‌رود، استقرار دارد.
در این میان پرسش اساسی این است که چند هزار اثر تاریخی در همین مقطع شش ماهه قاچاق شده که 3600 اثر از آنها در تهران کشف شده و همچنین چرا این آثار در عملیات‌هایی در تهران کشف شده و اساساً در مناطق باستانی و یا شهرهای اطراف، حین یا پس از کشف شناسایی و ضبط نشده است؟ اگر این عملیات‌ها در پایتخت رخ نمی‌داد، چه سرنوشتی برای این چند هزار اثر تاریخی رخ می‌داد و این آثار از کشور خارج می‌شد؟ علاوه بر این پرسش‌ها باید پرسید، این کشفیات، چنددرصد کل محموله‌های قاچاق در شش ماه نخست سال 93 است و چه حجم عظیمی از کشور خارج شده و یا همچنان در دست قاچاقچیان است؟
علاوه بر اینها، یک پرسش بزرگ نیز مطرح است و آن هم حجم قاچاق در طول سال‌های اخیر است. اگر در شش ماه اخیر 3600 اثر از قاچاقچیان تنها در چند عملیات کشف شده، در طول یک دهه اخیر چند اثر تاریخی کشف شده و چند هزار اثر باستانی کشف نشده و از کشور خارج شده است؟ اگر حتی در این زمینه تخمین نیز زده شود، با چنان اعداد بزرگی مواجه خواهیم شد که یک فاجعه در حوزه میراث فرهنگی را به تصویر می‌کشد؛ فاجعه‌ای که علاوه بر تقویت و گسترش یگان حفاظت از میراث فرهنگی به خصوص در اماکن و محوطه‌های تاریخی، به اصلاح قوانین در راستای کاهش انگیزه برای قاچاق حداقل توسط کاشفان مبتدی نیازمند است.
